Natuurbegraafplaats Uteringsweg Grolloo

3.2.1 Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

Op 13 maart 2012 heeft de minister van Infrastructuur en Milieu de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte vastgesteld. In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) staan de plannen voor ruimte en mobiliteit. Zo beschrijft het kabinet in de Structuurvisie in welke infrastructuurprojecten het de komende jaren wil investeren. Provincies en gemeentes krijgen meer bevoegdheden bij ruimtelijke ordening. De Rijksoverheid richt zich op nationale belangen. De Structuurvisie gaat diverse beleidsnota's vervangen, waaronder de Nota Ruimte.

In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte schetst het kabinet hoe Nederland er in 2040 uit moet zien: concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig. Het ruimtelijke en mobiliteitsbeleid wordt meer aan provincies en gemeenten overgelaten. Hieronder valt bijvoorbeeld het landschapsbeleid.

Tot 2028 heeft het kabinet in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte drie Rijksdoelen geformuleerd:

• de concurrentiekracht vergroten door de ruimtelijk-economische structuur van Nederland te versterken. Dit betekent bijvoorbeeld een aantrekkelijk (internationaal) vestigingsklimaat;
• de bereikbaarheid verbeteren;
• zorgen voor een leefbare en veilige omgeving met unieke natuurlijke en cultuurhistorische waarden.

Voor het Verbeteren van de milieukwaliteit gaat de nota uit van de (internationaal) geldende normen. Verder gaat de nota uit van ruimte voor een nationaal netwerk van natuur voor het overleven en ontwikkelen van flora- en faunasoorten. Het gaat daarbij om de (herijkte) Ecologische hoofdstructuur (EHS) c.q. Nationaal Natuur Netwerk (NNN) en Natura2000 gebieden. Bij de recente herijking van de EHS is de realisatie van de EHS nadrukkelijker een verantwoordelijkheid van de provincies geworden. Voor de relatie met de EHS wordt verwezen naar paragraaf 3.3.1 (omgevingsvisie Drenthe) van deze toelichting.

Vraaggericht programmeren en realiseren van verstedelijking door provincies, gemeenten en marktpartijen is nodig om groei te faciliteren, te anticiperen op stagnatie en krimpregio’s leefbaar te houden. Ook dient de ruimte zorgvuldig te worden benut en overprogrammering te worden voorkomen. Om beide te bereiken wordt een ladder voor duurzame verstedelijking opgenomen in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro).

De ladder voor duurzame verstedelijking werkt met de volgende opeenvolgende stappen :

• 1. Beoordeling door betrokken overheden of de beoogde ontwikkeling voorziet in een regionale en intergemeentelijke behoefte voor bedrijventerreinen, kantoren, woningbouwlocaties, detailhandel en andere stedelijke voorzieningen waarin nog niet elders is voorzien. Naast de kwantitatieve beoordeling gaat het ook om kwalitatieve vraag op regionale, intergemeentelijke schaal. Het passende regionale schaalniveau wordt voornamelijk bepaald door het woon-werk verkeer;
• 2. Indien de beoogde ontwikkeling voorziet in een regionale, intergemeentelijke vraag, beoordelen
  betrokken overheden of deze binnen bestaand stedelijk gebied kan worden gerealiseerd door locaties voor herstructurering of transformatie te benutten;
• 3. Indien herstructurering of transformatie van bestaand stedelijk gebied onvoldoende mogelijkheden biedt om aan de regionale, intergemeentelijke vraag te voldoen, beoordelen betrokken overheden of de ontwikkeling zo kan worden gerealiseerd dat deze passend multimodaal ontsloten is of als zodanig wordt ontwikkeld.
• 4. Naast de ladder voor duurzame verstedelijking, is ook een goed en bestendig ontwerp alsook adequate ruimtelijke informatie onderdeel van een gedegen afweging in de planvormende fase. Als onderdeel van de verantwoordelijkheid voor een goed systeem van ruimtelijke ordening ondersteunt het Rijk de andere overheden door middel van kennis en experimenten en bij de ontwikkeling van alternatieve vormen van financiering en nieuwe verdienmodellen.

In het onderhavige geval is er geen sprake van verstedelijking. Het plan voorziet in de ontwikkeling van een natuurlijke waarde die past bij de landschappelijke/cultuurhistorische karakteristiek van de omgeving. De beoogde ontwikkeling sluit goed aan bij uitgangspunten van het Rijksbeleid.

Er zijn op deze locatie geen specifieke nationale belangen aan de orde.

3.2.2 Besluit algemene regels ruimtelijke ordening

Ten behoeve van de bescherming van de in de SVIR genoemde nationale belangen, worden in het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) algemene regels voorgeschreven die bindend zijn voor de lagere overheden als provincie en gemeente. In het Barro worden de kaderstellende uitspraken uit de SVIR bevestigd. De Regeling algemene regels ruimtelijke ordening (Rarro) geeft uitwerking aan enkele bepalingen in het Barro.

Doel van het Barro is om onderwerpen uit de SVIR te verwezenlijken, danwel te beschermen. Het gaat hierbij onder meer om de volgende onderwerpen:

• Rijksvaarwegen;
• Kustfundament;
• Grote Rivieren;
• Waddenzee en waddengebied;
• Defensie;
• Hoofdwegen en hoofdspoorwegen;
• Elektriciteitsvoorziening;
• Buisleidingen van nationaal belang voor vervoer van gevaarlijke stoffen;
• Ecologische hoofdstructuur;
• Primaire waterkeringen buiten het kustfundament;
• IJsselmeergebied (uitbreidingsruimte);
• Erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde.

Met het onderhavige bestemmingsplan zijn de onderwerpen uit het Barro/Rarro niet in het geding.

(Voor een toelichting ten aanzien van de op het terrein aanwezige buisleiding zie hoofdstuk 5.9 van dit bestemmingsplan).

3.2.3 Nationaal Landschap Drentsche Aa

Er zijn 20 Nationale Landschappen in Nederland. De twintig Nationale Landschappen hebben elk een unieke combinatie van cultuurhistorische en natuurlijke elementen en vertellen daarmee het verhaal van het Nederlandse landschap. Ze kenmerken zich door de specifieke samenhang tussen de verschillende onderdelen van het landschap, zoals natuur, reliëf, grondgebruik en bebouwing.

Nationale Landschappen zijn gebieden waar mensen gewoon wonen, werken, ondernemen en recreëren. Omdat het platteland onder druk staat, vooral door verstedelijking en de uittocht van boeren, heeft de Tweede Kamer bij de behandeling van de Nota Ruimte (voorjaar 2006) aangegeven het landschap te willen behouden en 'ontwikkelen met kwaliteit'. Binnen een Nationaal Landschap is ruimte voor sociaal-economische ontwikkelingen, mits de bijzondere kwaliteiten van het gebied behouden blijven en liefst nog worden versterkt.

Begrenzing Nationaal landschap Drentsche Aa en begrenzing Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa (Nationaal Park, voorzover gelegen binnen de gemeente Aa en Hunze) bron: voorontwerpbestemmingsplan Buitengebied, gemeente Aa en Hunze

Het plangebied ligt in het Nationaal Landschap Drentsche Aa. Het stroomgebied van de Drentsche Aa vormt een cultuurhistorisch en landschappelijk zeer waardevol en nog redelijk gaaf gebied. Nergens in Nederland is een beeksysteem van deze omvang zo ongeschonden door de decennia van ruilverkaveling en normalisatie gekomen. Ook de samenhang van het beeksysteem met het omliggende esdorpenlandschap is nog aanwezig op een schaal die in Nederland heel bijzonder is.

Binnen Nationale Landschappen is daarom 'behoud door vernieuwing' het uitgangspunt voor het ruimtelijk beleid. In de Landschapsvisie is het motto 'behoud door vernieuwing' uitgewerkt. Het bestaande landschap is het uitgangspunt voor nieuwe ontwikkelingen en de cultuurhistorie is daarbij inspiratiebron. Ontwikkelingen moeten zo gestuurd worden dat ze de kwaliteit van het landschap niet aantasten maar versterken. Eenvoud is daarbij het uitgangspunt.

Het onderhavige plan voegt zich in de bestaande landschappelijk structuur. Daarbij wordt zorgvuldig omgegaan met de historische gelaagdheid van de omgeving, waaronder de geologische oorsprong, de archeologische waarden en kenmerkende landschapselementen. Door de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats wordt de aanleg en het beheer van natuur en landschap mogelijk gemaakt. Een typisch voorbeeld van 'behoud door vernieuwing'. Dit is in overeenstemming met het beleid voor het nationaal landschap.

3.2.4 Wettelijk kader begraven

Het wettelijk kader voor begraven wordt gevormd door de wet op de lijkbezorging uit 1991 en het besluit op de lijkbezorging uit 1997. In de wet op de lijkbezorging worden 'bijzondere begraafplaatsen' mogelijk gemaakt, die worden aangelegd en in stand gehouden door een persoon of organisatie, anders dan de gemeente. Dit mag alleen op grond die daartoe is aangewezen door de gemeente. B&W kunnen daarbij maatregelen voorschrijven die de grond geschikt moeten maken om als begraafplaats te dienen.

Het besluit op de lijkbezorging geeft voorts randvoorwaarden aan voor de ligging van de graven ten opzichte van elkaar en ten opzichte van maaiveld en de grondwaterstand. De graven moeten minimaal 30 centimeter uit elkaar liggen. Er mogen maximaal drie graven boven elkaar komen, met daartussen minstens 30 centimeter grond. Boven het bovenste omhulsel dient minimaal 65 centimeter grond te komen. Het onderste graf moet zich minimaal 30 centimeter boven de gemiddeld hoogste grondwaterstand bevinden. De graven moeten zich op minimaal één meter van de erfscheiding van de begraafplaats bevinden. In het Besluit is aangegeven dat het lijk niet noodzakelijk in een kist begraven hoeft te worden. Dit mag ook een ander omhulsel zijn, afhankelijk van het type begrafenis.

3.3.1 Omgevingsvisie Drenthe

De Omgevingsvisie Drenthe is een centraal visiedocument. De visie formuleert de belangen, ambities, rollen, verantwoordelijkheden en sturing van de provincie in het ruimtelijke domein. In de visie zijn vier wettelijk voorgeschreven provinciale planvormen samengenomen:

• de provinciale structuurvisie op grond van de Wet ruimtelijke ordening (Wro);
• het provinciaal milieubeleidsplan op grond van de Wet milieubeheer (Wm);
• het regionaal waterplan op grond van de waterwetgeving;
• het Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan op grond van de Planwet verkeer en vervoer.

Provinciale Staten hebben op 2 juli 2014 ingestemd met de Actualisatie Omgevingsvisie Drenthe 2014. De visie is op 20 augustus 2014 in werking getreden.

Uitgangspunt is ‘ontwikkelen met ruimtelijke kwaliteit’, mede vanuit de wetenschap dat landschapskwaliteit een belangrijke vestigingsfactor is.

In de visie worden zes verschillende kernkwaliteiten benoemd die de ruimtelijke kwaliteit inhoud geven. Het gaat om landschap, cultuurhistorie, aardkundige waarden, archeologie, rust en natuur. Zorgvuldig ruimtegebruik, milieu en leefomgevingskwaliteit vormen de andere aspecten van ruimtelijke kwaliteit.

