Gieterveen - Boerendijk

2.1.1 NOVI

Op 11 september 2020 is de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) naar de Tweede Kamer gestuurd. In de NOVI heeft het Rijk de nationale belangen en prioriteiten weergegeven, waarmee een richtinggevend kader is geschetst voor het maken van decentrale keuzes. In de Uitvoeringsagenda, behorende bij de NOVI, wordt voor de verschillende beleidskeuzes uit de NOVI aangegeven hoe het Rijk invulling gaat geven aan haar rol bij de uitvoering. Waar nog nadere uitwerkingen van beleidskeuzes nodig zijn, vinden deze plaats in de verschillende programma's.

Ladderonderzoek duurzame verstedelijking

De Ladder voor duurzame verstedelijking is in de voorloper van de NOVI geïntroduceerd en vastgelegd als procesvereiste in het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). De Ladder komt min of meer in zijn huidige vorm terug in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). De ladderonderbouwing maakt deel uit van de in de NOVI geformuleerde prioriteit 'Sterke en gezonde steden en regio's'.

Voor bestemmingsplannen die nieuwe stedelijke ontwikkelingen mogelijk maken, dient aangetoond te worden dat er sprake is van zorgvuldig ruimtegebruik. Artikel 3.1.6. Lid 2 Bro luidt: "De toelichting bij een bestemmingsplan dat een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt, bevat een beschrijving van de behoefte aan die ontwikkeling, en, indien het bestemmingsplan die ontwikkeling mogelijk maakt buiten het bestaand stedelijk gebied, een motivering waarom niet binnen het bestaand stedelijk gebied in die behoefte kan worden voorzien."

De ontwikkeling die met dit bestemmingsplan mogelijk maakt wordt, is geen stedelijke ontwikkeling waarop de ladder van duurzame verstedelijking van toepassing is. De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft eerder uitspraak gedaan over wanneer er wel of niet sprake is van stedelijke ontwikkeling. Vanaf de ontwikkeling van twaalf woningen is sprake is van een nieuwe stedelijk ontwikkeling die getoetst moet worden aan de Ladder.

Conclusie
Dit bestemmingsplan raakt geen Rijksbelangen zoal deze genoemd zijn in de NOVI. Met dit project worden zes woningen aan de rand van de bebouwde kom gerealiseerd. Hierdoor is een ladderonderzoek duurzame verstedelijking niet nodig. Een toets aan het gemeentelijk woonbeleid is in paragraaf 2.3 opgenomen.

2.2.1 Omgevingsvisie Drenthe 2018

Op 28 september 2022 is door Provinciale Staten de Actualisatie Omgevingsvisie Drenthe vastgesteld. De Omgevingsvisie beschrijft de ruimtelijk economische ontwikkeling van Drenthe tot 2030. Samen met vertegenwoordigers van overheden, belangengroepen, marktpartijen en inwoners heeft de provincie Drenthe de volgende kernkwaliteiten van Drenthe benoemd:

• 1. rust, ruimte, natuur en landschap;
• 2. oorspronkelijkheid (authenticiteit, Drents eigen);
• 3. noaberschap;
• 4. kleinschaligheid (Drentse schaal);
• 5. menselijke maat;
• 6. veiligheid.

Het provinciaal belang ligt in het behouden en, waar mogelijk, ontwikkelen van deze kernkwaliteiten. In de omgevingsvisie is voor alle kernkwaliteiten een uitwerking naar meer concrete indicatoren gemaakt, te weten:

• 7. landschap;
• 8. natuur;
• 9. cultuurhistorie;
• 10. archeologie;
• 11. aardkundig erfgoed;
• 12. rust.

De provinciale belangen uit de visie zijn in de Omgevingsverordening vertaald in bindende regels die bij ruimtelijke plannen en ontwikkelingen in acht dienen te worden gehouden.

2.2.2 Provinciale Omgevingsverordening

Gekoppeld aan de Omgevingsvisie heeft de provincie een Omgevingsverordening opgesteld. De meest recente versie is op 3 oktober 2018 vastgesteld. In de Omgevingsverordening worden regels gesteld ten aanzien van het provinciaal belang. Nadien is de verordeningen meerdere keren gedeeltelijk gewijzigd. Aanleiding hiervoor waren onder andere de uitspraak Dienstenrichtlijn en het gewijzigd provinciaal beleid ten aanzien van zon-op-land projecten. Maart 2023 is de verordening voor het laatst gedeeltelijk gewijzigd vastgesteld. Met deze wijziging is de geactualiseerde Omgevingsvisie 2022 geland in de Omgevingsverordening. Naast het aangepaste beleid ten aanzien van geitenhouderijen en grote (bedrijfsmatige) ruimtevragers is ook de ruimte - voor - ruimte regeling aangepast (verruimd).

