Hattemse Loo

2.2.1 Structuurvisie

De Provincie Gelderland heeft haar ruimtelijke beleid vastgelegd in de provinciale structuurvisie, voorheen Streekplan Gelderland 2005. Deze structuurvisie beschrijft de hoofdlijnen van het Gelderse ruimtelijk beleid en is er op gericht de verschillende functies in regionaal verband een zodanige plek te geven dat de ruimtelijke kwaliteiten worden versterkt en er zuinig en zorgvuldig met de ruimte wordt omgegaan.

Eén van de doelen binnen de structuurvisie is het realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur. Het plangebied ligt in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Natuur en andere functies komen hier naast elkaar voor.

De ruimte tussen bestaand bebouwd gebied van Hattem en Wapenveld is daarnaast aangewezen als groene wig met een ecologische poort en het maakt onderdeel uit van het groenblauwe raamwerk als EHS verbindingszone (met snippers EHS natuur). Doel van de groene wig en de ecologische poort is om te voorkomen dat de dorpen langs de dorpenweg aan elkaar groeien. Op deze manier kan ook ecologische uitwisseling tussen de uiterwaarden en de Veluwe plaatsvinden.

Het plangebied ligt in een beschermingszone natte landnatuur. Ruimtelijke ingrepen mogen niet leiden tot verlaging van de grondwaterstand in en om de natte natuur of verslechtering van de waterkwaliteit.

Er gelden dus nadrukkelijk groene gebiedsdoelen: natuur op de overgang van het Veluwemassief naar de lager gelegen uiterwaarden van de IJssel. Er ligt een ambitie op het gebied van natuur- en landschapsontwikkeling.

2.2.2 Ruimtelijke verordening Gelderland

Op 15 december 2010 stelden Provinciale Staten de Ruimtelijke Verordening Gelderland vast. Het Streekplan is als bijlage 1 opgenomen bij de Ruimtelijke Verordening Gelderland. Met de ruimtelijke verordening stelt de provincie regels aan bestemmingsplannen van gemeenten. De provincie richt zich hierbij op onderwerpen die van provinciaal belang zijn, zoals verstedelijking, natuur, nationale landschappen, water en glastuinbouw. Gemeenten krijgen op sommige terreinen meer beleidsvrijheid, terwijl ze op andere gebieden te maken krijgen met strikte provinciale richtlijnen. De regels in de verordening kunnen betrekking hebben op het hele provinciale grondgebied, delen of gebiedsgerichte thema's. De ruimtelijke verordening Gelderland is van toepassing op de volgende onderwerpen:

• verstedelijking;
• wonen;
• detailhandel;
• recreatiewoningen/-parken;
• glastuinbouw;
• waterwingebied;
• grondwaterbeschermingsgebied;
• oppervlaktewater voor drinkwatervoorziening;
• ecologische hoofdstructuur (EHS);
• waardevol open gebied;
• Nationale landschappen.

Voor het plangebied zijn de volgende onderwerpen van belang: verstedelijking, wonen, ecologische hoofdstructuur en Nationale landschappen. Deze zijn onderstaand verder uitgewerkt. Overige onderwerpen zijn niet aan de orde binnen het plangebied.

Verstedelijking

Het plangebied is aangeduid als 'Verstedelijking algemeen'. Het plangebied valt buiten het 'bestaand stedelijk gebied'. Artikel 2.3 sub b van de verordening 'Nieuwe bebouwing onder voorwaarden toegestaan' is van toepassing.

Artikel 2.3

In afwijking van het bepaalde in 2.2 kan in een bestemmingsplan nieuwe bebouwing ten behoeve van wonen en werken tevens mogelijk worden gemaakt: a. indien de nieuwe bebouwing functioneel gebonden is aan het buitengebied; b. in geval van functieverandering naar een niet-agrarische functie, mits 1) de functieverandering in overeenstemming is met een door Gedeputeerde Staten geaccordeerd regionaal beleidskader; 2) sprake is van de vervanging van bestaande bebouwing, met inbegrip van bouwwerken ten behoeve van glastuinbouw, door nieuwe bebouwing, welke leidt tot een substantiële vermindering van het bebouwde oppervlak; 3) buiten de concentratiegebieden glastuinbouw en de regionale clusters glastuinbouw gelegen; en 4) in de toelichting bij een bestemmingsplan wordt aangegeven op welke manier nieuwe bebouwing landschappelijk wordt ingepast; c. bij oprichting van nieuwe landgoederen, mits 1) sprake is van een substantiële verbetering van in de directe omgeving aanwezige kwaliteiten van natuur, water of landschap of de recreatieve mogelijkheden van die omgeving,en 2) in de toelichting bij een bestemmingsplan wordt aangegeven op welke manier nieuwe bebouwing landschappelijk wordt ingepast; d. ten behoeve van uitbreiding van bestaande niet-agrarische bedrijvigheid tot een maximum van 20% van het bebouwd oppervlak, met dien verstande dat de maximale bedrijfsoppervlakte na uitbreiding niet groter is dan 375 m2, waarbij een grotere uitbreiding kan worden toegestaan, indien deze uitbreiding in overeenstemming is met een door Gedeputeerde Staten geaccordeerd regionaal beleidskader; De geometrische plaatsbepaling is vervat in het GML-bestand NL.IMRO.9925.PVRVGcons2-vst1 en verbeeld op de bij deze verordening behorende kaart Verstedelijking.

Afweging:

De voorgenomen ontwikkeling betreft een functieverandering naar een niet-agrarische functie:

1) dat in overeenstemming is met een door Gedeputeerde Staten geaccordeerd regionaal beleidskader, namelijk het Kwalitatief Woningbouwprogramma 3 (zie paragraaf 2.3.2) en de Regionale regeling functieverandering Noord Veluwe (bijlage 12 bij de Ruimtelijke Verordening Gelderland (zie paragraaf 2.2.5);

2) waarbij de bestaande bebouwing wordt vervangen door nieuwe bebouwing, welke leidt tot een substantiële vermindering van het bebouwde oppervlak (immers er is sprake van halvering van het bebouwd oppervlak);

3) dat buiten de concentratiegebieden glastuinbouw en de regionale clusters glastuinbouw ligt;

4) waarbij in de toelichting bij dit bestemmingsplan wordt aangegeven op welke manier nieuwe bebouwing landschappelijk wordt ingepast- hiervoor wordt verwezen naar paragraaf 4.4.