Het beleid is gericht op een robuuste ontwikkeling van de ruimtelijke dragers: de sociaal economische structuur, het landbouwsysteem, het watersysteem en het natuursysteem.

Visiekaart omgevingsvisie Drenthe, Visiekaart 2020

PEHS

Voor het plangebied ligt de opgave met name in de ontwikkeling van een robuust natuursysteem. Het plangebied maakt geen deel uit van de (Provinciale) Ecologische Hoofdstructuur (PEHS), maar in de directe omgeving is wel PEHS aanwezig. Het gaat om de Boswachterij Grolloo, het Grolloërveld en een verbinding daartussen.

De groene lijn op de visiekaart duidt op een ecologische multifunctionele verbinding door de provincie. Het doel van deze verbindingen is het natuurnetwerk extra te versterken, door ze op te nemen in een gebiedsontwikkeling of door ze te verbinden aan een (economisch-sociale) ontwikkelopgave. Het gaat om het verbinden van bestaande natuurgebieden en het opheffen van barrières.

De verbindingen zijn van belang voor de samenhang van de EHS. Deze verbindingen wil de provincie completeren als ecologisch/multifunctionele verbindingen. De provincie wil dat doen met met minder middelen, zo veel mogelijk in samenhang met andere opgaven in het gebied. De ecologische functionaliteit staat daarbij centraal.

De ontwikkeling van de natuurbegraafplaats past uitstekend binnen deze strategie. Het is een particulier initiatief dat een bijdrage zal leveren aan de natuurwaarde in de omgeving. De natuurbegraafplaats biedt ruimte aan een maatschappelijke behoefte, een nieuwe manier van begraven, en levert op een passende en bescheiden wijze een economische drager voor behoud en ontwikkeling van natuur en landschap.

Aardkundige Waarden

Drenthe heeft een eigen karakter, een eigen (ruimtelijke) identiteit, die door inwoners en bezoekers hoog gewaardeerd wordt. Het aardkundige landschap van Drenthe is hiervoor in belangrijke mate bepalend. Het provinciaal aardkundig erfgoed is de enige informatiebron over de natuurlijke ontstaansgeschiedenis van Drenthe. Net als archeologische waarden zijn aardkundige waarden voor het merendeel onzichtbaar, onvervangbaar en niet te compenseren. Ze zijn per definitie kwetsbaar voor ruimtelijke ontwikkelingen die met bodemingrepen gepaard gaan. De provincie wil aardkundige waarden die bijdragen aan het specifieke Drentse karakter behouden en waar mogelijk herstellen zonder daarbij het normale gebruik te belemmeren.

De geomorfologische grondslag is gelegd in de voorlaatste ijstijd. De ijskap en het smeltende ijs hebben een reliëfrijk landschap achtergelaten met zandruggen en beekdalen. Kenmerkend de aanwezigheid van een laag keileem in de ondergrond die gedurende de laatste ijstijd is bedekt door een decimeters tot meters dikke deken van dekzand. Het plangebied ligt op de overgang van de hoger gelegen zandrug naar het lager gelegen droogdal dat uitmondt in het beekdal van de Drentsche Aa.

Omgevingsvisie Drenthe 2014, uitsnede kaart 2d. Kernkwaliteit Aardkundige waarden

(bron: www.ruimtelijkeplannen.nl)

Voor aardkundige waarden onderscheidt de provincie drie beschermingsniveaus die verschillen in de mate van inzet van de provincie. Het gebied heeft deels een generiek, deels een middelhoog en deels een hoog beschermingsniveau. De aanwezige waarden (dekzandrug, keileemrug en droogdal) hebben een robuust karakter. De schaal van het plan en de ingrepen zijn niet zodanig dat de waarden noemenswaardig worden aangetast.

Conclusie

De ontwikkeling is in overeenstemming met de Omgevingsvisie Drenthe.

3.3.2 Omgevingsverordening Drenthe

De provinciale belangen zoals genoemd in de Omgevingsvisie zijn in de Omgevingsverordening vertaald naar regels voor ruimtelijke plannen.

De omgevingsvisie 2014 van de provincie Drenthe is nog niet ‘vertaald’ in de Provinciale Omgevingsverordening (POV). In de POV (geconsolideerde versie, geldend vanaf 28-8-2014) wordt nog uitgegaan van: de Omgevingsvisie Drenthe, zoals vastgesteld door Provinciale Staten op 2 juni 2010 en gepubliceerd op 11 augustus 2010, inclusief bijbehorend kaartmateriaal (waarvan de visiekaart op 7 juli 2010 door Provinciale Staten bij besluit 2010-441-1 met een aanpassing gewijzigd is vastgesteld).

Op dit moment vigeert de Provinciale omgevingsverordening Drenthe, vastgesteld 9 maart 2011.

Eén van de kernkwaliteiten die de omgevingsverordening beooogt te beschermen zijn cultuurhistorische, archeologische en aardkundige waarden. In dit verband is het archeologisch monument van belang dat deels samenvalt met het onderhavige plangebied. Het betreft een terrein van archeologische waarde (AMKnr. 14305). Daarom is nader onderzoek gedaan, zie hiervoor hoofdstuk 5.4 van dit bestemmingsplan.

Uit dit onderzoek is gebleken dat het archeologisch monument grotendeels is verstoord. De plekken waar mogelijk nog archeologische resten aanwezig zijn in de bodem worden in dit bestemmingsplan beschermd. Hiervoor is in het juridische deel van dit bestemmingsplan (verbeelding en regels) een regeling opgenomen.

Daarmee wordt voldaan aan de vereisten van de omgevingsverordening.

3.4.1 Strategische toekomstvisie

Op 16 december 2009 is de Strategische Toekomstvisie 2020 'Aa en Hunze Buitengewoon' door de raad vastgesteld. De toekomstvisie zet een strategische koers uit voor de gemeente Aa en Hunze. Met deze toekomstvisie stelt de gemeente de bestaande kwaliteiten en waarden veilig voor de toekomst.

De missie voor 2020 luidt als volgt:

Aa en Hunze Buitengewoon!

De gemeente Aa en Hunze is een aantrekkelijke woongemeente waar het buitengewoon goed leven en recreëren is, met een levendige en zorgzame samenleving in een robuust landschap. Aa en Hunze is hèt recreatiegebied van Noord-Drenthe. Aa en Hunze Buitengewoon!

De Toekomstvisie 2020 wil een wenkend perspectief bieden aan de bewoners, bedrijven en maatschappelijke instanties om samen verder vorm te geven aan de ontwikkeling van Aa en Hunze Buitengewoon!

Vier hoofdkeuzen

Op grond van de missie worden vier belangrijke hoofdkeuzes voor de toekomst gemaakt:

• 1. Investeren in de kwaliteit van wonen en voorzieningen.
• 2. Investeren in een levendige en zorgzame samenleving.
• 3. Investeren in de recreatieve toeristische ontwikkeling.
• 4. Investeren in een duurzame ontwikkeling in een robuust landschap.

De ontwikkeling van de natuurbegraafplaats raakt vooral aan het vierde punt, een robuust landschap. Leidend beginsel voor de verdere ontwikkeling is de landschappelijke kwaliteit.

Wel wil de gemeente ruimte bieden voor ontwikkeling en kwalitatieve verbeteringen aanbrengen. Door nieuw landschap wordt het er mooier en robuuster op.

Robuuste landschappen kunnen tegen een stootje en bieden ruimte voor ontwikkeling zonder dat het de ruimtelijke kwaliteit teniet doet. De ambitie is een kwaliteitsontwikkeling in gang te zetten, waarbij elk nieuw project – klein of groot – bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving. De kwaliteit, diversiteit en robuustheid van ons landschap wint hierdoor aan kracht. Als basis gelden actuele gebiedskenmerken zoals we ze nu kennen: de grootschalige, open Veenkoloniën en de kleinschalige Hondsrug en het Drents Plateau. De visie gaat uit van een principe van wederkerigheid, van ‘voor wat, hoort wat’, waarbij de realisatie van publieke doelen meelift op de dynamiek van particuliere initiatieven.

De beoogde ontwikkeling van de natuurbegraafplaats is in overeenstemming met dit principe en geeft op een bescheiden wijze invulling aan de strategische toekomstvisie.

4.2.1 drooglegging

Een begraafplaats is gehouden aan de wetgeving zoals vastgelegd in de Wet op de Lijkbezorging. Een belangrijke randvoorwaarde is het creëren van voldoende drooglegging. Dit leidt ertoe dat tussen maaiveld en grondwater ca. 1,35 m. moet zitten. Dit is in de huidige situatie niet overal het geval, maar het ontwerp is zodanig dat dit euvel wordt verholpen. Er is daarbij zorgvuldig rekening gehouden met de specifieke ligging en ondergrond. (Zie hiervoor onderdeel 5.1 van dit bestemmingsplan).

Inrichtingsplan Natuurbegraafplaats Drenthe

4.2.2 bostransformatie

Het bos zal geleidelijk getransformeerd worden naar een gevarieerd eikenbos. Daarbij zullen wel enkele van de fraaiere Robinia’s behouden blijven. Gedacht wordt aan de toevoeging van onder andere eik, beuk, haagbeuk, veldesdoorn, berk, lariks en den. Verder wordt een struiklaag aangebracht ter verfraaiing van het bos en verdichting van bosranden en de prehistorische urnenvelden. Onder andere hazelaar, hulst, liguster, sleedoorn, meidoorn en Gelderse roos kunnen daar worden toegepast.

Verder verrijking kan komen van klimplanten (bosrank, kamperfoelie), kruidlagen met varens en verwilderingsbollen (boshyacint, bosanemoon) en incidenteel de toepassing van zoete kers en meelbes.

Een aandachtspunt zijn de vele brandnetels die nu op de locatie groeien. De Robinia’s slaan stikstof op in de bodem, waardoor deze beplanting flink woekert. Dankzij de bostransformatie zal dit echter afnemen. Aanvullend zal de bodem waar mogelijk verschraald worden, bijvoorbeeld door de armere zandlagen meer naar boven te brengen en zal er in het beheer werk worden gemaakt van het verwijderen van het onkruid. Dit vraagt een wat intensiever beheer dan gebruikelijk in reguliere natuurgebieden.

Rond de dobbes wordt een bomenweide gerealiseerd, waarbij solitairen het aanzicht kunnen verfraaien. In principe zullen daarbij dezelfde soorten worden aangeplant als elders in het bos. Dicht bij het water kunnen voorts soorten als elzen en wilgen worden aangeplant.

Het aanzicht van de randen rond de open plekken kan verfraaid worden met bloeiende en besdragende struiken. Bijvoorbeeld wordt gedacht aan krentenboompje, gele kornoelje, kardinaalsmuts en vlier.

4.2.3 Urnenveld

Een beperkt deel van het terrein heeft een hoge verwachting op het aantreffen van resten van een urnenveld uit de Bronstijd-IJzertijd. Zie hiervoor onderdeel 5.4 van dit bestemmingsplan.

Of binnen het plangebied nog resten van een urnenveld liggen (dwz. de voortzetting van het urnenveld dat ten noorden van de Uteringsweg ligt) kon met het booronderzoek niet aangetoond worden, maar de trefkans daarop blijft voor enkele delen van de natuurbegraafplaats aanwezig. Daarom hebben deze zones een hoge archeologische verwachting gekregen.