Op het voorliggende plangebied zijn de aspecten aardkundige waarden, cultuurhistorie en landschap van toepassing. In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op deze provinciale belangen. Ook zijn de bepalingen met betrekking tot wonen van toepassing.

Het plangebied is in de provinciale Omgevingsverordening aangeduid als niet bestaand stedelijk gebied. In de verordening is opgenomen dat een bestemmingsplan kan voorzien in nieuwe woningbouw mits de behoefte op basis van de gemeentelijke woonvisie kan worden aangetoond en aansluit bij bestaand stedelijk gebied. Het plangebied grenst direct aan het in de verordening aangeduid stedelijk gebied. Tevens past dit initiatief binnen de gemeentelijke woonvisie. Dit wordt nader toegelicht in hoofdstuk 2.3.

Figuur 2 Uitsnede kaart bestaand stedelijk gebied Provinciale omgevingsverordening Drenthe 2018

Conclusie

Het initiatief ligt niet in het door de provincie aangewezen stedelijk gebied. Echter ligt het plangebied wel direct naast het aangewezen stedelijk gebied waardoor het initiatief alsnog voldoet aan het provinciale beleid. Een voorwaarde is wel dat het wooninitiatief moet passen in de gemeentelijke woonvisie. Dit wordt nader toegelicht in hoofdstuk 2.3.

2.3.1 Woonvisie 2020+ inclusief addendum

De woonvisie 2020+ 'Buitengewoon Wonen en Aa en Hunze' is in het voorjaar van 2021 door de gemeenteraad van Aa en Hunze vastgesteld. Uit de Woonvisie komt naar voren dat er tot 2030 behoefte en ruimte is voor het toevoegen van 400 woningen. In de woonvisie is opgenomen dat de gemeente bij het toevoegen van woningen zich hoofdzakelijk inzet op bouwen binnen of aan de randen van de bebouwde kom. Alleen als binnen de dorpen geen geschikte ruimte aanwezig is, of geen woningen toegevoegd kunnen worden zonder het open karakter van de dorpen te veranderen, is onder voorwaarden (zoals landschappelijke inpassing, nabijheid van voorzieningen en/ of dorpshuizen en ov-verbindingen) beperkte uitbreiding mogelijk aan de rand van de dorpen.

Aangezien de woningmarkt na de vaststelling van de Woonvisie 2020+ in een rap tempo veranderde en er behoefte was aan meer inzicht in benodigde typologieën en aantallen per (geclusterde) kern, is in 2022 een aanvullend woningmarktanalyse uitgevoerd. De uitkomsten van deze analyse zijn in aantallen hoger dan de gestelde 400 woningen. Deze bijstelling is verwerkt in een addendum op de Woonvisie 2020+ en vastgesteld door de gemeenteraad op 23 maart 2023. Daarnaast heeft de gemeente geconcludeerd dat in de huidige woonvisie geen aantallen woningen per kern of gebied zijn genoemd waarmee de woningbehoefte concreet kan worden onderbouwd. Ook ontbreekt in de Woonvisie 2020+ een omschrijving van de kwalitatieve behoefte en antwoord op de vraag op welke prijscategorieën de gemeente wil gaan inzetten voor onze diverse doelgroepen. De gemeente Aa en Hunze heeft hiervoor in 2022 een Woningmarktanalyse voor de 17 kernen laten uitvoeren. In het addendum op de Woonvisie 2020+ zijn de resultaten uit de woningmarktanalyse verwerkt. Het addendum dient daarmee als kader en richtlijn voor het uitvoeringsprogramma woningbouw.

Woonbehoefte

Woningbouwprojecten worden door de gemeente getoetst aan het 'Afwegingskader Woningbouw'. De basis voor dit afwegingskader ligt in de Woonvisie 2020+ inclusief het recent vastgestelde addendum op de Woonvisie 2020+ en de 'Woningmarktanalyse 17 kernen (2022)'. De kern van de Woonvisie is het behouden en verbeteren van de hoge woonkwaliteit in Aa en Hunze. Het toevoegen van woningen moet bijdragen aan de vitaliteit van de dorpen, de kwaliteit van het landschap, de betaalbaarheid van het wonen voor verschillende doelgroepen en het bieden van voldoende ruimte voor wonen met zorg.