A rtikel 3 Wonen

De in een bestemmingsplan op te nemen nieuwe woonlocaties en de daar te bouwen woningen dienen te passen in het vigerende, door GS vastgestelde Kwalitatief Woonprogramma voor de betreffende regio en het daarin opgenomen regiototaal aan woningen, zoals opgenomen in bijlage 9.

Wonen  

De in een bestemmingsplan op te nemen nieuwe woonlocaties en de daar te bouwen woningen dienen te passen in het vigerende, door GS vastgestelde Kwalitatief Woonprogramma voor de betreffende regio en het daarin opgenomen regiototaal aan woningen.

 

Afweging

In paragraaf 2.3.2 is het Kwalitatief Woningbouwprogramma 3 opgenomen. Voorgenomen ontwikkeling past binnen dit programma.

Artikel 18.1

In een bestemmingsplan worden in een gebied gelegen binnen de EHS geen bestemmingen toegestaan waardoor de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied, zoals aangegeven in de streekplanuitwerking “Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur” en het Waterplan Gelderland 2010 - 2015, welke zijn opgenomen als bijlage 4 en bijlage 10 bij deze verordening, significant worden aangetast. De geometrische plaatsbepaling van deze gebieden is vervat in het GML-bestand NL.IMRO.9925.PVRVGcons2-vst1 en is verbeeld op de bij deze verordening behorende kaart EHS.

Ecologische hoofdstructuur (EHS)

Het plangebied ligt binnen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).

Afweging

Met de nieuwe invulling van het plangebied worden kenmerken of waarden zoals aangegeven in de streekplanuitwerking en het Waterplan niet significant aangetast. Deze toets is opgenomen in respectievelijk de paragrafen 2.2.3 en 2.2.4.

Artikel 20.2

In gebieden binnen een nationaal landschap, met de aanduiding waardevol landschap, kunnen slechts bestemmingen worden toegestaan, voor zover deze de kernkwaliteiten van het gebied, zoals vastgelegd in de streekplanuitwerking "Kernkwaliteiten waardevolle landschappen" behouden of versterken. De geometrische plaatsbepaling is vervat in het GML-bestand NL.IMRO.9925.PVRVGcons2-vst1 en is verbeeld op de bij deze verordening behorende kaart Waardevol open gebied en nationaal landschap.

Nationale landschappen

Aangezien het plangebied samenvalt met de EHS geldt het 'nee-tenzij' uitgangspunt ten aanzien van ontwikkelingen. Dat wil zeggen dat aantasting van de kernkwaliteiten niet mogelijk is tenzij er een groot maatschappelijk belang aan de orde is en er geen alternatieven elders zijn. Is er sprake van een groot maatschappelijk belang en ontbreken alternatieven elders, dan kan de activiteit plaatsvinden op voorwaarde van compensatie van de landschapskwaliteiten buiten het deel van het Waardevol landschap dat samenvalt met de EHS. Op niveau van het Waardevol landschap dient er daarbij sprake te zijn van behoud of versterking van de landschappelijke en cultuurhistorische kernkwaliteiten.

Afweging

De voorgenomen ontwikkeling is een verbetering voor het huidige landschap en de kernkwaliteiten van het gebied zullen worden versterkt. Omdat geen aantasting van de kernkwaliteiten plaatsvindt is de vraag of groot maatschappelijk belang dan aan de orde is en of er alternatieven zijn, niet van toepassing. Immers de aanwezige bebouwing zal worden gehalveerd waarbij de totale verharding van de locatie zal worden verwijderd en worden vervangen door maximaal 15 villa's binnen een groen omrande boskamer. Daarbij wordt de mogelijkheid van bebouwing van 80% van het plangebied conform het vigerende bestemmingsplan teruggebracht naar 11,7% in het voorliggende bestemmingsplan.

Eindconclusie

Voorgenomen ontwikkeling past binnen de Ruimtelijke Verordening Gelderland.

2.2.3 Ecologische Hoofdstructuur (EHS)

Door het rijk en provincies is een beleidskader opgesteld met de spelregels die gelden bij ingrepen binnen de EHS. In dit beleidskader is aangegeven dat ingrepen met significante negatieve effecten op de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS alleen onder voorwaarden worden toegestaan. In dit kader moet allereerst in beeld worden gebracht wat de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS in het plangebied zijn. Provincies hebben het rijksbeleid doorvertaald in het provinciaal beleid.

In de provincie Gelderland bestaat de EHS uit drie onderdelen; EHS-Natuur, EHS-verweving en EHS-verbindingszones.

• Soorten die zijn gebonden aan grotere natuurgebieden vinden vooral een plek in EHS-natuur.
• EHS-verweving is van belang voor soorten die in gebieden leven waarin natuurelementen verweven zijn met agrarisch gebruik van het landschap.
• Met de EHS-verbindingszones neemt de versnippering van de natuur af en ontstaan meer migratiemogelijkheden voor planten en dieren.

Het plangebied ligt in een verwevingsgebied. Binnen de EHS geldt de "nee, tenzij-benadering". Dit houdt in dat bestemmingsplanwijzigingen en bestemmingsplanherzieningen niet mogelijk zijn als daarmee de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied significant worden aangetast, tenzij er geen reële alternatieven zijn en er sprake is van redenen van groot openbaar belang.

Dit plan tast de wezenlijke kenmerken en waarden van het gebied niet aan. Aan de nee-tenzij benadering (en artikel 18.4, 18.5 en 18.6) wordt niet toegekomen.