In het deel van het terrein dat een hoge archeologische verwachting kent, mag in beginsel geen grondverstoring plaatsvinden die dieper gaat dan 30 cm. Ter plekke van een de gebieden met archeologische verwachting zijn dan ook geen begravingen mogelijk, een uitzondering wordt gemaakt voor het begraven van urnen. Voor het urnenbegraven is het uitgangspunt om 500 tot 1000 urnbegravingen (20x20 centimeter, twee spaden diep) mogelijk te maken in de komende decennia. Hetgeen neerkomt op een totale oppervlakte van 20-40 m2.

Door urnbegravingen mogelijk te maken herhaalt de geschiedenis zich. De urnenvelden zijn mede bepalend voor de ruimtelijke compositie, onder andere voor de ligging van de nieuw te graven waterelementen. De velden zullen gemarkeerd worden met robiniapaaltjes. Dit maakt de historie afleesbaar aan de bezoeker en voorkomt eventuele misverstanden in de praktijk van het begraven.

Omdat de delen binnen de paaltjes minder dynamiek kennen, zal het robiniabos daar behouden blijven. Buiten de urnenvelden zal stapsgewijs de transformatie naar gemengd inheems bos worden doorgevoerd, hand in hand met het natuurbegraven. Ook hierdoor zal het prehistorische urnenveld zich met de jaren steeds duidelijker gaan aftekenen.

In het geval van een parkeerplaats zal een deel van de benodigde fundering en toplaag boven het huidige maaiveld worden gerealiseerd, zodat er geen kans is op verstoring van de archeologische waarden.

4.2.4 Tracé gasleiding

Dwars over de locatie loopt een buisleiding. Deze moet toegankelijk blijven voor beheer en onderhoud, waardoor er op en langs het tracé geen bomen mogen groeien. In het ontwerp voor de natuurbegraafplaats wordt dit tracé ingericht als een fraai open entreegebied. De strook wordt ingezaaid met passende bloemenmengsels of akkerkruiden. Zo ontstaat een markante hoofdas die tevens een doorzicht biedt naar het landschap achter het bos.

4.2.5 Inrichtingselementen

Voor een natuurbegraafplaats zijn weinig voorzieningen nodig. Dat wat benodigd is, wordt uitgevoerd in natuurlijk ogend hout. De ceremoniële buitenruimte wordt gemaakt van zitstammen, sommige liggend, andere staand. De toegang aan de Uteringsweg wordt voorzien van een houten poort. Op deze poort kan tevens de naam van de begraafplaats worden aangegeven.

Referenties houten elementen

Langs de Uteringsweg is enige afscherming gewenst. Hier worden takkenrillen voorgesteld, gemaakt van het aanwezige hakhout. Hiermee wordt de locatie afgebakend en krijgt het een natuurlijk ogende erfafscheiding. Tevens zorgen de takkenrillen voor enige visuele afscherming, wat zowel voor passanten op de Uteringsweg als voor bezoekers van de natuurbegraafplaats wenselijk is.

De takkenril is 1.00 tot 1.50 m. hoog gedacht, wat voldoende is om het afschermde effect te bereiken zonder het zicht te blokkeren. De takkenrillen bieden een schuilplaats voor vogels en klein wild en helpen daarmee de natuurwaarde verder te vergroten.

Er wordt een klein toiletgebouwtje gebouwd van 5 tot 10 m2, voorzien van een eco-wc. Dit gebouwtje wordt uitgevoerd in natuurlijk ogend hout en biedt naast een toilet ook enige opslagruimte voor materieel.

In de beginjaren zal er verder geen bouwwerk worden aangebracht op de natuurbegraafplaats. Wel wordt ermee rekening gehouden dat het in een latere fase wenselijk kan blijken om een bouwwerk te realiseren waar afscheid ceremonies overdekt kunnen plaatsvinden. Het streefbeeld daarbij is een open constructie die wel enige bescherming biedt tegen neerslag en wind, maar die het zicht op het omliggende bos verder weinig belemmert.

4.2.6 Paden

Er wordt zo min mogelijk verharding aangebracht. Waar mogelijk worden de paden uitgevoerd als zandpad. In lagere delen kan het wenselijk blijken om de paden te verharden, zodat deze in alle seizoenen goed toegankelijk blijven. Eventuele verharding wordt dan uitgevoerd met een granulaat en een fijnere toplaag. Op den duur zal dit begroeid raken met gras.

Referentiebeelden zandpaden en halfverharde paden

4.3.1 Ontsluiting

De hoofdroute vanuit de omgeving is de Schoonloërstraat. De ontsluiting van de beoogde natuurbegraafplaats verloopt via de Uteringsweg.

Voor de toename van het verkeer wordt uitgegaan van een extensief gebruik van de natuurbegraafplaats. De beoogde ontwikkeling van de natuurbegraafplaats heeft een beperkte vergroting van de verkeersintensiteit tot gevolg. De toename van de verkeerintensiteit zal zich 'geconcentreerd' voordoen. Op het moment dat er een begrafenis is, zullen circa 30 auto's zich in een rustig tempo naar de ingang van de natuurbegraafplaats begeven. De begrafenissen vinden doorgaans plaats buiten de spitstijden van het verkeer.

De Uteringsweg is een agrarische ontsluitingsroute. Deze kan het verkeer van en naar de natuurbegraafplaats goed aan. Het is wel van belang dat er geen hinder optreedt voor het agrarisch verkeer. Daarom is er voldoende parkeerruimte nodig op het eigen terrein van de natuurbegraafplaats.

4.3.2 Entree en parkeren

De entree van de beoogde natuurbegraafplaats ligt aan de Uteringsweg. De entree is gedacht aan de noordoostelijke zijde van het perceel.

Parkeren van de auto's van bezoekers zal gebeuren op eigen terrein van de natuurbegraafplaats. Het is de bedoeling een parkeerkoffer te realiseren in de noordoosthoek van de locatie. De toegangsweg sluit aan op de Uteringsweg en wordt uitgevoerd als een eenvoudig karrenspoor. Dankzij de excentrische ligging van het parkeren wordt de begraafplaats zo min mogelijk verstoord. De parkeerkoffer heeft een groene inrichting en is afgebakend met takkenrillen. De verharding wordt uitgevoerd in een granulaat met een fijnere toplaag die op den duur begroeid zal raken met gras.

Op het terrein wordt een parkeerplaats aangelegd met 30 plekken.

Volgens de CROW-richtlijnen dient een begraafplaats in 'niet stedelijk gebied' voorzien te zijn van 30 parkeerplaatsen per 'gelijktijdige begrafenis'.

Bij het natuurbegraven is er maximaal één begrafenis tegelijkertijd. Er wordt dus voldoende parkeergelegenheid geboden, parkeeroverlast valt hierdoor niet te verwachten.

Referentiebeeld inpassing toegangsweg en parkereervoorziening

4.3.3 Conclusie

Gezien het extensieve gebruik van de natuurbegraafplaats is er een zeer beperkte toename van verkeer in de omgeving. De huidige ontsluiting is voldoende geschikt voor de beoogde functie. Op het perceel van de natuurbegraafplaats is voldoende ruimte om de benodigde parkeervoorziening te realiseren.

Vanuit verkeerskundig perspectief is de natuurbegraafplaats goed inpasbaar.

5.1.1 Waterbeheer en watertoets

Vanaf 1 november 2003 is de watertoets van toepassing, een procedure waarbij de initiatiefnemer in een vroeg stadium overleg voert met de waterbeheerder over het ruimtelijke planvoornemen. De watertoets heeft als doel het voorkomen dat nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden die in strijd zijn met duurzaam waterbeheer. In het plangebied wordt het waterbeheer gevoerd door het Waterschap Hunze en Aa's. In het kader van de watertoets wordt over dit bestemmingsplan overleg gevoerd met de waterbeheerder.

Voor een natuurbegraafplaats is met name voldoende drooglegging van belang. Daarom is in een aparte notitie de beoogde waterhuishoudkundige situatie in beeld gebracht (Notitie Waterhuishouding Natuurbegraafplaats Drenthe. Deze notitie is opgenomen als bijlage 1 bij deze toelichting van het bestemmingsplan.

In de notitie wordt ingegaan op de wettelijke normering die voor ontwateringsdiepte en begraven is voorgeschreven. In de notitie zijn enkele principeoplossingen geschetst.

Op 30-5-2014 heeft het waterschap Hunze en Aa's een wateradvies uitgebracht. Het wateradvies (inclusief een aanvullende e-mail d.d. 5 -8-2014) is opgenomen als bijlage 2 bij deze toelichting van het bestemmingsplan.

In het wateradvies wordt aangegeven dat het beoogde principe voor de waterhuishouding van de natuurbegraafplaats (afvoeren van water naar het lager gelegen deel, bufferen en infiltreren) mooi aansluit op de landschappelijke gegevenheden en biedt aanknopingspunten voor de inrichting van de begraafplaats.

Uit de gegevens van het waterschap kan verder worden afgeleid dat de gemiddelde hoogste grondwaterstand (GHG) in een belangrijk deel van het plangebied te hoog is. Er is dus extra aandacht nodig om effectieve maatregelen in het plan op te nemen die voor voldoende ontwateringsdiepte zorgen.

Op basis van de resultaten van de watertoets is de onderstaande waterparagraaf opgesteld, waarin wordt ingegaan op de verschillende wateraspecten.

5.1.2 Situatie plangebied

Oppervlaktewater

In het plangebied wordt in de huidige situatie ontwaterd door een aantal sloten langs het terrein. Door het terrein zelf lopen geen watergangen.

Het perceel ligt in twee peilvakken:

Aan de noord- en oostzijde bedraagt het peil (zomer en winter) 16,29 + NAP.

Aan de zuid- en westzijde bedraagt het zomerpeil 15,25 en het winterpeil 15,10.

Ligging plangebied (rood omrand) ten opzichte van watergangen en peilvakken

Watergangen langs noordrand plangebied (links) en westrand plangebied (rechts)

Grondwater

Uit de informatie van het waterschap blijkt (op basis van modellering) een gemiddelde hoogste grondwaterstand (GHG) te verwachten tussen 0,2 –maaiveld (in de laagste delen) en 1,4 – maaiveld (in de hoger gelegen delen).

Meting van de grondwaterstand (januari 2014) en bevindingen uit het archeologisch rapport (roestvlekken) wijzen uit dat delen van de hoger gelegen gedeeltes van het plangebied redelijk goed ontwaterd zijn, en dat er in de lager gelegen delen sprake is van relatief nattere omstandigheden.

Het verschil tussen slootpeil en maaiveld bedraagt in de laagste delen circa 1 meter en in de hoger gelegen delen circa 1,60 meter. Omdat er in de bodem sprake is van een keileemlaag is de bodem slecht doorlatend en stagneert het infiltrerende regenwater op het leempakket. Ook het lemige zand in de lager gelegen delen is veel minder waterdoorlatend. Daarom ontstaat een schijngrondwaterstand die, in de natte periodes, dichter tegen het maaiveld ligt dan je op grond van de aanliggende waterpeilen zou verwachten.