Uit de in de woningmarktanalyse benoemde demografische kengetallen blijkt dat de gemeente Aa en Hunze de afgelopen drie jaar met gemiddeld 3 inwoners per jaar is gegroeid. Die 'winst' komt vooral door de vaak oudere gezinnen die elders uit Nederland afkomstig zijn. Daarnaast valt op dat de interne verhuismobiliteit met 40,8% veel te laag is. Dit betekent dat maar 40,8% van de verhuizers binnen de gemeente een huis vindt en dus 59,2% naar een gemeente elders verhuis. Een 'gezonde' interne verhuismobiliteit van een gemeente ligt rond de 60%. Gecombineerd met het verlies van jongeren in de leeftijdsgroepen 20-30 jaar ontstaat hierdoor al op de korte termijn een risico voor demografische krimp. Het hoge negatieve geboorte/sterfte cijfer is hiervan een voorbode. Onder de groep van 25 tot 65-jarigen is jaarlijks sprake van een positief verhuissaldo (er vestigen zich trendmatig jaarlijks meer mensen uit deze doelgroep in Aa en Hunze dan dat er vanuit Aa en Hunze vertrekken). Om deze doelgroepen te kunnen blijven aantrekken moet de gemeente Aa en Hunze attractief blijven voor verhuizers in deze leeftijdscategorie die veelal op zoek zijn naar woningen in het hogere segment in een omgeving met hoge leefbaarheid. Anderzijds is het essentieel om zorg te dragen voor het beter vasthouden van jongeren in de gemeente. De reden voor de relatief gunstige uitkomst van het “optimistische groeiscenario” heeft te maken met een veel gunstiger verhuissaldo onder jongeren. Het vasthouden van jongeren vormt dus de sleutel tot een gunstigere en meer duurzaam vitale huishoudensopbouw op de langere termijn.

Volgens het woningmarktanalyse is er in Gieterveen geen sprake van vergrijzing/ontgroening. Dit geeft aan dat jongeren graag in Gieterveen willen blijven wonen. Doordat er ook geen sprake is van vergrijzing biedt de huidige woningmarkt minder ruimte voor doorstroming. De gemiddelde leeftijd bedraagt in Gieterveen 41,1 jaar. Dit duidt erop dat vooral gezinnen in gezinswoningen in Gieterveen wonen. Deze gezinnen wonen ook lang ik hun woningen. De omloopsnelheid van koopwoningen in Aa en Hunze bedraagt slechts 2,6% (juni 2022). Dit is twee keer zo laag als in andere plattelandsgemeenten. Ook laat de sociaaleconomische buurtindeling die in de woningmarktanalyse is opgenomen zien dat er in praktijk nauwelijks opstapmogelijkheden in de woningmarkt van Aa en Hunze zijn voor jongeren en starters. De gezinswoningen zijn te duur voor starters die nog aan begin van hun carierre staan.

Gelet op deze demografische kengetallen geeft de gemeente geeft in haar Woonvisie aan dat zij een evenwichtige bevolkingsopbouw belangrijk vindt. De gemeente streeft naar een gevarieerd woningaanbod in 2030. Daarin wordt de komende jaren ingezet op het vergroten van de kansen op de woningmarkt van starters en jonge huishoudens. De gemeente daagt de markt uit om met voorstellen te komen voor innovatieve, creatieve en vooral betaalbare projecten voor deze doelgroep. In de Woonvisie 2020+ en het daarbij behorende addendum is opgenomen dat de gemeente voor Gieterveen kansen ziet voor een (kleinschalige) uitleglocatie om de doorstroming op gang gebracht in dorpen waar starters niet aan bod komen en (met name in de veendorpen, zoals Gieterveen). Het is echter de vraag of gelet op demografische bevolkingsopbouw van Gieterveen, de zeer lage omloopsnelheid (verkoop woningen) in Aa en Hunze en het gebrek aan geschikte starterswoningen in de bestaande woningvoorraad in Gieterveen of er sprake is van doorstroming. Een instromer in Aa en Hunze heeft bijna geen kans op de woningmarkt. Een doorstromer met een koopwoningen is kansrijker terwijl een terugstromer het meest kansrijk is. Geconcludeerd kan worden dat gezinswoningen verkocht worden aan andere gezinnen en niet aan starters in de leeftijdcategorie 20-30 jaar. Terwijl juist voor die groep jongeren er in Aa en Hunze amper woningen beschikbaar zijn.