Er zijn dus in de verschillende onderdelen van de EHS nog wel ontwikkelingen mogelijk, met name in de EHS-verweving en -verbinding, op plaatsen waarvoor geen specifieke natuurdoelen zijn. De provincie heeft de wezenlijke kenmerken en waarden beschreven in de streekplanuitwerking 'Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur' (bijlage 4 Ruimtelijke Verordening Gelderland), deze zijn onderstaand opgenomen en beoordeeld. Deze kenmerken en waarden mogen niet worden aangetast.

Streekplanuitwerking 'Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur'  

Ruimtelijke ingrepen kunnen tot een significante aantasting van de kernkwaliteiten leiden. Er is sprake van een significante aantasting wanneer de ruimtelijke ingreep kan leiden tot één van de volgende effecten:

• 1. Een vermindering van areaal en kwaliteit van bestaande natuur-, bos- en landschapselementen en gebieden die aangewezen voor nieuwe natuur en agrarische natuur.
• 2. Een vermindering van de kwaliteit van het leefgebied van alle soorten waarvoor conform de Flora- en faunawet bij ruimtelijke ontwikkelingen een ontheffing vereist is en als zodanig worden genoemd in de AmvB Vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Flora en Faunawet.
• 3. Een vermindering van de uitwisselingsmogelijkheden voor planten en dieren in verbindingszones en tussen de verschillende leefgebieden in de overige delen van de EHS. In het bijzonder de vrije verplaatsing van herten en wilde zwijnen binnen het gehele bos- en natuurgebied van de Veluwe.
• 4. Een vermindering van het areaal van de grote natuurlijke eenheden (aaneengeslotenheid).
• 5. Een belemmering voor het verloop van natuurlijke processen in de grote eenheden.
• 6. Een verstoring van de natuurlijke morfologie, waterkwaliteit, watervoering en verbondenheid met het landschap van HEN-wateren.
• 7. Een verandering van de grond- en oppervlaktewater-omstandigheden (kwaliteit en kwantiteit) die de voor de natuurdoeltypen gewenste grond- en oppervlaktewater situatie (verder) aantast.
• 8. Een verhoging van de niet gebiedseigen geluidsbelasting in stiltebeleidsgebieden en stiltegebieden (in geval de norm van 40 decibel wordt overschreden).
• 9. Tevens kernkwaliteit: de overgangen van de droge Veluwe naar de natte flanken en naar de IJssel(vallei) waarbinnen uitwisseling van planten en dieren mogelijk is, waarbinnen abiotische processen zo veel mogelijk ongestoord verlopen, en waarbinnen de natuur zich op de gehele gradiënt ontwikkelt. In het bijzonder in de Hattemer-, Wisselse, Beekberger- en Soerense poort.

Toets kernkwaliteiten

ad 1. Het plangebied bestaat op dit moment voor nagenoeg 100% uit verhard oppervlakte. Na de inrichting zal het aandeel onverhard fors toenemen in de vorm van tuinen, kleine bosschages, hagen en andere tuinbeplanting. Van een vermindering van het areaal of kwaliteit van waardevolle elementen is zodoende geen sprake.

ad 2. Voor het plangebied is een quickscan ecologisch onderzoek uitgevoerd (Wallink & Veeman 2007). Ten behoeve van dit onderzoek heeft veldwerk plaatsgevonden door een deskundige. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat in het plangebied geen verblijfplaatsen van ontheffingsplichtige soorten aangetroffen dan wel te verwachten zijn.

Door de aanleg van tuinen, bosschages, hagen en dergelijke biedt het plangebied straks leefruimte voor met name kleine vogels (mezen), zoogdieren (egels, muizen) en andere kleine dieren. Daarmee gaat de ecologische kwaliteit van dit terrein vooruit.

ad 3. In de huidige situatie is de locatie geheel verhard en geen functioneel onderdeel van een robuuste ecologische verbindingszone of ecologische poort. Bij de nieuwe inrichting zal door het verdwijnen van deze rasters het gebied meer een onderdeel van migratieroutes kunnen zijn dan in de huidige situatie. De nieuwe situatie zal een verbetering zijn ten opzichte van de huidige (de weerstand van de locatie wordt lager). Bij migratie gaat het overigens niet alleen om hele grote soorten als edelhert en wild zwijn, maar ook om allerlei andere, kleinere soorten die wel degelijk kunnen profiteren van de afname van rasters en toename van het oppervlak groen. Vermindering van de uitwisselingsmogelijkheden voor planten en dieren zijn dan ook niet te verwachten.

ad 4 & 5. Het plangebied behoort volgens Atlas Groen Gelderland niet tot gebieden die als grote eenheden worden aangemerkt. De voorgenomen ontwikkelingen hebben dan ook geen vermindering van het areaal grote natuurlijke eenheden tot gevolg. Het dichtst bij het plangebied gelegen gebied dat is aangemerkt als ‘grote eenheid natuur’, zijn de randmeren op zeker 15 kilometer. Op basis van de afstand tot dit gebied en de aard van de voorgenomen ontwikkelingen mag worden aangenomen dat deze geen belemmering vormen voor het verloop van de natuurlijke processen in deze of andere grote natuurlijke eenheden.

ad 6. SED-Wateren zijn wateren met een Specifieke Ecologische Doelstelling. Deze wateren kennen enige menselijke beïnvloeding, maar hebben een ecologische waarde of kunnen die door een relatief geringe inspanning krijgen. De meest natuurlijke situatie ligt voor deze wateren echter niet in het verschiet. De provincie wil vooral de natuurwaarden herstellen en beschermen. Voor de SED-wateren wordt geen specifiek beleid gevoerd zoals voor de HEN-wateren (water met de Hoogste Ecologische Doelstelling). Het te beschermen water ligt niet in het plangebied zelf en wordt daarmee niet aangetast. Waarschijnlijk zal een verbetering van de waterkwaliteit optreden en een gelijkmatiger toevoer van water omdat een groot deel van het verhard oppervlak wordt verwijderd. Regenwater kan zo rustig wegzijgen in de bodem en gefilterd worden.