Schijngrondwaterspiegel

5.1.3 Beoogde waterhuishouding natuurbegraafplaats

Benodigde ontwateringsdiepte

Voor het begraven is er 1,35 meter ruimte (ontwateringsdiepte) nodig tussen grondwater en maaiveld.

Om in Grolloo de benodigde ontwatering te behalen worden de volgende maatregelen voorgesteld:

• schijngrondwater wegnemen door betere drainage van het terrein
• waar nodig (plaatselijk) ophogen van het maaiveld

Er is dus geen aanpassing van de waterpeilen in aanliggende sloten.

Principe ontwatering

Door de ondoorlatende laag in de bodem ligt de GHG veel dichter tegen het maaiveld ligt dan je op grond van de aanliggende waterpeilen zou verwachten. Daarom is gezocht naar een principe om het gebied te ontwateren en de schijngrondwaterspiegel weg te nemen:

Dit principe gaat uit van:

• afvoeren van water naar de laagst gelegen delen van het plangebied
• bufferen van het water in nieuw aan te leggen vennetjes/dobbes
• infiltreren van het water uit deze vennetjes/dobbes in de onderliggende goed doorlatende zandlaag

Vertaling in inrichtingsplan

Voor het inrichtingsplan is de waterhuishouding een bepalende factor geweest. De benodigde waterhuishoudkundige maatregelen zijn zorgvuldig ingepast in het ontwerp, hierbij is aangesloten op het kenmerkende Drense landschap.

In het ontwerp zijn de volgende elementen opgenomen:

Waterhuishoudkundige maatregelen in het inrichtingsplan

1 dobbes

In de laagste delen van het terrein worden nieuwe dobbes gegraven, waarin het water uit het plangebied wordt verzameld. Globaal loopt het terrein af van noordoost naar zuidwest. De grootste dobbe ligt daarom langs de westrand van het terrein. Hierin wordt het grootste deel van het water verzameld.

Aanvullend zijn twee kleinere dobbes toegevoegd. Door de aanwezigheid van de gasleiding en enkele archeologisch beschermde gebieden is het niet mogelijk om overal sloten/drains aan te leggen naar de grote dobbe. Daarom wordt op een tweetal andere lage plekken een kleinere dobbe toegevoegd.

De dobbes staan in verbinding met de onderliggende, goed doorlatende zandlaag zodat het water kan infiltreren in de bodem.

2/3 drainage en sloten

Het water zal naar de dobbes toegeleid worden door een stelsel van drainagebuizen onder een deel van de padenstructuur (2) en enkele sloten (3).

Dankzij de genoemde maatregelen kan de schijngrondwaterstand worden weggenomen. Uitgaande van de aanwezige maaiveldhoogtes en waterpeilen zal, door een vlotte afvoer van het water naar de buffers, het grondwater beneden de noodzakelijke 1,35 m. onder het maaiveld blijven.

Indien het in delen van het terrein toch noodzakelijk blijkt, kunnen greppels worden gemaakt in de delen tussen de paden (4). In deze natuurlijk ogende laagtes kan in de natte periodes overtollig water worden opgevangen. De leemlaag wordt ter plaatse dan doorgeprikt. De greppels zullen in verbinding worden gebracht met de onderliggende goed doorlatende zandlaag, zodat het water kan infiltreren.

De zandgrond die vrijkomt met het graven van de greppels en de dobbes kan benut worden voor het maken van hogere glooiingen in het terrein.

Dobbe buiten het plangebied

Juist buiten het plangebied is er een bestaande dobbe aanwezig. Gedurende de planvorming zijn twee vragen gerezen:

• heeft de beoogde ontwatering van de natuurbegraafplaats geen negatieve gevolgen voor de bestaande dobbe.
• Kan de bestaande dobbe mogelijk een rol vervullen bij de ontwatering van de natuurbegraafplaats, door hier het water naar toe te leiden.

Daarom is verder gekeken naar de bestaande dobbe. De dobbe zit vol met veen. Het waterpeil is uitzonderlijk hoog (ca. 30 cm beneden maaiveld). Aangezien het grondwaterpeil in de directe omgeving van de dobbe (dichtsbijzijnde peilbuis op het terrein van de natuurbegraafplaats op ca. 40 meter afstand van de rand van de dobbe) een grondwaterstand had van 2,60 meter beneden maaiveld, kan ervan worden uitgegaan dat er een dichte leemlaag langs en onder het ven ligt, waarin het water blijft staan.

Hierdoor zal het effect op het waterpeil in de dobbe t.g.v. ontwatering van de natuurbegraafplaats verwaarloosbaar zijn. Aangezien de dobbe niet in verbinding staat met de onderliggende doorlatende lagen kan de dobbe geen 'natuurlijk alternatief' zijn voor de boogde nieuw te graven dobbe in het noordoostelijk deel van het plangebied.

Daarom wordt de bestaande dobbe niet betrokken bij het watersysteem van de natuurbegraafplaats.

Verharding

In de huidige situatie is er geen verhard oppervlak. Het gehele terrein bestaat uit (voormalig) productiebos. In de nieuwe situatie is de oppervlakte aan verharding minimaal. De toegangsweg, parkeervoorzieningen en hoofdstructuur van paden worden uitgevoerd in halfverharding, asfaltgranulaat. De overige paden zijn onverhard.

Hemelwater dat op wegen en paden valt zijgt in de bodem. De aanleg van wegen en paden heeft geen invloed op het bufferend vermogen van het gebied. De oppervlakte aan bebouwing is zeer gering. Uitgegaan wordt van de realisatie van een kleine toiletvoorziening. Mogelijk wordt ruimte geboden voor een eventuele gebouwde ceremoniële ruimte. Deze zal maximaal 200 m2 beslaan en uitgevoerd worden in een passende natuurlijke vormgeving en materialisering. De toename van verhard oppervlak is, zeker in relatie tot de grootte van het terrein, te verwaarlozen.

Waterkwaliteit

Uit het Alterra-rapport 'Terug naar de Natuur' uit 2009 blijkt dat natuurbegraven niet zal leiden tot overschrijdingen van de milieunormen voor bodem, grond- en oppervlaktewater.

De Wet c.q. het besluit op de lijkbezorging voorziet afdoende in maatregelen om significante milieueffecten te voorkomen of te beperken.

Het besluit op de lijkbezorging regelt onder meer de wijze van begraven en de inrichting van het graf. Zo regelt dit besluit dat bij het begraven geen gebruik mag worden gemaakt van kunststof of metalen omhulsel. Dit sluit aan bij het natuurbegraven, waarbij gebruik gemaakt wordt van materialen die makkelijk afbreken in de bodem. Het besluit op de lijkbezorging is afgestemd op reguliere vormen van begraven. Bij natuurbegraven wordt uitgegaan van een veel lagere grafdichtheid. Effecten op de waterkwaliteit zullen daarom verwaarloosbaar zijn.

5.1.4 Uitwerking waterhuishoudkundige maatregelen

Aan de hand van het wateradvies en overleg ex artikel 3.1.1 BRO is afgestemd met het Waterschap over de uitwerking van de waterhuishoudkundige maatregelen.

De inrichting en waterhuishouding van het plan zijn gebaseerd op de gegevens zoals die zijn aangereikt door het waterschap (peilhoogtes, peilvakken, modelberekening GHG), aangevuld met enkele andere relevante gegevens (hoogteligging maaiveld volgens Algemene Hoogtekaart Nederland, bodemopbouw, etc.).

In het inrichtingsplan (dat gekoppeld is aan het bestemmingsplan) zijn maatregelen opgenomen om, met het oog het natste jaargetijde, tot een betere ontwatering te komen.

Beoogd wordt een relatief fijnmazige structuur van watergangen/drains/greppels die het water afvoeren naar nieuw aan te leggen 'dobbes' in het plangebied. Uit afstemming met het waterschap komt naar voren dat het met de voorgestelde maatregelen mogelijk moet zijn om (in het grootste deel van het plangebied) tot een voldoende ontwateringsdiepte te komen.

Ter onderbouwing van de beoogde inrichting/waterhuishouding vraagt het waterschap een eenvoudige hydrologische berekening uit te laten voeren. Het doel hiervan is om te bepalen hoe fijnmazig de waterstructuur moet zijn om het water voldoende vlot af te voeren, en te voldoen aan de ontwateringsdiepte die geldt voor een (natuur)begraafplaats.

Deze berekening wordt uitgevoerd en afgestemd met het waterschap. De resultaten worden toegevoegd aan het bestemmingsplan.

5.1.5 Conclusie

Geconcludeerd wordt dat met enkele maatregelen om de ontwatering te verbeteren, de locatie geschikt gemaakt kan worden als natuurbegraafplaats. Het beoogde watersysteem biedt voldoende zicht op een voldoende ontwateringsdiepte voor de beoogde functie. Het waterschap wordt betrokken bij de verdere uitwerking/onderbouwing. Dit wordt meegenomen in het vervolg van de bestemmingsplanprocedure.

De waterkwaliteit wordt door de aanleg van de natuurbegraafplaats niet significant beïnvloed, zeker omdat het gebruik van een natuurbegraafplaats zeer extensief is. Het aspect waterhuishouding staat de beoogde ontwikkeling niet in de weg.

5.2.1 Algemeen

Wetgeving met betrekking tot de bescherming van de natuur richt zich op twee hoofdthema's. Het gaat hierbij om de bescherming van plant- en diersoorten (soortbescherming) en de bescherming van natuurgebieden (gebiedsbescherming). De instrumenten die deze bescherming mogelijk maken, zijn op Europees niveau vertaald in Natura 2000. De Europese wetgeving ten aanzien van de soortbescherming is in Nederland vertaald in de Flora- en faunawet. De gebiedsbescherming is vastgelegd in de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998. Hiermee heeft Nederland de Europese wetgeving in de nationale wetgeving verankerd.

Om alle natuurgebieden met elkaar te verbinden en om uitwisseling en verspreiding van soorten mogelijk te maken, wordt er in Nederland gewerkt aan de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Verder worden diverse Rode lijsten van bedreigde soorten gehanteerd bij beoordelingen voor de aanwijzing van bescherming en compensatie.

Altenbug & Wymenga heeft in het kader van de bestemmingswijziging een beoordeling uitgevoerd (Ecologische beoordeling van beoogde natuurbegraafplaats bij Grolloo, Altenburg & Wymenga, 20-02-2015). Er is onderzoek verricht naar de te verwachten soorten in het gebied en de invloed die de beoogde ontwikkeling heeft op de omgeving. Dit onderzoek is opgenomen als bijlage 3 bij deze toelichting van het bestemmingsplan.

5.2.2 Situatie plangebied

In het rapport is op een rij gezet welke wettelijk beschermde natuurwaarden in de omgeving van het plangebied en/of (mogelijk) in het plangebied voorkomen. Daarnaast wordt aangegeven of de betreffende natuurwaarden kunnen worden beïnvloed door de uitvoering van de beoogde plannen en daardoor relevant zijn voor het vervolg van de onderhavige beoordeling. Voor deze natuurwaarden (gebieden en soorten) wordt in het onderzoek bepaald welke effecten zij (kunnen) ondervinden en wordt beoordeeld hoe dit zich verhoudt tot de ecologische wet- en regelgeving.