Figuur 3 Doorstroomindicatoren gemeente Aa en Hunze januari 2022

De initiatiefnemers van dit bouwplan streven ernaar om de beoogde drie stuks twee-onder-één-kap woningen (zes woningen totaal) aan de Boerendijk te ontwikkelen zodat starters uit het dorp Gieterveen hier de kans wordt geboden om een nieuwe woning te kopen. Net zoals de gemeente vinden de initiatiefnemers het ook belangrijk dat er voor het eigen dorp gebouwd wordt. Inmiddels zijn hierover ook gesprekken gevoerd. Voor alle zes twee-onder-één kap woningen heeft zich inmiddels al meerdere gegadigden uit het dorp Gieterveen gemeld. Nadat het bestemmingsplan is vastgesteld kan de omgevingsvergunning bouw snel aangevraagd worden, zodat er ook daadwerkelijk voor starters woningen in Gieterveen gebouwd gaan worden.

Toets beschikbaarheid woningbouwlocaties

De huidige stedenbouwkundige structuur van Gieterveen is het beste te beschrijven als een plattelandsdorp met grondgebonden woningen. De bebouwing varieert in omvang en verschijningsvorm en staat in een wisselende afstand tot de weg. Gestapelde woningen zijn niet in Gieterveen aanwezig. De woningmarktanalyse maakt ook duidelijk dat aan dit type woning geen behoefte is in Gieterveen. Daarnaast past het ook niet in het stedenbouwkundig historisch karakter van dit plattelandsdorp.

Om te kunnen bepalen of een beperkte toevoegingen van woningen aangrenzend aan de bebouwde kom mogelijk zou kunnen zijn, moet conform de Woonvisie 2020+ eerst gekeken worden naar mogelijke bouwlocaties binnen de bebouwde kom. Hiervoor is zowel naar onbebouwde gronden gekeken maar ook naar leegstaande gebouwen die naar woningen getransformeerd kunnen worden.

Uit een bureau- en veldonderzoek is gebleken dat in het dorp Gieterveen geen ruimte voor het realiseren van zes grondgebonden starterswoningen. Binnen het stedelijk gebied zijn twee locatie aanwezig die eventueel geschikt gemaakt zouden kunnen worden voor woningbouw. Het gaat hierbij om Herenweg Noord 141 (leegstaande loods naast café Ámoi) en Broek 8 (bedrijfsgebouw Mantingh). Echter gelet op de minimale omvang van percelen voor nieuw te bouwen grondgebonden starterswoningen, de aanwezigheid van bestaande bebouwing en de stedenbouwkundige uitgangspunten voor grondgebonden woningbouw in Gieterveen is een uitvoerbaar woningbouwplan hier te realiseren.

Onbebouwde percelen die eventueel in aanmerking zouden kunnen komen zoals de evenementenlocatie achter het Vondelpad (locatie 1) en de ijsbaan (locatie 2) aan Herenweg Noord liggen buiten het stedelijk gebied. Dit geldt ook voor het plangebied behorende bij dit bestemmingsplan Locatie 3). De begrenzing van het stedelijk gebied die door de provincie Drenthe is overleg met de gemeente Aa en Hunze is vastgesteld bevestigd dit.

Figuur 4 Uitsnede kaart bestaand stedelijk gebied Provinciale omgevingsverordening Drenthe 2018 met potenti"le uitbreidingslocaties

Locatie 2 is niet eerder in beeld geweest voor woningbouw. De ijsbaan heeft daarnaast ook een maatschappelijke functie in het dorp. Een alternatieve locatie voor een ijsbaan in niet in Gieterveen aanwezig. Voor locatie 1 heeft de gemeente al 20 jaar plannen om hier woningbouw te ontwikkelen. Een combinatie van snel te realiseren starterwoningen op locatie 3 en woningen voor doorstromers en terugstromers op locatie 1 maakt een evenwichte verdeling van een passende woningvoorraad is Gieterveen mogelijk. Tevens ligt het risico voor de ontwikkeling van de starterswoningen op locatie 3 bij een particuliere ontwikkelaar. Aangezien locatie 3 al goed ontsloten is, kan hier snel gebouwd worden, zodat de nu aanwezige krapte op de woningmarkt verholpen kan worden.

Conclusie

Uit het demografische onderzoek die is opgesteld bij de woningmarktanalyse in 2022 is gebleken dat in Gieterveen vooral voor gezinnen in gezinswoningen wonen. Gelet op de waarde van deze woningen sluit dit niet aan bij de behoefte naar starterswoningen. Gezinswoningen worden verkocht aan huishoudens (gezinnen) die nu al actief zijn op de woningmarkt (doorstromers en terugstromers). Voor instromers (starters) die nu nog niet actief zijn op de woningmarkt zijn er geen woningen beschikbaar. De in de Woonvisie 2020+ benoemde doorstroming geldt dan dus ook niet voor instromers die nog niet kapitaalkrachtig genoeg zijn om een gezinswoning als eerste woning aan te schaffen.