ad 7. Op de beheergebiedenkaart is voor dit gebied geen natuurdoeltype aangewezen (bron: Atlas Groen Gelderland, kaart Natuurbeheerplan 2012). Met de herinrichting van dit terrein wordt de ontwikkeling van een natuurdoeltype dan ook niet gehinderd. Direct aangrenzende gebieden hebben een doelstelling voor dennen, eiken- en beukenbos of kruiden- en faunarijk grasland of moet nog worden omgevormd naar nieuwe natuur (niet gespecificeerd). De ontwikkeling van dit terrein staat deze gewenste ontwikkeling op naburige percelen niet in de weg.

ad 8. Het plangebied is volgens de kaart ‘Gelderse stiltegebieden en stiltebeleidsgebieden’ (bron: Atlas Groen Gelderland) gelegen binnenin het ‘stiltebeleidsgebied’. In de stiltebeleidsgebieden wordt op basis van het principe ‘standstill – step forward’ uitsluitend het ruimtelijk spoor gevolgd om de beleidsdoelen te bereiken. Het geluidsniveau is gemiddeld lager dan 40 dB(A). Het beleid is hier niet gericht op de streefwaarde 40 dB(A), maar op het niet laten toenemen van de geluidbelasting ten opzichte van de huidige situatie (nulsituatie). De nulsituatie vormt de basis voor het ‘standstill - step forward’-beginsel (Bron: Atlas Groen Gelderland). Om de ontwikkeling van de geluidbelasting in de onderscheiden stilte(beleids)gebieden te kunnen monitoren, is bij de vaststelling van de nieuwe omgevingsplannen de akoestische ‘nulsituatie’ vastgelegd. Deze vormt het ijkpunt waaraan de ruimtelijke ontwikkelingen worden getoetst. In deze situatie vindt een functieverandering plaats van een bouwmaterialenhandel naar wonen. De geluidsintensiteit van wonen is lager dan die van een materialenhandel, met name als gevolg van een afnemende transportactiviteit. Er wordt om die reden voldaan aan het ‘standstill - step forward’ principe.

ad 9. De Hattemerpoort vormt een ecologische verbinding tussen de Veluwe en de IJsselvallei en maakt deel uit van de robuuste ecologische verbindingszone Oostvaardersplassen – Veluwe – Salland – Twente - Duitsland. Vanuit het provinciaal beleidsplan Veluwe 2010 hebben rijk, provincie, gemeenten en maatschappelijke partners afgesproken zich in te zetten voor het herstel van de ruimtelijke, landschappelijke en recreatieve kwaliteit van de Veluwe. Dit heeft zich vertaald in de Structuurvisie waarin verschillende poorten rond de Veluwe zijn aangewezen, waaronder de Hattemerpoort. Doel van de poorten is het herstellen en ontwikkelen van de natuurlijke gradiënt tussen droge Veluwe en natte randgebieden en het herstellen van de uitwisseling van organismen tussen de Veluwe en andere grote natuurgebieden van de EHS. Voor de Hattemerpoort is een uitvoeringsprogramma opgesteld (DLG, 2010).

De locatie ligt binnen de zogenaamde zoekzone van de Hattemerpoort. Bij de uitwerking van de Hattemerpoort wordt rekening gehouden met de aanwezigheid van verschillende functies binnen het gebied. De woonbestemming op de planlocatie is daarvan een geaccepteerd onderdeel. De bestemming 'Woongebied' levert geen hogere druk op dan de bestemming bouwmarkt. De vrije uitwisseling van planten en dieren blijft binnen de Hattemerpoort mogelijk (wordt zelfs beter) evenals het ontwikkelen van een natuurlijke gradiënt. De wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS zijn hier niet in het geding als gevolg van de wijzing van de bestemming bouwmarkt naar wonen. Voorgenomen ontwikkeling is niet in strijd met artikel 18.1 van de Verordening (EHS) en artikel 18.4 t/m 18.6 zijn niet aan de orde

Conclusie

De voorgenomen ontwikkeling heeft verbetering en zeker geen significante aantasting van verschillende kernkwaliteiten en omgevingscondities van de EHS tot gevolg. Ook de werking van het gebied als groene wig en ecologische poort wordt niet gehinderd door de voorgenomen ontwikkeling. De bestaande bebouwde locatie blijft bebouwd, maar in een veel minder intensieve vorm met veel ruimte voor groen.

2.2.4 Waterplan Gelderland 2010-2015

Het Waterplan Gelderland is de opvolger van het derde Waterhuishoudingsplan (WHP3). Het beleid uit WHP3 wordt grotendeels voortgezet. Het Waterplan Gelderland is tegelijk opgesteld met de water(beheer)plannen van het Rijk en de waterschappen. In onderlinge samenwerking zijn de plannen zo goed mogelijk op elkaar afgestemd. Het Waterplan Gelderland 2010-2015 is op 11 november 2009 door Provinciale Staten vastgesteld en op 22 december 2009 in werking getreden.

In het plan staan de doelen voor het waterbeheer, de maatregelen die daarvoor nodig zijn en wie ze gaat uitvoeren. Voor oppervlaktewaterkwaliteit, hoogwaterbescherming, regionale wateroverlast, watertekort en waterbodems gelden provinciebrede doelen. Voor een aantal functies, zoals landbouw, natte natuur, waterbergingsgebieden en grondwaterbeschermingsgebieden, zijn specifieke doelen geformuleerd.

Voor de realisatie van bepaalde waterdoelen zijn ruimtelijke maatregelen nodig. Hiervoor krijgt het Waterplan Gelderland op basis van de nieuwe Waterwet de status van structuurvisie.

Het gebied van en rondom het plangebied heeft de dubbelfunctie 'beschermingszone natte landnatuur'. Deze dubbelfunctie geldt in de zone rondom natuurgebieden binnen de EHS met meer dan 75% natte natuur. In de zones wordt rekening gehouden met de kwaliteit, waterstand en stroming van het grond- en oppervlaktewater met het oog op de natuurwaarden en -doelen van het nabijgelegen natuurgebied.