Effectbeoordeling beschermde gebieden

Natura 2000

Het plangebied ligt niet binnen een gebied dat beschermd is volgens de Natuurbeschermingswet. De dichtstbijzijnde Natura 2000-gebieden zijn 'Drentsche Aa-gebied', 'Elperstroomgebied' en 'Drouwenerzand', die respectievelijk op een afstand van 4, 3 en 8 km van het plangebied liggen.

Overige Natura 2000-gebieden liggen op een afstand van 10 km of meer van het plangebied en zijn daarom niet van belang voor onderhavige beoordeling. Natura 2000-gebieden zijn aangewezen voor habitattypen en soorten, waarvoor in de aanwijzingsbesluiten instandhoudingsdoelen zijn opgesteld. De afstand tussen het plangebied en de omliggende Natura 2000-gebiedenis relatief groot. Bovendien zijn de uitstralende effecten van het beoogde initiatief gering door de beperkte aard en omvang. Het is daarom onwaarschijnlijk dat de invloedssfeer van de aanleg en het gebruik van de natuurbegraafplaats zal reiken tot de omliggende Natura 2000-gebieden. Ook bestaat er geen ecologische relatie tussen het plangebied en de Natura 2000-gebieden, zoals het geval is bij bijvoorbeeld ganzen die rusten binnen de begrenzing van een Natura 2000-gebied en daarbuiten foerageren. Om deze redenen is het uitgesloten dat negatieve effecten optreden op de omliggende Natura 2000-gebieden en de aangewezen natuurwaarden daarvan.

NNN/PEHS

Het plangebied maakt geen deel uit van het Nederlands Natuurnetwerk (NNN), voorheen bekend als de (Provinciale) Ecologische Hoofdstructuur (PEHS). In de directe omgeving is wel NNN/PEHS aanwezig. Het gaat om de Boswachterij Grolloo, het Grolloërveld en een verbinding daartussen. De kortste afstand tussen het plangebied en NNN/PEHS is ongeveer 200 m.

Gezien de aard van de plannen wordt verwacht dat de uitvoering ervan geen invloed zal hebben op de wezenlijke waarden van het NNN/de omliggende PEHS-gebieden. Daarom stuiten de plannen niet op een bezwaar vanuit de regelgeving omtrent NNN/PEHS.

De provincie Drenthe heeft in verband met het NNN gevraagd of het in algemene zin wenselijk is om de waterhuishoudkundige situatie ter plaatse te wijzigen ten behoeve van het natuurbegraven. In dit kader kunnen we stellen dat er maar een beperkte aanpassing van de waterhuishouding aan de orde is.

Op de natuurbegraafplaats wordt een relatief fijnmazig stelsel van watergangen (sloten/drainage aangelegd dat op een natuurlijke wijze het water afvoert naar nieuw aan te leggen dobbes in de lager gelegen terreindelen van de natuurbegraafplaats zelf. Dit systeem wordt eventueel aangevuld met greppels waarin hemelwater verzamelt en infiltreeft in de onderliggende (diepere) zandlaag. Zie hiervoor onderdeel 5.1.3. van het bestemmingsplan.

Door maatregelen op de natuurbegraafplaats zelf wordt, met het oog op de natste perioden, een fijnmaziger waterstructuur aanggebracht waarmee de pieken (hoogste grondwaterstanden in de natste perioden) afgevlakt. Samen met licht ophogen met gebiedseigen grond is dat voldoende om tot de benodigde ontwateringsdiepte te komen.

De slootpeilen van de bestaande watergangen blijven ongewijzigd. De waterstand in het aangrenzende/omliggende systeem wordt dus niet verlaagd.

Het afvoeren van het water naar het lager gelegen deel, bufferen en infiltreren mooi aan op de landschappelijke gegevenheden. De maatregelen zijn heel subtiel toegepast en gericht op de natuurbegraafplaats zelf. Op het schaalniveau van het NNN zal dit geen effect hebben.

Overige gebiedsbescherming

Naast de Natuurbeschermingswet en Ecologische Hoofdstructuur kunnen gebieden ook beschermd zijn volgens andere regelgeving, zoals verordeningen (gebieden van openheid en rust en Ganzenfoerageergebied). In de omgeving van het plangebied liggen geen gebieden die op een andere wijze worden beschermd ten aanzien van natuurwaarden dan de hierboven beschreven regelgeving.

De plannen stuiten daarom niet op bezwaren vanuit overige regelgeving ten aanzien van gebiedsbescherming met betrekking tot natuurwaarden.

Effectbeoordeling beschermde soorten

Soortbescherming is in Nederland vastgelegd in de Flora- en faunawet, waaraan drie lijsten met soorten en hun beschermingsregime zijn gekoppeld (licht beschermde, middelzwaar beschermde en zwaar beschermde soorten). Het is niet op voorhand uit te sluiten dat in het plangebied wettelijk beschermde soorten voorkomen. Hieronder is per soortgroep besproken welke daarvan (mogelijk) van het plangebied gebruikmaken.

Naast de resultaten van het veldbezoek aan het plangebied, zijn gegevens ontleend aan een aantal standaardwerken op het gebied van soortverspreiding. Daarnaast zijn enkele websites met verspreidingsgegevens geraadpleegd.

De omstandigheden voor de aanwezigheid van beschermde soorten zijn in het plangebied over het algemeen niet gunstig. Om deze reden stelt de rapportage dat de natuurbegraafplaats niet conflicteert met de Flora- en faunawet ten aanzien van planten, ongewervelde diersoorten, vissen en reptielen.

Amfibieën

Uit verspreidingsgegevens van amfibieën blijkt dat in de omgeving van het plangebied enkele zwaar beschermde kikkers en padden voorkomen en enkele licht beschermde amfibieënsoorten.

Door het ontbreken van geschikt oppervlaktewater zijn in het plangebied geen voortplantingsplaatsen van amfibieën aanwezig. Naast het plangebied ligt een grotendeels dichtgegroeide dobbe. Omdat deze grotendeels is dichtgegroeid, worden de bovengenoemde amfibieënsoorten hier niet verwacht. Omdat de overige omliggende percelen een agrarische functie hebben, is het onwaarschijnlijk dat de genoemde zwaar beschermde amfibieënsoorten in het plangebied voorkomen. Wel is het mogelijk dat een aantal licht beschermde amfibieënsoorten die zich in de omgeving voortplanten gebruik maken van het plangebied als landbiotoop en/of overwinteringsplaats. Door de realisatie van de natuurbegraafplaats gaat mogelijk een deel van het leefgebied van licht beschermde amfibieën tijdelijk verloren. Bij projecten in het kader van ruimtelijke ontwikkeling geldt voor licht beschermde soorten een vrijstelling van enkele verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet. Om deze redenen veroorzaakt de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van amfibieën.

Vogels

Broedvogels algemeen

Het plangebied bestaat uit bos, zodat er veel mogelijkheden tot nestelen zijn voor broedvogels. Tijdens het veldbezoek werden verschillende soorten broedvogels waargenomen: Matkop, Merel, Pimpelmees, Koolmees, Vink, Zanglijster, Houtsnip, Houtduif en Winterkoning.

Bij werkzaamheden moet volgens de Flora- en faunawet rekening worden gehouden met het broedseizoen van vogels. De Flora- en faunawet kent geen standaardperiode voor het broedseizoen. Het gaat erom of er een broedgeval is, dat verstoord kan worden. Verstoring van broedgevallen is niet toegestaan vanuit de Flora- en faunawet en hiervoor wordt in principe ook geen ontheffing verleend.

Er zijn verschillende mogelijkheden om overtreding van de Flora- en faunawet ten aanzien van broedende vogels te voorkomen. Werkzaamheden buiten het broedseizoen uitvoeren is een afdoende optie. Een alternatief is om verstorende werkzaamheden voor aanvang van het broedseizoen te beginnen, zodat broedpogingen in het werkgebied achterwege blijven. Mochten er toch vogels tot broeden komen en worden verstoord door de werkzaamheden, dan ontstaat een conflict met de Flora- en faunawet en moeten de werkzaamheden worden gestaakt tot na de broedperiode.

Jaarrond beschermde nestplaatsen

Buiten het broedseizoen vallen de meeste nestplaatsen niet onder de bescherming van de Flora- en faunawet, maar een aantal vogelsoorten maakt gedurende het gehele jaar gebruik van de nestplaats of keert jaarlijks terug op dezelfde plaats. Hun nesten en de functionele leefomgeving daarvan worden daarom het gehele jaar beschermd. Vanaf 26 augustus 2009 geldt een aangepaste lijst van soorten met jaarrond beschermde nestplaatsen, die indicatief is en niet uitputtend. Hoewel het plangebied voor een aantal van deze soorten in potentie geschikt is als broedbiotoop, zijn tijdens het veldbezoek van de soorten die op deze lijst staan geen nestplaatsen aangetroffen in het plangebied. De plannen veroorzaken geen negatieve effecten op de functionaliteit van eventueel aanwezige jaarrond beschermde nestplaatsen in de omgeving van het plangebied. Op korte termijn veroorzaakt de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict met de Flora- en faunawet, maar als er werkzaamheden worden uitgevoerd na het broedseizoen van 2015, dan dient opnieuw geïnventariseerd te worden of er zich in het gebied vogels hebben gevestigd waarvan de nestplaatsen jaarrond zijn beschermd.

Samenvattend

De realisatie van de natuurbegraafplaats veroorzaakt geen conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van broedvogels, mits broedende vogels en hun in gebruik zijnde nesten niet verstoord worden en als vestiging van vogels met jaarrond beschermde nestplaatsen uitblijft.

Vleermuizen

Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten zijn zwaar beschermd door de Flora- en faunawet en zijn vermeld in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn. Hierdoor gelden voor deze soorten striktere beoordelingscriteria bij ontheffingsaanvragen dan bij soorten die niet zijn vermeld in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn. Vanwege deze specifieke aandacht wordt aan vleermuizen een aparte paragraaf besteed.

In de omgeving van het plangebied komt een aantal vleermuissoorten voor, namelijk Gewone baardvleermuis, Franjestaart, Watervleermuis, Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis, Rosse vleermuis, Gewone grootoorvleermuis en Laatvlieger. Voor vleermuizen zijn drie onderdelen van het leefgebied te onderscheiden die van groot belang zijn voor de functionaliteit van het leefgebied. Deze zijn: verblijfplaatsen, foerageergebieden en vliegroutes.

Verblijfplaatsen

In de zomerperiode hebben vleermuizen in Nederland hun verblijfplaatsen voornamelijk in gebouwen en bomen. Tijdens de winter verblijven zij onder andere in gebouwen, bomen, bunkers en kelders. Binnen het plangebied staan geen gebouwen. De bomen in het plangebied zijn relatief jong en te dun om verblijfplaatsen van vleermuizen te herbergen. De realisatie van de natuurbegraafplaats veroorzaakt om deze redenen geen directe effecten op verblijfplaatsen van vleermuizen.