Binnen het stedelijk gebied zijn geen geschikte locatie aanwezig voor het realiseren van grondgebonden starterswoningen. Grenzend aan het stedelijk gebied zijn er drie locatie die in aanmerking kunnen komen voor woningbouw. Gelet op de vraag naar starterswoningen, doorstroomwoningen en terugkeerwoningen in Gieterveen is een combinatie van het voorliggende plangebied en de gemeentelijk uitbreidingslocatie een goede optie.

2.3.2 Welstandsbeleid Aa en Hunze 2020, Mooi Aa en Hunze

De gemeente Aa en Hunze wil de kwaliteit van de openbare ruimte en de leefomgeving in stand houden en versterken. Hiervoor heeft de gemeente haar welstandsbeleid beschreven in de welstandsnota. Met deze nota kan de welstandscommissie daar vorm aan geven. Daarbij zal steeds gekeken worden naar zowel de belangen van de aanvragers als die van de buren in de directe omgeving. Wij willen graag samen met de burgers komen tot een zo goed mogelijk kwalitatieve bijdrage aan de directe omgeving waar een plan voor wordt voorgelegd.

De Boerendijk ligt in het gebied veenkoloniaal landschap. De waarde van het veenkoloniale landschap bestaat uit het patroon van de bebouwing in relatie tot het landschap. Er is waardering voor de openheid van de binnenvenen in het Hunzedal en de lintbebouwing langs de slingerende weg van de randveenontginningen aan de oostzijde van het Hunzedal. Nieuwe elementen zullen altijd met respect voor het landschap moeten worden ingevoegd. Een goede erfinrichting is daarbij van belang.

Ligging

• Nokrichting gelijk aan de verkavelingsrichting, in hoofdzaak loodrecht op de weg.
• Hoofd- en bijgebouwen vormen samen een cluster.
• Bijgebouwen ondergeschikt in positie, dat wil zeggen ruim achter de voorgevelrooilijn van het hoofdgebouw.
• Ruimte tussen de percelen/erven respecteren.

Massa en vorm

• Rechthoekige grondvorm, al of niet met krimpen.
• Hoofd- en bijgebouwen vormen een samenhangend geheel.
• Kap domineert het beeld.
• Dakkapellen voldoende ondergeschikt aan het dak van het hoofdgebouw en niet op een tweede verdieping in het dakvlak of hoger geplaatst.

Gevelopbouw

• Gesloten gevelbeeld, dat wil zeggen geen opvallende grote gevelopeningen in het zicht van de openbare ruimte.
• Gevels voorzien van gevelopeningen en/of andere gevelelementen met verticale richting.
• Voor niet naar de weg gekeerde achtergevels gelden de algemene criteria.

Detaillering

• Eenvoudige, stoere details met een kleine schaal

Materiaal en kleurgebruik

• Voor de hoofdgebouwen gemetselde rood - roodbruine gevels of houten gevels in donkere, gedekte kleurstelling. Combinatie met met donkere houten geveldelen is mogelijk mits qua beeld vanaf de straat ondergeschikt aan het metselwerk.
• Rode- of antracietkleurige pannendaken. Bij de in het bestemmingsplan als "karakteristiek" aangeduide gebouwen en bij monumenten, zijn de pannen niet glimmend, tenzij dit historisch is te verantwoorden. Voor overige gebouwen zijn geglazuurde of geëngobeerde pannen toegestaan, mits de glansgraad niet hoger is dan de referentiepan die in het klantcontactcentrum van de gemeente aanwezig is.
• Bijgebouwen ondergeschikt in materiaal- en kleurgebruik aan het hoofdgebouw. Bij toepassing van plaatmaterialen, deze in gedekte kleur en voldoende reliëf. - Maatvoering stenen en dakpannen in relatie tot gevelvlak respectievelijk dakvlak en detaillering, bij voorkeur stenen waalformaat.
• Bij aanpassingen en verbouwingen aan monumenten en de als karakteristiek bestemde gebouwen geen plaatmateriaal en geen kunststof en aluminium kozijnen toepassen.