De natte natuur in de TOP-lijstgebieden en eventueel daar buiten vallende beschermingszones natte landnatuur zijn ruimtelijk beschermd. Deze ruimtelijke bescherming betekent minimaal ‘stand still’. Veranderingen in de waterhuishouding mogen in ieder geval niet nadelig zijn voor de natuurdoelen ter plekke. In de aangewezen beschermingszones natte landnatuur zijn ruimtelijke en waterhuishoudkundige ontwikkelingen, die de natuurwaarden negatief beïnvloeden in principe niet toegestaan. In geval van dergelijke ontwikkelingen moet worden aangetoond dat de voorgenomen ontwikkelingen de te beschermen natuurwaarden niet negatief beïnvloeden.

Het plangebied bestaat op dit moment voor nagenoeg 100% uit verhard oppervlakte. Na de herinrichting zal het aandeel onverhard fors toenemen in de vorm van tuinen, kleine bosschages, hagen en andere tuinbeplanting. Omdat een groot deel van het verhard oppervlak wordt verwijderd kan regenwater rustig wegzijgen in de bodem. Dit is een verbetering voor de waterhuishouding en natuurwaarden. In paragraaf 3.3 is de waterparagraaf opgenomen.

2.2.5 Functieveranderingsbeleid

De Structuurvisie Gelderland (Streekplan Gelderland 2005) geeft de beleidskaders voor functieverandering van gebouwen in het buitengebied. De regio Noord-Veluwe heeft hiervoor in regionaal verband specifiek beleid op ontwikkeld (2007). Dit beleid is als bijlage opgenomen bij de Ruimtelijke Verordening Gelderland.

Vanwege ontwikkelingen in verschillende sectoren verliezen in de komende periode veel (vooral agrarische) gebouwen en bouwpercelen in het buitengebied hun huidige functie, of hebben die functie al verloren. De provincie wil bevorderen dat deze gebouwen op een goede wijze kunnen worden (her)gebruikt.

Door functieverandering kan tegemoet worden gekomen aan de aanwezige behoefte aan wonen en werken in het buitengebied, zonder daarvoor extra bouwlocaties toe te voegen. De doelen van het provinciaal ruimtelijk beleid voor functieverandering van gebouwen in het buitengebied zijn de volgende:

• land- en tuinbouwbedrijven de mogelijkheid geven niet-agrarische nevenfuncties te vervullen;
• de behoefte aan landelijk wonen en in tweede instantie werken accommoderen in vrijgekomen gebouwen in het landelijk gebied. Hiermee kan een impuls worden gegeven aan de leefbaarheid en vitaliteit van het landelijk gebied;
• niet-agrarische bedrijvigheid die gebonden is aan de kwaliteiten en de functies van dat buitengebied ruimte bieden;
• verbetering van de ruimtelijke kwaliteit door vrijgekomen gebouwen te hergebruiken en door per bouwperceel waar functieverandering plaatsvindt de resterende vrijgekomen gebouwen te slopen.

Functieverandering van vrijgekomen gebouwen naar wonen door middel van bestemmingsplanwijziging van het perceel zal een positieve bijdrage leveren aan de omgevingskwaliteit. De wezenlijke kenmerken en waarden van de omgeving worden met functiewijziging naar wonen niet aangetast en zelfs verbeterd. Functieverandering naar wonen is daarom toepasbaar in het groenblauwe raamwerk.

De generieke voorwaarden voor functieverandering (naar wonen) zijn de volgende:

• Het gaat om fysiek bestaande, legale, vrijgekomen (en vrijkomende) gebouwen in het buitengebied.
• Bestemmingswijziging van het gehele voormalige perceel en verkleining van het bouwvlak.
• Reductie van ten minste 50% van de gebouwen.
• Overtollige bebouwing slopen met uitzondering van monumentale en karakteristieke gebouwen.
• Geen belemmering van bedrijfsontwikkeling van omliggende agrarische bedrijven.
• Niet leiden tot knelpunten in de verkeersafwikkeling.
• Opstellen beeldkwaliteitsplan (verschijningsvorm van de functieverandering afstemmen op de omgeving).
• Hergebruik van aanwezige gebouwen met meerdere wooneenheden (in één gebouw, hoogstens in twee gebouwen die bij elkaar staan). Wanneer hergebruik van de gebouwen voor wonen niet mogelijk is kan vervangende nieuwbouw plaatsvinden in één gebouw met meerdere wooneenheden, met een oppervlakte van maximaal 50% van de gesloopte bebouwing.

Conclusie

In de Structuurvisie is beleid opgenomen met betrekking tot functieverandering van gebouwen in het buitengebied. Binnen dit generieke beleid voor de functieverandering naar wonen zijn drie mogelijkheden aangegeven:

• 1. De functieverandering voldoet aan de algemene voorwaarden (generieke kaders).
• 2. De functieverandering voldoet niet aan deze algemene voorwaarden, maar past binnen een door GS geaccordeerde regionale beleidsinvulling voor functieverandering.
• 3. De functieverandering past niet binnen de algemene voorwaarden of deze regionale beleidsinvulling, maar GS aanvaarden de functieverandering in de vorm van "maatwerk voor bijzondere situatie".

Het initiatief past binnen een door GS geaccordeerde regionale beleidsinvulling voor functieverandering namelijk het Functieveranderingsbeleid van Noord-Veluwe.

Met onderhavig plan wordt voldaan aan een groot aantal voorwaarden van de provincie en de regio. Er is sprake van bestaande overtollige bebouwing die wordt gesloopt en waarvoor slechts 50 procent wordt teruggebouwd. Er worden geen agrarische bedrijven belemmerd en er zullen zich geen knelpunten in de verkeersafwikkeling voor gaan doen. Tevens is er een groen beeldkwaliteitsplan opgesteld voor de inpassing in de omgeving van het plangebied.