Vliegroutes

Bij verplaatsingen tussen verblijfplaats en foerageergebied maken vleermuizen gebruik van lijnvormige landschapselementen om zich te oriënteren. Hoewel de randen van het plangebied in principe dienst kunnen doen als onderdeel van dergelijke vliegroutes, is het met uitzondering van de begroeiing langs de Uteringsweg, onwaarschijnlijk dat in en langs het plangebied essentiële vliegroutes van vleermuizen liggen. Omdat aan de structuur van de Uteringsweg niets wordt veranderd, blijft deze weg geschikt als vliegroute van vleermuizen. Om deze reden wordt geconcludeerd, dat de functionaliteit van de in de omgeving aanwezige verblijfplaatsen van vleermuizen ten aanzien van vliegroutes blijft gewaarborgd.

Foerageergebied

Het plangebied of de directe omgeving ervan kunnen deel uitmaken van het foerageergebied van enkele van de bovengenoemde vleermuissoorten. De kwaliteit van dit foerageergebied zal ongewijzigd blijven, of mogelijk iets toenemen, omdat er meer openheid in het gebied zal ontstaan. Voor de betreffende soorten is in de omgeving bovendien voldoende alternatief foerageergebied voorhanden. Om deze redenen wordt geconcludeerd, dat de functionaliteit van de in de omgeving aanwezige verblijfplaatsen van vleermuizen ten aanzien van foerageergebied blijft gewaarborgd.

Conclusie vleermuizen

Op basis van het bovenstaande wordt geconcludeerd, dat de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict veroorzaakt met de Flora- en faunawet ten aanzien van vleermuizen.

Overige zoogdiersoorten

In de omgeving van het plangebied komen zoogdieren voor uit alle drie beschermingscategorieën van de Flora- en faunawet. Hieronder zijn deze per categorie besproken.

Licht beschermde zoogdiersoorten

Volgens de verspreidingsgegevens van zoogdieren komt in de omgeving van het plangebied een aantal licht beschermde zoogdiersoorten voor, zoals Haas, Egel, Mol, Bunzing, Hermelijn, Vos en verschillende (spits)muizensoorten. Het is te verwachten dat voor een aantal van de genoemde soorten het plangebied deel uitmaakt van het leefgebied. Voor licht beschermde zoogdiersoorten geldt een vrijstelling van enkele verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet bij projecten in het kader van ruimtelijke ontwikkeling. Om deze reden veroorzaakt de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van licht beschermde zoogdiersoorten.

Middelzwaar beschermde zoogdiersoorten

In de omgeving van het plangebied komen de middelzwaar beschermde Eekhoorn en Steenmarter voor. Eekhoorns komen voor in loof-, naald- en gemengde bossen, zodat het plangebied in principe leefgebied kan zijn voor deze soort. Het bosperceel bestaat echter voornamelijk uit aanplant van Acacia, dat geen voedselbron is voor Eekhoorn. Daarom is het onwaarschijnlijk dat de Eekhoorn vaste rust- en verblijfplaatsen heeft in het gebied of dat het gebied essentieel foerageergebied vormt. Tijdens het veldbezoek zijn bovendien geen nesten en of sporen van Eekhoorn aangetroffen. Om deze reden veroorzaakt de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van de Eekhoorn.

Het plangebied kan onderdeel uitmaken van het leefgebied van de Steenmarter. Deze soort kan binnen een territorium tientallen schuilplaatsen hebben in takkenhopen, boomholtes, dichte struwelen, op zolders en in kruipruimten, waarvan er slechts enkele regelmatig gebruikt worden (Lange et al. 2003). De begroeiing in het plangebied is vrij open door de systematische aanplant van Acacia en de ijle ondergroei van voornamelijk Grote brandnetel. In het gebied zijn geen takkenhopen, dood hout en oude bomen met gaten of grote wortelkluiten aanwezig. Om deze redenen is de aanwezigheid van verblijfplaatsen van Steenmarter onwaarschijnlijk. Het plangebied vormt mogelijk wel onderdeel van het foerageergebied van Steenmarter. Door de realisatie van de natuurbegraafplaats gaat mogelijk een beperkt deel van het foerageergebied van de middelzwaar beschermde Steenmarter tijdelijk verloren. Er is in de omgeving echter ruim voldoende alternatief foerageergebied voorhanden en na realisatie kan het gebied weer fungeren als foerageergebied. Hierdoor blijft de functionaliteit van eventueel in de omgeving aanwezige verblijfplaatsen van deze soort gewaarborgd. Om deze reden veroorzaakt de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van de Steenmarter.

Zwaar beschermde zoogdiersoorten

Van de zwaarste beschermingscategorie van de Flora- en faunawet komen alleen de zoogdieren Boommarter en Das voor in de omgeving van het plangebied (exclusief vleermuizen).

Voor Boommarter geldt dat de aanwezigheid van verblijfplaatsen onwaarschijnlijk is, maar dat niet is uitgesloten dat het plangebied deel uitmaakt van het foerageergebied van deze soort. Door de realisatie van de natuurbegraafplaats gaat mogelijk een beperkt deel van het foerageergebied van de zwaar beschermde Boommarter tijdelijk verloren. Er is in de omgeving echter ruim voldoende alternatief foerageergebied voorhanden en na realisatie kan het gebied weer fungeren als foerageergebied. Hierdoor blijft de functionaliteit van eventueel in de omgeving aanwezige verblijfplaatsen van deze soort gewaarborgd. Om deze reden veroorzaakt de realisatie van de natuurbegraafplaats geen conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van de Boommarter.

De Das komt voor in de omgeving van het plangebied. Tijdens het veldbezoek zijn aan het prikkeldraad van het hek aan de oostzijde van het plangebied haren aangetroffen. Deze bleken van de Das. Langs het hek is een wissel van deze soort aanwezig. Ook werden hier en daar graafsporen waargenomen die mogelijk aan Das zijn toe te schrijven. Tijdens het veldbezoek zijn geen burchten, vluchtpijpen of sterk belopen wissels aangetroffen. Omdat het veldbezoek niet specifiek was gericht op Dassen, maar op een algemeen beeld van de aanwezige natuurwaarden, is echter niet geheel duidelijk geworden welke functie het plangebied heeft voor deze soort.

Omdat niet precies bekend is welke functie het plangebied heeft voor de Das, is aanvullend onderzoek hiernaar noodzakelijk om te bepalen hoe de realisatie van de natuurbegraafplaats zich verhoudt tot de Flora- en faunawet ten aanzien van Das. Dit nader onderzoek kan het best worden uitgevoerd op basis van het op te stellen inrichtingsplan. Mogelijk worden bij het onderzoek burchten aangetroffen in het plangebied die kunnen worden verstoord door de realisatie of het gebruik van de natuurbegraafplaats. In dat geval zijn er waarschijnlijk voldoende mogelijkheden om randvoorwaarden te stellen aan de uitvoering van de plannen (mitigatie), waardoor negatieve effecten ten aanzien van Das kunnen worden tegengegaan. Indien de mitigerende maatregelen worden opgenomen in de plannen, kan hoogstwaarschijnlijk een conflict met de Flora- en faunawet ten aanzien van Das worden voorkomen. Om deze reden worden voor de uitvoering van de plannen geen onoverkomelijke bezwaren vanuit de Flora- en faunawet ten aanzien van Das verwacht.

5.2.3 Conclusie

Gebiedsbescherming

De beoogde realisatie van de natuurbegraafplaats veroorzaakt geen conflict met de ecologische wet- en regelgeving ten aanzien van gebiedsbescherming (regelgeving betreffende de Ecologische Hoofdstructuur, Natuurbeschermingswet 1998 en overige vormen van gebiedsbescherming).

Soortbescherming

Om te bepalen hoe de realisatie van de natuurbegraafplaats zich verhoudt tot de Flora- en faunawet ten aanzien van de Das, wordt aanvullend onderzoek uitgevoerd naar de functie van het plangebied voor deze soort.

Eventuele randvoorwaarden en maatregelen worden meegenomen in het definitieve inrichtingsplan. Voor de uitvoering van de plannen worden geen onoverkomelijke bezwaren vanuit de Flora- en faunawet ten aanzien van Das verwacht. Daardoor zal de procedure voor de wijziging van het bestemmingsplan naar verwachting niet worden belemmerd door bepalingen in de Flora- en faunawet ten aanzien van Das.

De realisatie van de begraafplaats veroorzaakt ten aanzien van overige soorten geen conflict met de Flora- en faunawet, mits broedende vogels en hun in gebruik zijnde nesten niet verstoord worden en als vestiging van vogels met jaarrond beschermde nestplaatsen uitblijft.

5.3.1 Algemeen

Bij de verkenning van de mogelijkheden om nieuwe functies in een gebied te realiseren dient de bodemkwaliteit te worden betrokken. Inzicht in eventuele beperkingen aan het bodemgebruik (i.v.m. milieuhygiënische risico's voor mens, plant en dier) is noodzakelijk. Tevens dienen de mogelijkheden en kosten om eventuele beperkingen door middel van actief bodembeheer weg te nemen te worden aangegeven.

5.3.2 Situatie plangebied

historie

Het plangebied is bestemd als bos en was tot voor kort in gebruik als productiebos voor Europees hardhout. Daarvoor is het in gebruik geweest als agrarisch gebied. Vanuit het gebruik in het verleden is geen verdenking van bodemverontreiniging.

Om inzicht te krijgen in de bodemkwaliteit is het bodemloket geraadpleegd. Hieruit komen geen bijzonderheden naar voren.

Kaartbeeld bodemloket (bron: www.bodemloket.nl), plangebied rood omkaderd

In de vigerende Beheersverordening Buitengebied (onderdeel 3.2.5 bodem) is aangegeven dat door het langdurige gebruik van het verordeningsgebied (waarbinnen het onderhavige plangebied valt) als landbouw- en natuurgebied enige verontreiniging van de bodem uit te sluiten is.

Er kan dan ook gesteld worden dat sprake is van een onverdachte locatie ten aanzien van bodemverontreiniging.

Effect van natuurbegraven op de bodem

Uit het Alterra-rapport 'Terug naar de Natuur' uit 2009 blijkt dat het vergaan van het dode lichaam geen significant effect op de bodem en het bodemleven veroorzaakt. In dit rapport is een aantal theoretische studies beschreven waarin effecten van metalen, eutrofiërende stoffen, organische zuren en afbraakproducten, medische stoffen en stoffen als kwik op afzonderlijke milieuonderdelen onderzocht zijn. Het begraven zal niet leiden tot overschrijdingen van de milieunormen voor de bodem.

De Wet op de lijkbezorging voorziet afdoende in maatregelen om significante milieueffecten te voorkomen of te beperken. De Wet op de lijkbezorging is afgestemd op reguliere vormen van begraven.

Bij natuurbegraven wordt uitgegaan van een veel lagere grafdichtheid. Verder zal bij het natuurbegraven alleen gebruik worden gemaakt van makkelijk afbreekbare en niet schadelijke materialen voor de kist/het omhulsel. Effecten op de bodem zullen daarom verwaarloosbaar zijn.

5.3.3 Conclusie

In het kader van het bestemmingsplan is van belang in hoeverre de actuele bodemkwaliteit in overeenstemming is met de (beoogde) functie van een perceel. Gezien het actuele en voormalige gebruik van het terrein en het feit dat het perceel kan worden aangemerkt als een onverdachte locatie kan gesteld worden dat hieraan wordt voldaan. Het effect van natuurbegraven op de bodem is verwaarloosbaar. Gesteld kan worden dat het aspect 'bodem' dan ook geen belemmering vormt voor de uitvoering van voorliggend bestemmingsplan.