Afwijken van welstandsnota

De gemeentelijk stedenbouwkundige heeft aangeven dat voor de nokrichting van de twee-onder-een-kap woningen in dit bestemmingsplan afgeweken mag worden. Volgens de welstandcriteria zouden de twee-onder-een-kap woningen een nokrichting moeten krijgen haaks op de Boerendijk. Dit leidt op deze locatie niet tot een goede samenhang met de omgeving. De hoofdweg waar de nokrichtingen zich naar voegen is hier Bonnerveen. De nokrichtingen van de twee onder een kapwoningen krijgen dan een nokrichting in het verlengde van het pand op Bonnerveen 25. Dat is evenwijdig aan de Boerendijk.

3.2.1 Parkeren en ontsluiting

Parkeren vindt conform het gemeentelijk beleid plaats op eigen terrein. Bezoekers kunnen ook gebruik maken van de openbare parkeerplaatsen bij de voetbalvelden. Voor dit project is geen nieuwe ontsluitingsweg nodig. De uitritten sluiten aan op de bestaande weg.

4.4.1 Huidig watersysteem

Bebouwing en verharding 

Het plangebied is op dit moment nog onbebouwd en onverhard. De percelen liggen aan de rand van het meer dichtbebouwde centrum van Gieterveen. Ondanks dat het plangebied in de bebouwde kom ligt, heeft het de ruimtelijk kernmerken van het buitengebied. Het huidig grondgebruik is grasland.

Bodemopbouw (globaal)

De bodem van het gehele plangebied bestaat uit veldpodzolgrond in zwak lemig zand.

Grondwater

De Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand (GHG) in het plangebied ligt globaal tussen 40 en 1.40 cm -mv. Het plangebied is niet gelegen in een waterwingebied of grondwaterbeschermingsgebied.

Het plangebied ligt in een peilgebied met een zomerpeil van +2,00 m NAP en een winterpeil van +1,55 m NAP. Ten oosten van het plangebied ligt een hoofdwatergang. De sloten binnen het plangebied zijn op de hoofdwatergang aangesloten. De hoogteligging in het plangebied is wisselend. Er liggen lage gedeelten vooral aan de achterzijde van de percelen.

Oppervlaktewater

Binnen het plangebied liggen schouwsloten. Schouwsloten zijn sloten die niet in eigendom zijn van het waterschap, maar een belangrijke lokale functie vervullen voor de afwatering van een groter gebied, meerdere eigenaren en/of belangen van derden. Vanwege deze afwateringsfunctie is het van belang dat een schouwsloot goed onderhoud heeft. De eigenaren van schouwsloten zijn verplicht het benodigde doorstroomprofiel jaarlijks schoon te houden en het waterschap ziet hierop toe via de schouw. Het profiel van een schouwsloot mag niet zonder toestemming van het waterschap gewijzigd worden (Keur Waterschap Hunze en Aa's).

Figuur 9 Waterschapskaart Hunze en Aa's omgeving plangebied

4.4.2 Toekomstig watersysteem

Keuze watersysteem en watercompensatie

In totaal worden er met dit woningbouwproject zes woningen mogelijk gemaakt. Het gaat om zes geschakelde woningen (drie maal twee-onder-een-kap). Voor de twee-onder-een-kap woningen is per woningen rekening gehouden met een oppervlakte voor de gebouwen en overkappingen van 125 m2. In totaal wordt dus een maximaal bebouwingsoppervlak van 750 m2 mogelijk gemaakt. Oppervlakteverharding zoals terrassen, opritten en overige tuinverharding is hierin nog niet meegenomen. In de watertoets is hiervoor rekening gehouden met een totale verharding van 150 m2. De oppervlakte van de te bestemming woonpercelen bedraagt circa 3.500 m2.

In de uitgangspuntennotitie is aangegeven dat voor een toename van verhard oppervlak met 900 m2 een waterberging van 164 m3 benodigd is. Hiervoor is op de percelen voldoende ruimte aanwezig. Het waterhuishuidkundig plan wordt ruimschoots voor de start van de bouw met het waterschap afgestemd.

Riolering

Het vuile afvalwater vanuit de nieuwe woningen zal afgevoerd worden via het bestaande rioleringssysteem dat in de omgeving aanwezig is. De woningen zullen daartoe worden aangesloten op dit systeem. Via dit rioleringssysteem wordt het afvalwater afgevoerd naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Het hemelwater dat op de daken van de nieuwe woningen, bijgebouwen, overkapping en bijbehorende erfverharding neerkomt, wordt apart ingezameld en zal gescheiden blijven van het vuile huishoudelijke afvalwater. Het hemelwater zal in de bodem worden geïnfiltreerden daarna geleidelijk afwateren via de sloten.