In de streekplanuitwerking is vermeld dat bij functieverandering van bedrijvigheid naar wonen binnen de EHS maximaal 50% van de bebouwing mag worden gebruikt voor wonen in één woongebouw waarbinnen meerdere wooneenheden gerealiseerd mogen worden. Bij functieverandering naar wonen kan zowel hergebruik van bestaande bedrijfsgebouwen plaatsvinden als sloop en vervangende nieuwbouw.

In de beoordeling van een eerder plan met zes woongebouwen met in totaal 30 appartementen heeft de Raad van State dd. 1 september 2010 uitspraak gedaan over het aantal woongebouwen (200904632/1/R2) De Afdeling heeft geoordeeld dat de raad zich in redelijkheid op het standpunt heeft kunnen stellen dat afwijking van het beleid op dit punt van één gebouw gerechtvaardigd is omdat met de bouw van meerdere woongebouwen een betere landschappelijke inpassing kan worden bereikt.

Deze uitspraak wordt tevens van toepassing geacht op de maximaal 15 villa's die middels voorliggend bestemmingsplan worden mogelijk gemaakt. Aan de 50% eis wordt eveneens voldaan, immers er komt maximaal 1.700 m2 nieuwbouw, terwijl in de voorgaande situatie 3.414 m2 aanwezig was. Bovendien is door de initiatiefnemer voor de landschappelijke uitwerking en inpassing een landschapsarchitect ingeschakeld. De uitgangspunten voor de groene beeldkwaliteit van het plan zijn opgenomen in het Beeldkwaliteitsplan dat door de gemeente inclusief Welstand is goedgekeurd.

2.3.1 Algemeen

Functieverandering

De Structuurvisie Gelderland (Streekplan Gelderland 2005) geeft de beleidskaders voor functieverandering van gebouwen in het buitengebied. De regio Noord-Veluwe heeft hiervoor in regionaal verband specifiek beleid op ontwikkeld (2007) dat door de gemeente Hattem tot haar eigen beleid is gemaakt. Indien goed uitgevoerd, is er bij functieverandering sprake van win-win situaties. Verrommelde, leegstaande of vervallen terreinen en gebouwen worden gesaneerd en er wordt gewerkt aan landschappelijke versterking. De nieuwe functies worden landschappelijk ingepast. Nieuwe bij het gebied passende functies zorgen voor een vitaal landelijk gebied. Functieverandering naar wonen en werken draagt bij aan zorgvuldig ruimtegebruik. Door de nieuwe woningen via functiewijziging te realiseren is minder ruimte nodig voor nieuwe bouwlocaties.

Desondanks is het standpunt dat iedere functieverandering een niet te vergelijken situatie betreft. Wanneer voldaan wordt aan de generieke provinciale voorwaarden is er niet per definitie sprake van de beste ruimtelijke oplossing.

Met andere woorden: elke functieverandering is een ontwerpopgave. Functieverandering van een bouwmaterialenhandel in een overwegend bosrijke omgeving vraagt een andere ruimtelijke benadering dan functieverandering van een agrarisch bedrijf dat gesitueerd is in een open polder. Het generieke provinciale uitgangspunt dat er bij hergebruik van de gebouwen sprake kan zijn van nieuwbouw in één gebouw is niet gebaseerd op een ontwerpvraagstuk. Een ontwerp dient immers altijd in samenhang met de omgeving bezien te worden. Een ontwerpgerichte aanpak is dan ook gewenst. Om die reden is ook intensief overleg geweest tijdens de planvormingsfase tussen de initiatiefnemer en de gemeente.

In dit kader is het verder van belang te melden dat de ligging in de EHS geleid heeft tot onderzoek naar een mogelijke aantasting van de kernkwaliteiten en omgevingsaspecten. Geconcludeerd wordt dat de planontwikkeling niet tot aantasting van de kernkwaliteiten en omgevingscondities leidt (zie hiervoor paragraaf 2.2.3). De gemeente is van mening dat er daarentegen sprake is van een verbetering van de huidige situatie, hetgeen in deze toelichting is beschreven.

Geconcludeerd is dat een hergebruik van de bestaande bebouwing geen optie is. Naast het bouwtechnische aspect heeft de bebouwing geen enkele gebiedskarakteristiek. De gebouwen passen landschappelijk niet in de omgeving. Op dat moment moet geconcludeerd worden dat sloop en nieuwbouw aan de orde is. Uitgangspunt is immers een kwalitatieve verbetering.

Wanneer de generieke provinciale beleidslijn zou worden gevolgd, kan er één gebouw van maximaal 1.700 m2 gerealiseerd worden (50% van bestaande bebouwing). Eén gebouw met zo'n bouwmassa doet echter afbreuk aan de landschappelijke kenmerken en vormt een te sterk contrast met de bebouwing in de omgeving. Gezien de ligging van de locatie is het stedenbouwkundig alleszins verantwoord de nieuwe bouwmassa te spreiden over meerdere gebouwen. Voor de landschappelijke uitwerking en inpassing is een landschapsarchitect ingeschakeld. De uitgangspunten voor de groene beeldkwaliteit van het plan zijn opgenomen in het Beeldkwaliteitsplan dat door de gemeente inclusief Welstand is goedgekeurd.

Door de planontwikkeling - die in detail verder wordt beschreven in Hoofdstuk 4 vindt er een reductie van minimaal 50% van de bestaande bebouwing plaats. Er is daarnaast sprake van een nog grotere afname van het verharde oppervlak. Deze onverharde ruimte wordt groen ingericht (tuinen, hagen, kleine bosschages) en biedt meer mogelijkheden voor infiltratie van regenwater.

De locatie ligt in een omgeving die ook al intensiever wordt gebruikt. Zo grenst de locatie aan een golfbaan en terreinen met andere sportvoorzieningen (zoals een terrein met tennisbaan). De kwetsbaarheid van dit gebied is niet de kwetsbaarheid van bijvoorbeeld een locatie midden in de Veluwse bossen. De intensiteit van het gebruik van het terrein zal daarnaast afnemen met deze ontwikkeling.