5.4.1 Cultuurhistorie

Op het gebied van cultuurhistorie is met name de ontwikkeling van het landschap van belang. Door een samenspel van natuurlijke factoren en menselijk handelen is het landschap geworden zoals het nu is. In hoofdstuk 2.1 (Ontstaansgeschiedenis) en 4.2 (Beoogde inrichting natuurbegraafplaats) is dit behandeld. De onderhavige ontwikkeling voegt zich binnen deze landschappelijke structuur. Bij de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats zijn geen cultuurhistorische waarden in het geding.

5.4.2 Archeologie

De bescherming van het archeologische erfgoed in de bodem en de inbedding ervan in de ruimtelijke ontwikkeling is het onderwerp van het Europese Verdrag van Valetta (Malta). In 1992 ondertekenden twintig Europese staten, waaronder Nederland, dit verdrag. De belangrijkste uitgangspunten van het verdrag zijn:

• archeologische waarden dienen zoveel mogelijk (in situ) in de bodem bewaard te blijven en beheermaatregelen dienen genomen te worden om dit te bewerkstelligen;
• vroeg in de ruimtelijke ordening dient al rekening gehouden te worden met archeologie;
• bodemverstoorders betalen het archeologisch (voor)onderzoek en mogelijke opgravingen wanneer behoud in situ niet mogelijk is.

Het verdrag werd in 1998 door een goedkeuringswet bekrachtigd en op 1 september 2007 in de Wet op de archeologische monumentenzorg vertaald in nieuwe wetgeving. De wet regelt in aansluiting op het Europese verdrag de bescherming van archeologisch erfgoed in de bodem, onder andere door inpassing van de belangen van archeologie in de ruimtelijke ordening.

Gemeenten zijn verplicht om bij de vaststelling van een nieuw bestemmingsplan rekening te houden met de mogelijke aanwezigheid van archeologische waarden in de bodem.

5.4.3 Situatie plangebied

Omdat deze plannen met bodemverstorende ingrepen gepaard gaan, is er een archeologisch vooronderzoek noodzakelijk. Daarom is archeologisch onderzoek uitgevoerd conform de Wet op de archeologische monumentenzorg (Gemeente Aa en Hunze Plangebied Uteringsweg te Grolloo, Inventariserend veldonderzoek (verkennende en karterende fase, BAAC Rapport V-14.0076, oktober 2014). Dit rapport is opgenomen als bijlage 4 bij deze toelichting van het bestemmingsplan.

Uit de gemeentelijke verwachtingskaart blijkt dat voor een groot gedeelte van het plangebied een hoge archeologische verwachting geldt. Deze verwachting geldt met name voor het noordelijke deel van het plangebied dat binnen AMKterrein 14305 ligt. Binnen dit AMK-terrein worden bewoningssporen uit het laat-paleolithicum (Hamburg cultuur), een urnenveld uit de late bronstijd tot en met ijzertijd en/of een nederzetting uit de ijzertijd tot en met de vroege middeleeuwen verwacht. Op basis van een waarneming binnen het plangebied blijkt dat in 1949 graafwerkzaamheden binnen het AMK-terrein hebben plaatsgevonden, waardoor de kans groot is dat een deel verstoord is geraakt. Hierdoor is afgeweken van het advies uit de archeologische beleidsadvieskaart om hier direct over te gaan op een waardering van het AMK-terrein. In plaats daarvan zijn verkennende boringen geplaatst om de plaatselijke bodemverstoringen beter in beeld te kunnen brengen.

De verkennende boringen hebben uitgewezen dat circa 35 procent van de oorspronkelijke bodems nog (deels) intact aanwezig zijn. De veldpodzolbodems en moerige eerdgronden komen voor onder een circa 30 tot 75 cm dik, vlekkerig humeus, opgebracht zanddek. De veldpodzolbodems komen veelal voor in het aanwezige (verspoelde) dekzand in het oostelijke deel van het plangebied, terwijl in het westelijk gelegen ondiepe dal voornamelijk moerige eerdgronden voorkomen. Voor deze gebieden kan de hoge verwachting op het aantreffen van archeologische resten uit het laat-paleolithicum tot en met de middeleeuwen uit het bureauonderzoek gehandhaafd blijven (complextypen: jacht- en/of verzamelaarskampement; nederzetting, urnenveld; circa 3.5 ha). In 65 procent van de gevallen is de oorspronkelijke bodem tot ver in de C-horizont verstoord geraakt/afgetopt. De kans op het aantreffen van archeologische resten “in situ” wordt in deze zones klein geacht.

Het westelijke deel van AMK-terrein 14305 heeft, ondanks de bodemverstoringen ter plekke, toch een hoge verwachting toegekend gekregen, vanwege het plaatselijke karakter van deze verstoringen en de grote kans op het aantreffen van diep reikende sporen (Saksische hutkommen en (kring)greppels).

Voor de gebieden met een (gedeeltelijk) intact bodemprofiel is een aanvullend karterend booronderzoek uitgevoerd. Tijdens het karterende onderzoek werden echter geen concrete archeologische indicatoren aangetroffen, die kunnen duiden op een vondstrijke nederzetting en/of jacht-/verzamelkampement ter plekke van de zones met een intact bodemprofiel. De hoge verwachting voor deze complextypen kan dan ook naar een lage verwachting worden bijgesteld.

Echter, de hoge verwachting op het aantreffen van resten van een urnenveld met kringgreppel en/of crematieresten uit de bronstijd-ijzertijd (wnnr. 238570) blijft voor de zones met (deels) intacte podzolbodems (A(E)B(hs) C-horizonten of xB(hs)C-horizonten) wel staan. Dergelijke complextypen zijn (vrijwel) niet op te sporen middels een booronderzoek. Voor deze gebieden wordt dan ook geadviseerd een karterend proefsleuvenonderzoek uit te voeren (wanneer bodemverstoringen aan de orde zijn in het kader van het bestemmingsplan).

Het advies is in oktober 2014 overgenomen door de bevoegde overheid.

Verwachtingenkaart na karterend bodemonderzoek (roodgekleurde gebieden: hoge verwachting, geelgekleurde gebied: lage verwachting

Bij de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats wordt ervoor gekozen de gebieden met een hoge verwachtingswaarde te beschermen. In het bestemmingsplan is op de gronden met een hoge verwachting de dubbelbestemming 'waarde archeologie' gelegd.

Voor dubbelbestemming Waarde - Archeologie vanwege hoge archeologische verwachting geldt volgens de gemeentelijke beleidsadvieskaart een vrijstelling van archeologisch onderzoek bij bodemingrepen < 500 m2 en dieper dan 30 cm. Dit is de algemene beleidslijn.

Voor het urnenbegraven is het uitgangspunt 500 tot 1000 urnbegravingen (20x20 centimeter, twee spaden diep) mogelijk te maken in de komende decennia. Hetgeen neerkomt op een totale oppervlakte van 20-40 m2. Dat is dus ruim onder de 500 m2.

In het geval van een parkeerplaats zal een deel van de benodigde fundering en toplaag boven het huidige maaiveld worden gerealiseerd, zodat er geen kans is op verstoring van de archeologische waarden.

Voor het overige zijn er uit oogpunt van archeologie geen beperkingen voor de beoogde ontwikkeling.

5.4.4 Conclusie

De aspecten archeologie en cultuurhistorie staan de uitvoerbaarheid van de beoogde ontwikkeling niet in de weg.

5.5.1 Algemeen

Zowel de ruimtelijke ordening als het milieubeleid stellen zich ten doel een goede kwaliteit van het leefmilieu te handhaven en te bevorderen. Dit gebeurt onder andere door milieuzonering.

Milieuzonering betekent het aanbrengen van een voldoende ruimtelijke scheiding tussen milieubelastende bedrijven of inrichtingen enerzijds en milieugevoelige functies als wonen en recreëren anderzijds. De ruimtelijke scheiding bestaat doorgaans uit het aanhouden van een bepaalde afstand tussen milieubelastende en milieugevoelige functies. Die onderlinge afstand moet groter zijn naarmate de milieubelastende functie het milieu sterker belast. Milieuzonering heeft twee doelen:

• het voorkomen of zoveel mogelijk beperken van hinder en gevaar bij woningen en andere gevoelige functies;
• het bieden van voldoende zekerheid aan bedrijven dat zij hun activiteiten duurzaam onder aanvaardbare voorwaarden kunnen uitoefenen.

VNG-brochure Bedrijven en milieuzonering

In de brochure Bedrijven en milieuzonering (VNG, 2009) wordt een handreiking gegeven voor het verantwoord inpassen van bedrijfsactiviteiten in de omgeving. De handreiking geeft informatie over een aantal ruimtelijk relevante milieuaspecten (geur/stof/geluid/gevaar) van een scala aan bedrijfsactiviteiten.

In deze handreiking worden bedrijven ingedeeld in verschillende categorieën, al naar gelang de mate van hinder en inpasbaarheid. Ook maakt de handreiking onderscheid in verschillende gebiedstypen zoals een rustige woonwijk, rustig buitengebied en gemengd gebied. Aan de hand van de categorie-indeling kan bepaald worden of, en eventueel onder welke voorwaarden, een bedrijfsactiviteit inpasbaar is in de omgeving.

5.5.2 Situatie plangebied

De omgeving is in te delen als rustig buitengebied. Een (reguliere) begraafplaats is ingedeeld in categorie 1. In deze situatie geldt een richtafstand van 10 meter, te meten tussen de grens van de bestemming voor de begraafplaats en de dichtsbijzijnde gevel van een woning.

Aan deze afstand wordt ruimschoots voldaan. Aangezien een natuurbegraafplaats veel extensiever is dan een reguliere begraafplaats is er zeker sprake van een goede ruimtelijke ordening.

5.5.3 Conclusie

Het aspect milieuzonering staat de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan niet in de weg.

5.6.1 Algemeen

Tussen de luchtkwaliteitseisen van de Wet ruimtelijke ordening en de Wet milieubeheer is een koppeling gelegd. Zo dienen ruimtelijke plannen te worden getoetst aan de in de Wet milieubeheer opgenomen richtwaarden en grenswaarden voor een aantal luchtvervuilende stoffen.

Wet ruimtelijke ordening

Ruimtelijke plannen die procedures doorlopen conform de Wet op de ruimtelijke ordening dienen te voldoen aan het beginsel van een goede ruimtelijke ordening. Een goede luchtkwaliteit is een van de belangen die afgewogen dient te worden. De luchtkwaliteit moet geschikt zijn voor de beoogde functie. Daarom is het wenselijk om inzicht te hebben in de luchtkwaliteitsituatie en te bepalen of de mate van blootstelling acceptabel is.

Wet milieubeheer

Voor luchtkwaliteit is de Wet luchtkwaliteit van toepassing. Deze Wet, onderdeel van de Wet milieubeheer, is onder meer verder uitgewerkt in het Besluit niet in betekenende mate (nibm) en de Regeling niet in betekenende mate (nibm). In het Besluit niet in betekenende mate is vastgelegd dat wanneer een ontwikkeling niet meer bijdraagt dan 3% aan de grenswaarde, deze niet hoeft getoetst te worden aan de wettelijke grenswaarden. Doorvertaald betekent dit, dat meer dan 1,2 microgram per m3 wordt aangemerkt als in betekenende mate. In de Regeling niet in betekenende mate is dit doorvertaald naar 1.500 woningen.