Waterkering 

In het plangebied zijn geen waterkeringen aanwezig.

Wateroverlast en verdroging

Om grondwateroverlast te voorkomen is een minimale ontwateringsdiepte (de afstand tussen het maaiveld en de grondwaterstand) nodig. In het plangebied is de GHG (plaatselijk) relatief hoog, waardoor de kans op overlast toeneemt. De voor het plan noodzakelijke ontwateringsnorm wordt mogelijk niet in het hele plangebied gehaald. Voor woningen met kruipruimtes is dit 0,7 m-mv, voor tuinen en plantsoenen is dit 0,5 m-mv, en voor woningen zonder kruipruimte is de norm 0,3 m-mv. Mocht de beoogde functie van het ingediende plan overlast kunnen ondervinden door onvoldoende ontwateringsdiepte, is het te adviseren om hier rekening mee te houden in het ontwerp en bij de inrichting.

Via drooglegging (de afstand tussen het maaiveld en het vastgestelde waterpeil) kan het waterschap de ontwateringsdiepte (de afstand tussen het maaiveld en de grondwaterstand) sturen. Het in een peilgebied gehanteerde waterpeil is erop gericht om de in het peilgebied aanwezige functies mogelijk te maken. Voor het ingediende plan is een peilwijziging gewenst voor het betreffende peilgebied; deze wijziging moet aangevraagd worden, zodat een nieuw peilbesluit kan worden op- en vastgesteld. Het belangrijkste uitgangspunt hierbij is echter dat andere in het gebied voorkomende functies en grondgebruik geen overlast en/of schade hiervan mogen ondervinden. Het functioneren van het grondwatersysteem moet als ordenend element meegenomen worden in de locatiekeuze en de inrichting van plannen.

Waterkwaliteit

Het hemelwater dient zo schoon mogelijk te blijven. Het is daarom belangrijk om de waterkwaliteit te bewaken. Daartoe dient het gebruik van uitloogbare materialen (zoals zink) bij de bouw van de nieuwe woningen evenals bij toekomstige onderhouds- en renovatiewerkzaamheden zoveel mogelijk te worden vermeden.

4.5.1 Gebiedsbescherming

Per 1 januari 2017 is de nieuwe Wet natuurbescherming (Wnb) in werking getreden. De Wnb richt zich op de bescherming van Natura 2000-gebieden (Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijngebieden). Activiteiten en ontwikkelingen die kunnen leiden tot negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen van Natura 2000-gebieden zijn in beginsel niet toegestaan, tenzij hiervoor een vergunning op grond van de Wnb is verkregen.

Naast de bescherming van de Wnb kunnen waardevolle gebieden ook beleidsmatig beschermd zijn doordat zij behoren tot het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Uitgangspunt van het beleid is dat plannen, handelingen en projecten in het NNN niet toegestaan zijn indien zij de wezenlijke kenmerken en waarden van de NNN significant aantasten. Het NNN is in de provinciale omgevingsvisie uitgewerkt.

Conclusie

Het plangebied behoort niet tot het NNN of Natura 2000-gebied. Vanwege de ligging buiten het Natuurnetwerk Nederland, hoeft het initiatief niet getoetst te worden aan beleidsregels voor de bescherming van het Natuurnetwerk Nederland, omdat de bescherming van het NNN geen externe werking kent.

• Stikstof

Voor de realisatie van dit bouwproject wordt er gewerkt met meerdere werktuigen op de bouwplaats. Vanuit de verbrandingsmotoren van deze werktuigen ontstaan stikstofoxiden (NOx). De uitstoot is afhankelijk van factoren als het type werktuig, het vermogen, het percentage belasting en het aantal draaiuren. Deze variabelen zijn ingevoerd in het AERIUS model van het RIVM (versie 2023.01). Na invoer van de gegevens van de mobiele werktuigen zijn ook de gegevens met betrekking op de vervoersbewegingen van en naar de bouwplaats en de vervoersgegevens tijdens de gebuiksfase in de AERIUS calculator ingevoerd. Vervolgens is door de AERIUS calculator de totale stikstofdepositie van de aanleg- en de gebruiksfase in stikstofgevoelige gebieden als gevolg van deze emissies berekend. Het stikstofonderzoek is als bijlage 3 toegevoegd bij deze toelichting.

Conclusie

Door het toevoegen van 6 woningen neemt de stikstofdepositie op het dichtstbijzijnde stikstofgevoelig gebied niet toe.