Nadrukkelijk wordt nogmaals aangeven dat ontwikkeling van het plan in de voorgestelde vorm tot stand is gekomen in een gezamenlijk proces waarbij ook de provincie inhoudelijk heeft meegestuurd. Gezamenlijk is geconcludeerd dat er een basis aanwezig is om de ontwikkeling te beschouwen als passende functieverandering voor het buitengebied. Daarbij wordt de mogelijkheid van bebouwing van 80% van het plangebied conform het vigerende bestemmingsplan teruggebracht naar 11,7% in het voorliggende bestemmingsplan.

De gemeente is verder van mening dat ze gelet op het hiervoor beschrevene heeft aangetoond dat er sprake is van een meerwaarde die met de ontwikkeling van het project wordt gerealiseerd.

2.3.2 Kwalitatief woningbouwprogramma 3

De regiogemeenten voor de Noord-Veluwe (Hattem, Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Heerde, Nunspeet, Oldebroek en Putten) en de provincie Gelderland hebben voor de periode 2010 - 2019 het Kwalitatief Woonprogramma voor de regio vastgesteld.

In het KWP3 is per regio een afsprakenkader opgenomen, zo ook voor de regio Noord-Veluwe. De ontwikkeltrajecten voor de regio Noord-Veluwe zijn gericht op het aanpakken van de belangrijkste verschillen met de uit onderzoeken gebleken behoeften aan woningen (het referentiekader). De trajecten zijn een resultaat van de vergelijking van het referentiekader en de regionaal opgetelde woningbouwprogramma's.

Naar aanleiding van de trajecten zijn voor de regio nieuwe afspraken gemaakt, deze zijn opgenomen in een werkprogramma. Op basis van dat werkprogramma worden de komende jaren lokale en provinciale woning-bouwprogramma's en woonvisies gerealiseerd, inclusief de bouw van goedkope huur- en koopwoningen.

Het KWP3 van de provincie gaat in op de kwaliteit van de woning en de woonomgeving. Inbreiding krijgt voorrang boven uitbreiding en er is specifieke aandacht is voor duurzaamheid en levensloopbestendigheid. Er blijft aandacht voor het realiseren van voldoende goedkope huur en koopwoningen en er is aandacht voor specifieke doelgroepen zoals senioren en starters. De ambities van Hattem passen goed bij de ambitie van het KWP3. De afnemende bevolkingsgroei in de regio heeft effect op het totaal aantal woningen dat is toegewezen aan de regio. Bij de onderlinge verdeling van woningaantallen mag Hattem 564 woningen bouwen in de periode 2010 t/m 2019.

Van het totaal valt 33% (dus 186) van de woningen in het dure segment (vanaf 250.000 €). De woningen die kunnen worden gebouwd middels voorliggend bestemmingsplan vallen in het dure segment.

2.3.3 Ruimtelijk Ontwikkelingsplan

Het doel van het ruimtelijk ontwikkelingsplan is om in grote lijnen

en op integrale wijze de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling

van Hattem tot 2025 te verwoorden. Het plangebied is in het Ruimtelijk Ontwikkelingsplan aangegeven als 'Vrijkomende locatie'. Voorgenomen plan is niet in strijd met het Ontwikkelingsplan.

3.5.1 Aanleiding

Wat vooraf ging 

In 2007 is door EcoGroen Advies een quickscan Flora- en faunawet uitgevoerd voor de herinrichting van een terrein aan de Hezenbergerweg in Hattem. De initiatiefnemer had het voornemen op het terrein van de (voormalige) bouwmarkt zes appartementencomplexen te realiseren.

Naar aanleiding van bezwaren uit de omgeving en van de Vereniging Landschap en Milieu Hattem en op verzoek van de provincie Gelderland, zijn in 2007, in 2008 en in 2009 enkele notities opgesteld waarin nader is ingegaan op het EHS-beleid en de Natuurbeschermingswet. Alle drie de documenten zijn als bijlage bij Bijlage 10 opgenomen.

• 1. Wallink M. en I. Veeman (2007). Quickscan natuurtoets herinrichtingproject Hezenbergerweg te Hattem; inventarisatie en beoordeling van natuurwaarden in het kader van natuurwetgeving. Rapport 07080, EcoGroen Advies BV, Zwolle.
• 2. Veeman, I (2008). Aanvulling en actualisatie EHS en NB-wet herinrichtingproject Hezenbergerweg te Hattem. Notitie 07080A. EcoGroen Advies BV, Zwolle.
• 3. Veeman, I. (2009). Reactie op beroepsgronden ecologie Hezenbergerweg. Notitie 09410, EcoGroen Advies BV, Zwolle.

In zowel de quickscan als in beide aanvullende notities wordt geconcludeerd dat negatieve effecten op de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS en op de (instandhoudingsdoelen van) de op korte afstand gelegen Natura 2000-gebieden Uiterwaarden IJssel en Veluwe niet aan de orde zijn.

Nieuwe situatie

Het inrichtingsplan voor de locatie is gewijzigd. In plaats van zes appartementencomplexen, is het plan teruggeschaald naar de realisatie van maximaal 15 vrijstaande woningen, omgeven door houtsingels. Voor de nieuwe situatie is zowel in 2012 als in 2013 een actualisatie geweest van de reeds uitgevoerde onderzoeken. Alle onderzoeken zijn in Bijlage 10 opgenomen.

3.5.2 Natuurbeschermingswet

Sinds het opstellen van de aanvullende notities in 2009 - waarin nader is ingegaan op de Natuurbeschermingswet (NBW) - en de uitspraak van de Raad van State met betrekking tot dit project (RvS 201000750/1/R2), zijn er geen wijzigingen geweest ten opzichte van de doelen waaraan getoetst is.