5.6.2 Situatie plangebied

Nederland werkt via het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) aan een goede luchtkwaliteit. Omdat Drenthe geen knelpunten kent op het gebied van luchtkwaliteit, neemt de provincie geen deel aan het NSL. Dit geldt overigens ook voor de provincies Groningen, Friesland en Zeeland.

Ook al zijn er geen knelpunten, toch heeft luchtkwaliteit voortdurend aandacht nodig. De provincie heeft in haar Omgevingsvisie aangegeven dat de luchtkwaliteit niet mag verslechteren.

Bijdrage van de beoogde ontwikkeling

Op basis van de beschikbare capaciteit en de geschatte benutting ervan in de tijd zal er gemiddeld één begrafenis per twee weken zijn. Uitgaande van 15 à 30 auto's per begrafenis zijn 30 à 60 autobewegingen (aankomst en vertrek) te verwachten op één dag in de twee weken.

Door deze zeer geringe toename van het aantal verkeersbewegingen zal de luchtkwaliteit ter plekke niet verslechteren.

5.6.3 Conclusie

Het aspect luchtkwaliteit staat de beoogde ontwikkeling niet in de weg.

5.7.1 Wet geluidhinder

In de Wet geluidhinder zijn geluidhindernormen voor toelaatbare equivalente geluidsniveaus opgenomen. De geluidhindernormen gelden voor woningen en andere geluidsgevoelige bestemmingen gelegen binnen de geluidszone van een weg. Een geluidszone is een aandachtsgebied aan weerszijden van een weg waarbinnen de geluidhindernormen van de Wet geluidhinder van toepassing zijn.

5.7.2 Situatie plangebied

Een natuurbegraafplaats zelf is niet 'geluidgevoelig' in de zin van de Wet Geluidhinder. Gezien het extensieve gebruik en de geringe verkeersintensiteiten is geen geluidhinder voor de omgeving te verwachten.

5.7.3 Conclusie

Het aspect geluid staat de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats niet in de weg.

5.8.1 Algemeen

Externe veiligheid heeft betrekking op de gevaren die mensen lopen als gevolg van aanwezigheid in de directe omgeving van een ongeval waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen inrichtingen waar gevaarlijke stoffen worden bewaard en/of bewerkt, transportroutes waarlangs gevaarlijke stoffen worden vervoerd en ondergrondse buisleidingen. De aan deze activiteiten verbonden risico's moeten tot een aanvaardbaar niveau beperkt blijven.

Wettelijk kader

Het wettelijk kader voor risicobedrijven is vastgelegd in het Besluit externe veiligheid inrichtingen (BEVI). Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen vormen de Wet vervoer gevaarlijke stoffen en de onderliggende regelgeving het beleidskader. Dit pakket van wet- en regelgeving zal worden geactualiseerd vanwege de introductie van het Basisnet voor vervoer van gevaarlijke stoffen. Basisnet wordt naar verwachting in 2015 vastgesteld. Het beleid voor ondergrondse buisleidingen is vastgelegd in het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb).

Op basis van het Bevb is het voor gemeenten verplicht om bij de vaststelling van een bestemmingsplan, op basis waarvan de aanleg van een buisleiding of een (beperkt) kwetsbaar object of een risicoverhogend object mogelijk is, de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico in acht te nemen en het groepsrisico te verantwoorden. Wat betreft de definitie van (beperkt) kwetsbare objecten sluit het Bevb aan op het BEVI.

Bij de vaststelling van een bestemmingsplan, op basis waarvan de aanleg van een buisleiding of de vestiging van een (beperkt) kwetsbaar object mogelijk wordt gemaakt, moet in de plantoelichting door het bevoegd gezag worden verantwoord hoe met de richtwaarden voor het plaatsgebonden risico rekening is gehouden en moet het groepsrisico worden verantwoord. Verder moet een ruimtelijke reservering worden opgenomen.

Bij de beoordeling van de externe veiligheidssituatie zijn twee begrippen van belang:

Het plaatsgebonden risico (PR) richt zich als maat voor het risico vanwege activiteiten met gevaarlijke stoffen vooral op de basisveiligheid voor personen in de omgeving van die activiteiten. Aan het PR is een wettelijke grenswaarde verbonden die niet mag worden overschreden. Het PR wordt 'vertaald' als een risicocontour rondom een risicovolle activiteit, waarbinnen geen kwetsbare objecten (bijv. woningen) mogen liggen.

Het groepsrisico (GR) is een maat voor de maatschappelijke ontwrichting als gevolg van een calamiteit met gevaarlijke stoffen. Rondom een risicobron wordt een invloedsgebied gedefinieerd, waarbinnen grenzen worden gesteld aan het maximaal aanvaardbare aantal personen, de z.g. oriënterende waarde (OW). Dit is een richtwaarde, waarvan het bevoegd gezag, mits afdoende gemotiveerd, kan afwijken. Deze verantwoordingsplicht geldt voor elke toename van het GR, ook als de OW niet wordt overschreden.

5.8.2 Situatie plangebied

Op de risicokaart wordt in het plangebied een buisleiding aangeduid. Het betreft hier een aardgastransportleiding van Gasunie. Voor het overige zijn er in het plangebied of de omgeving daarvan geen bijzonderheden.

Kaartbeeld risicokaart (bron: http://nederland.risicokaart.nl/)

Het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) houdt milieukwaliteitseisen voor externe veiligheid vanuit het vervoer van gevaarlijke stoffen door buisleidingen.

Het Bevb regelt dat in een bestemmingsplan de ligging van buisleidingen wordt weergegeven alsmede de daarbij behorende belemmeringenstrook ten behoeve van het onderhoud van de buisleiding. De belemmeringenstrook bedraagt ten minste vijf meter aan weerszijden van een buisleiding, gemeten vanuit het hart van de buisleiding. Een dergelijke belemmeringenstrook is opgenomen in het juridische deel (regels en verbeelding) van dit bestemmingsplan.

Op basis van de betreffende definities in het Bevb c.q. Bevi is een (natuur)begraafplaats, indien er geen kantoor of werkplaats aanwezig is, geen (beperkt) kwetsbaar object. Een verantwoording ten aanzien van plaatsgebonden risico en groepsrisico is daarom niet nodig.

Het gebruik van een natuurbegraafplaats is overigens zeer extensief. Naar verwachting zal eens per één of twee weken een uitvaart plaatsvinden. Daarnaast is er het bezoek aan de natuurbegraafplaats door nabestaanden. Het gaat om kleine aantallen personen die maar af en toe aanwezig zijn. Dit brengt geen wezenlijk veiligheidsrisico met zich mee. Wel zal het bestemmingsplan in het kader van het vooroverleg worden voorgelegd aan de veiligheidsdiensten.

5.8.3 Conclusie

De regelgeving ten aanzien van externe veiligheid staat de ontwikkeling van de natuurbegraafplaats niet in de weg.

6.3.1 Hoofdstuk 1: Inleidende regels

Begrippen (artikel 1)

Dit artikel bevat definities van begrippen die in het bestemmingsplan worden gebruikt. Daardoor worden verschillen van mening over de wijze waarop de begrippen moeten worden geïnterpreteerd zoveel mogelijk voorkomen. De begripsbepalingen staan op alfabetische volgorde. Van enkele in het ons land veel voorkomende begrippen, zijn de wettelijk in de SVBP 2012 voorgeschreven defintiebepalingen gebruikt.

Wijze van meten (artikel 2)

In dit artikel is geregeld op welke manier moet worden gemeten. Met dit artikel wordt verschil van mening over de wijze waarop wordt gemeten zoveel mogelijk voorkomen. Ook hier geldt dat enkele bepalingen wettelijk voorgeschreven zijn op grond van de SVBP 2012.

6.3.2 Hoofdstuk 2: Bestemmingsregels

Hoofdstuk 2 bevat de juridische beheersregeling voor de natuurbegraafplaats.

Natuur - Natuurbegraafplaats (artikel 3)

De bestemmingsomschrijving regelt de toegestane functies en gebruiksdoelen. Deze is gericht op natuur- en landschapsontwikkeling, en maakt het mogelijk om ter plekke te begraven;

De bouwvoorschriften regelen de toegelaten bebouwing;

de 'omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerkzijnde of werkzaamheden' stelt regels aan werkzaamheden in of aan de grond (zoals graven, ophogen, aanleggen van wegen etc.);

In de specifieke gebruiksregels is een koppeling gelegd met het inrichtingsplan voor de natuurbegraafplaats. De natuurbegraafplaats mag alleen worden gebruikt worden als het beoogde inrichtingsplan wordt uitgevoerd en in stand wordt gehouden.

Leiding - Gas (artikel 4)

In deze bestemming wordt geregeld dat in de voor de gasleiding gereserveerde zone geen werkzaamheden plaatsvinden die het beheer en onderhoud daarvan belemmeren of die schade aan de gasleiding kunnen veroorzaken.

Waarde- Archeologie (artikel 5)

In deze bestemming wordt geregeld dat in gebieden met archeologische verwachting geen werkzaamheden plaatsvinden die schade aan mogelijke archeologische resten kunnen veroorzaken.

6.3.3 Hoofdstuk 3: Algemene regels

Hoofdstuk 3 bevat enkele algemene regels.

Anti-dubbeltelbepaling (artikel 6)

Deze regeling, waarvan de tekst overeenkomstig de landelijk vastgestelde standaard is bepaald, is bedoeld om aan te geven dat een eenmaal verleende afwijking niet nog een keer kan worden toegepast.

Algemene bouwregels (artikel 7)

In dit artikel is aangegeven dat bestemmings- en/of bouwgrenzen van gebouwen mogen worden overschreden ten behoeve van ondergeschikte bouwonderdelen. Aangegeven is om welke ondergeschikte bouwdelen het gaat en welke maximale overschrijding is toegestaan.

Algemene gebruiksregels (artikel 8)

In artikel 2.1 lid 1 sub c van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is bepaald dat verboden is de gronden en bouwwerken te gebruiken strijdig met de in het plan aan de grond gegeven bestemmingen, tenzij voor dit afwijkende gebruik op grond van de regels in dit plan een omgevingsvergunning is verleend. Artikel 6 van de regels geeft daar een andere invulling aan door te bepalen wanneer daar in ieder geval sprake van is.

6.3.4 Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels

Hoofdstuk 4 tot slot geeft een regeling voor het overgangsrecht en de zogenoemde slotregel.

Overgangsrecht (artikel 9)

In dit artikel wordt geregeld dat bouwwerken mogen worden behouden of gebruik mag worden voortgezet vanaf het moment dat het plan rechtskracht heeft verkregen ondanks dat de bebouwing of het gebruik niet (langer) overeenkomstig met de regels die in dit bestemmingsplan worden gegeven. De regeling is overgenomen uit de standaardbepaling in het Bro. Artikel 3.2.1 Bro stelt regels voor bouwovergangsrecht, artikel 3.2.2 stelt regels voor gebruiksovergangsrecht.

Slotregel (artikel 10)

Dit laatste artikel van de planregels bepaalt op welke wijze de regels van het bestemmingsplan kunnen worden aangehaald.