4.5.2 Soortenbescherming

De soortenbescherming is eveneens geregeld in de Wnb. Het doel van de Wnb is het in stand houden en beschermen van in het wild voorkomende planten- en diersoorten. De Wnb kent zowel een zorgplicht als verbodsbepalingen. De zorgplicht geldt te allen tijde voor alle in het wild levende dieren en planten en hun leefomgeving. De verbodsbepalingen zijn gebaseerd op het 'nee, tenzij'-principe. Alle schadelijke handelingen ten aanzien van beschermde planten- en diersoorten zijn in principe verboden. Gedeputeerde Staten kunnen hiervan ontheffing verlenen en bij verordening kunnen Provinciale Staten vrijstelling verlenen van dit verbod. In de provinciale verordening dient deze mogelijkheden dan wel opgenomen te zijn. Bij nieuwe ontwikkelingen moet worden nagegaan/onderbouwd, of zich in het betreffende gebied beschermde soorten bevinden.

Onderzoek 

Natuurbank Overijssel heeft op 17 januari 2022 een quickscan flora en fauna in het plangebied uitgevoerd. De volledige rapportage is opgenomen in bijlage 4. Geconstateerd is dat de aanwezige bebouwing en beplanten het plangebied niet tot een geschikte groeiplaats voor beschermde plantensoorten en tot een weinig geschikt leefgebied van beschermde dieren maakt. Verschillende soorten vogels, amfibieën, grondgebonden zoogdieren en vleermuizen benutten het plangebied als foerageergebied, maar alleen de smalle strook met opgaande beplanting vormt een geschikte plek voor vogels, amfibieën en beschermde grondgebonden zoogdieren om er een vaste rust- en/of voortplantingsplaats te bezetten. Deze smalle strook wordt niet beïnvloed door uitvoering van de voorgenomen activiteiten.

Als gevolg van de voorgenomen activiteiten wordt geen beschermd dier gedood en wordt geen vaste rust- of voortplantingsplaats van een beschermd dier beschadigd of vernield. Door het ontwikkelen van woonerven in het plangebied, neemt de betekenis van het plangebied als foerageergebied voor sommige beschermde dieren af. Dit leidt echter niet tot overtreding van een verbodsbepaling van de Wet natuurbescherming.

Conclusie

Er hoeft geen nader onderzoek uitgevoerd te worden en er hoeft geen ontheffing aangevraagd te worden. In het kader van de zorgplicht hoeven geen specifieke maatregelen genomen te worden.

6.1.1 Inpsraak en Informatiebijeenkomst

Het voorontwerpbestemmingsplan heeft gedurende 6 weken voor een ieder ter inzage gelegen. Tegen het voorontwerp zijn 8 inpraakreacties ingediend. De inspraakreactie hebben geleid tot een gewijzigd ontwerpbestemmingsplan. De belangrijkste wijziging is de aanpassing van het plangebied. De twee vrijstaande woningen die in het voorontwerp bestemd waren aan de Bonnerveen zijn niet meer opgenomen in het ontwerpbestemmingsplan. Voor die twee percelen blijft de huidige bestemming dus nog van toepassing. Een samenvatting van de inspraakreacties en de beantwoording op deze inspraakreacties is opgenomen in de als bijalge 7 toegevoegde 'reactienota inspraak en overleg'.

6.1.2 Overleg ex. Artikel 3.1.1. Bro

Het voorontwerp bestemmingsplan is aangeboden aan diensten van het Rijk, de provincie Drenthe en het waterschap Hunze en Aa's. Er zijn overlegreacties ontvangen van de provincie en het waterschap. De reactie van het waterschap heeft geleid tot een aanpassing in het ontwerpbestemmingsplan. De provincie heeft in haar overlegreactie aangegeven geen bezwaren te hebben tegen het voorontwerpbestemmingsplan. Een samenvatting van de overlegreacties en de beantwoording op deze overlegreacties is opgenomen in de als bijlage 7 toegevoegde 'reactienota inspraak en overleg'.

6.1.3 Zienswijzen op het ontwerpbestemmingsplan

Het ontwerp bestemmingsplan “Gieterveen –Boerendijk” heeft vanaf 6 juli 2023 gedurende een periode van zes weken ter inzage gelegen. Binnen de vorenstaande termijn kon een ieder schriftelijk of mondeling zijn of haar zienswijze op het ontwerp bestemmingsplan naar voren brengen. Gedurende deze termijn zijn er 2 afzonderlijke zienswijzen ontvangen. Een samenvatting van de zienswijzen en de beantwoording op deze zienswijzen is opgenomen in de als bijlage 8 toegevoegde 'reactienota zienswijzen'.