Hoorn, Veessen en Vorchten (herziening De Stege 8 te Veessen)

2.1 De landschappelijke aspecten

Veessen ligt aan de oeverwal van de IJssel. Deze noord-zuid gerichte oeverwal bestaat uit zandige afzettingen van de IJssel en vormt de overgang tussen het licht glooiende dekzandgebied en de uiterwaarden van de IJssel. Vanaf Twello ligt richting het noorden een aaneengesloten oeverwal langs de IJssel. De loop van de IJssel is hier redelijk stabiel geweest. Dit in tegenstelling tot een meer versnipperde en onduidelijke oeverwal ten zuiden van Twello. Dit is een overgangsgebied. Ten zuiden van Voorst grenst het zandgebied van de Veluwe vaak direct aan het gebied van de IJssel.

De hooggelegen, vruchtbare oeverwallen waren voor de mens aantrekkelijke woonplaatsen. Er werden talrijke boerderijen, nederzettingen, kronkelende wegen (die de oeverwal volgen), onregelmatig gevormde akkers en boomgaarden aangelegd. De dorpen op de oeverwal zijn vaak rond een cluster van boerderijen ontstaan. Veel dorpen op de oeverwal hebben door het grillige wegenpatroon en de ruime opzet een groen, maar enigszins onsamenhangend karakter. De oeverwal langs de IJssel is door de relatief hoge ligging ook een vroeg bewoond gebied. Hier liggen nu kernen als Voorst, Wilp, Terwolde en Veessen. Karakteristiek is de aanwezigheid van een dijk die de oeverwal legt op de grens van binnen- en buitendijks gebied. Op de topografische kaart uit ± 1900 van de kern Veessen is het grillige wegenpatroon en het enigszins onsamenhangende karakter duidelijk waarneembaar.

Figuur 2.2. De kern Veessen ±1900 (Bron: Gemeente Heerde)

Naast hoge delen bestaat de oeverwal ook uit lager gelegen delen. Dit zijn de gebieden, die zijn ingesloten tussen de zandige rug en de dijk of die de overgang vormen naar de achterliggende broekontginningen. De lagere gedeelten van de oeverwallen werden in veel gevallen als grasland in gebruik genomen. Vooral bij de noordelijke helft van de oeverwal zijn de lage delen helder begrensd door de Terwoldsche Wetering, maar ten oosten van Twello zit daar enige afstand tussen.

Om overstromingen tegen te gaan werden aan de rivierzijde dijken op de oeverwal aangelegd. Ook in het landschap van Veluwe tot IJssel is dit patroon terug te zien. Bijzonder is de aanwezigheid van allerlei bijzonder landschapselementen, zoals kolken, gemalen, IJsselhoeven en landgoederen. Een bijzonder kenmerk zijn de IJsselhoeven op de binnenrand van de oeverwal.