Omdat in het nieuwe plan minder wooneenheden gepland zijn en dus ook minder mensen, zal ook de druk op de omgeving minder zijn dan waarmee aanvankelijk getoetst is. Omdat de druk op de omgeving minder zal zijn, is er geen aanleiding om te veronderstellen dat nu wel effecten op de instandhoudingsdoelen optreden (aangezien deze al niet verwacht werden). De analyse en conclusies uit de notities uit 2008 en 2009, zijn ook nog in relatie tot het nieuwe plan actueel en kloppend.

3.5.3 Ecologische Hoofdstructuur

Sinds het opstellen van de aanvullende notities in 2008 en 2009 waarin nader is ingegaan op de Ecologische Hoofdstructuur, zijn wel enkele wijzigingen geweest in de begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur. Op en rond het plangebied hebben echter geen wijzigingen plaatsgevonden. Wel wordt op en rond het plangebied alleen nog onderscheid gemaakt tussen EHS-natuur en EHS-verweven, zie de volgende afbeelding. Op de kernkwaliteitenkaart wordt nog wel gesproken over EHS-verbindingszone, maar deze kaart is inmiddels verouderd. De inhoudelijke toetsing is echter niet anders, bij alle drie de typen begrenzingen, waardoor geconcludeerd kan worden dat de notities uit 2008 en 2009 nog actueel zijn. Een uitgebreide behandeling van het beleid ten aanzien van de ecologische hoofdstructuur is ook opgenomen in paragraaf 2.2.2 en 2.2.3.

Afbeelding: EHS-begrenzing nabij het plangebied (lichtgroen is EHS-verweven en donkergroen is EHS-natuur)

3.5.4 Flora- en faunawet

Achtergrond

De Flora- en faunawet wordt hoofdzakelijk behandeld in de quickscan uit 2007 (Wallink). Over het algemeen worden gegevens van enkele jaren oud nog wel betrouwbaar geacht. Dit is wel afhankelijk van de mate van continuïteit van het gebruik van het onderzochte gebied, de mate van zeldzaamheid van eventueel aangetroffen soorten en het gedrag van soorten.

Van algemeen voorkomende soorten en flora wordt, bij ongewijzigd gebruik, gemiddeld een houdbaarheidsperiode aangehouden van vijf jaar. Dit omdat de kans op aanwezigheid van algemene soorten groot blijft en omdat een plantensoort zich niet snel zelf verplaatst. Van meer mobiele soorten of zeldzame soorten wordt een gemiddelde houdbaarheidsperiode van drie tot twee jaar aangehouden. Dit omdat de kans dat een zeldzame soort nog steeds aanwezig is kleiner is en omdat mobiele soorten zich vaak verplaatsen en het dus de vraag is of het om een incidentele waarneming ging.

Hoewel in 2007 geen beschermde soorten aangetroffen zijn, is gezien de tijd die verstreken is sinds het onderzoek uitgevoerd is, een nieuw veldbezoek uitgevoerd. Uit dit veldbezoek is gebleken dat de situatie op de locatie weinig gewijzigd is en dat de conclusies ten aanzien van de Flora- en faunawet ongewijzigd blijven.

Huismus  

In het rapport uit 2007 is nog gesproken dat op het terrein (mogelijk) huismus aanwezig is. Deze soort is inmiddels opgenomen op een lijst van soorten waarvan jaarrond de verblijfplaatsen beschermd zijn (in tegenstelling tot 2007). Dit betekent dat ook buiten het broedseizoen verblijfplaatsen (meestal nesten) van huismus beschermd zijn en dat voorafgaande aan sloop maatregelen getroffen dienen te worden om voldoende nestgelegenheid te behouden. Bij het veldbezoek in 2012 (22 maart 2012) zijn op het terrein geen huismussen (meer) aangetroffen. Bij de huizen direct grenzend aan het terrein was wel veel activiteit, wat betekent dat de waarneem omstandigheden gunstig waren. Geconcludeerd kan dan ook worden dat de soort niet aanwezig is.

Het terrein is geheel verhard en vormt geen leefgebied voor (strikt) beschermde soorten. Ook de opstallen zijn niet geschikt als verblijfplaats voor vleermuizen.

Uitkomsten extra veldbezoek

Bij een extra aanvullend veldbezoek op 28 mei 2013 zijn wederom geen beschermde soorten aangetroffen. Hoewel de locatie redelijk besloten ligt, is door de ligging nabij de IJssel er een kleine kans dat het zand in gebruik genomen wordt door oeverzwaluwen. Om dit te voorkomen zal zekerheidshalve er voor gezorgd worden dat er geen steile wanden in de zanddepots ontstaan.

3.5.5 Conclusie

De analyses en conclusies uit de rapporten van 2007, 2008 en 2009 zijn nog actueel, zowel beleidsmatig als ecologisch hebben zich geen wijzigingen voor gedaan die van invloed (kunnen) zijn op de uitgevoerde toetsingen. Omdat de geplande ontwikkeling ook nog minder grootschalig is dan die in het eerdere stadium getoetst is, zullen optredende effecten ook nog minder zijn dan waar oorspronkelijk mee getoetst is.

In 2007 is nog wel huismus op het terrein aangetroffen, maar deze – inmiddels jaarrond beschermde soort – is bij de controles in 2012 en 2013 niet meer aangetroffen.

In de notitie 'Aanvulling en actualisatie EHS en NB-wet herinrichtingproject Hezenbergerweg te Hattem' (Ecogroen Advies, juni 2008) vindt een aanvullende toetsing plaats van de plannen aan de kernkwaliteiten en omgevingscondities van de EHS en de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000-gebied 'Uiterwaarden IJssel'.

Wat betreft de relatie met de EHS wordt geconcludeerd dat de voorgenomen ontwikkeling niet tot significante aantasting van de kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Ecologische Hoofdstructuur zullen leiden.

Voor het volledige overzicht van de uitgevoerde onderzoeken in 2007, 2008 en 2009 zijn deze in de bijlage van Bijlage 10 aan deze toelichting toegevoegd.