direct naar inhoud van Toelichting
Plan: Natuurontwikkeling Klooster Hulsbergen
Status: ontwerp
Plantype: wijzigingsplan
IMRO-idn: NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01

Toelichting

Hoofdstuk 1 Inleiding

1.1 Aanleiding voor het bestemmingsplan

De Stichting Geldersch Landschap & Kasteelen is beheerder van ruim 150 natuurgebieden, kastelen en landgoederen in de provincie Gelderland, waaronder ca. 49 ha in het gebied Klooster Hulsbergen. Een deel hiervan (ruim 6 ha) heeft nog een agrarische bestemming, maar gaat nu ook als natuurgebied worden beheerd. De bestemming wordt hierop aangepast.

Voor de wijziging van de bestemming kan gebruik worden gemaakt van de wijzigingsbevoegdheid in artikel 24.1.1 lid 2 van het bestemmingsplan 'Buitengebied Oost'. In dit document wordt gemotiveerd waarom medewerking kan worden verleend en waarom dat kan volgens de Wet ruimtelijke ordening (Wro).

1.2 Ligging plangebied

Het plangebied is gelegen in het buitengebied van de gemeente Heerde, ten noordoosten van de kern Wapenveld. Het betreft de percelen die kadastraal bekend staan als HDE L 40 en HDE L 95, gelegen aan de Werverdijk. Bijgevoegde afbeelding toont globaal de ligging van het plangebied in de omgeving.

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0002.jpg"

Globale ligging plangebied ten opzichte van omgeving (bron: openstreetmap)

1.3 Leeswijzer

Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de bestaande situatie en van het plan. Daarna wordt in hoofdstuk 3 ingegaan op het relevante Rijks-, provinciale-, en gemeentelijke beleid. In hoofdstuk 4 wordt de haalbaarheid van het project getoetst op grond van het geldende beleid en (milieu)wetgeving. Ook wordt ingegaan op de economische haalbaarheid van het plan. Hoofdstuk 5 geeft een toelichting op de juridische opzet van het plan. Tot slot gaat hoofdstuk 6 in op de wijze hoe burgers en andere belanghebbenden betrokken zijn bij het plan (maatschappelijke uitvoerbaarheid). Hierin zijn de uitkomsten van inspraak, vooroverleg en zienswijzen opgenomen.

Hoofdstuk 2 Het initiatief

In dit hoofdstuk wordt het initiatief beschreven. Eerst wordt ingegaan op de bestaande situatie van het plangebied en de relatie met de omgeving. Daarna wordt ingezoomd op het beoogde initiatief.

2.1 Huidige situatie

Het terrein Klooster Hulsbergen is 49 ha groot, Het westelijk deel betreft een bosgebied, gelegen op een uitloper van de dekzandrug die langs de stuwwal van de Veluwe ligt. Het oostelijk deel maakt deel uit van de uiterwaarden langs de IJssel. De uiterwaarden betreffen een nog gaaf systeem van richels en droge geulen, oude beddingen en verscheidene natuurlijke kolken.

De ecologische waarde van het gebied is hoog. De overgang van de hooggelegen Veluwe naar het lage IJsseldal zorgt voor fraaie gradiënten en veel potentie voor bijzondere flora en fauna.

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0003.png"

Plangebied in Klooster Hulsbergen (rood omlijnd). De overige aangegeven percelen zijn eveneens in beheer bij GLK

Het oostelijke deel van Klooster Hulsbergen bestaat uit graslanden met vegetaties die worden gerekend tot de natte voedselrijke graslanden. Over de noordoosthoek van het terrein loopt een hoogspanningsleiding.

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0004.png"

Luchtfoto van het plangebied (bron: pdok viewer)

2.2 Toekomstige situatie

Voorliggende percelen werden tot voor kort verpacht als landbouwgrond. Deze pacht is beëindigd en de percelen zullen als natuur worden beheerd als vochtig hooiland. De bestemming wordt hiermee in overeenstemming gebracht en gewijzigd in de bestemming 'Natuur'.

Hoofdstuk 3 Beleidskader

3.1 Natura 2000

Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In Natura 2000-gebieden worden bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit te behouden. Het Natura 2000-netwerk omvat alle gebieden die eerder zijn aangewezen onder de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Deze richtlijnen bestaan uit twee delen: soortenbescherming en gebiedsbescherming.

In Nederland zijn er 161 Natura 2000-gebieden aangewezen. Al deze gebieden liggen binnen het Natuurnetwerk Nederland. Dit is het Nederlandse netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden.

Planspecifiek

Het gebied Klooster Hulsbergen maakt vrijwel in zijn geheel deel uit van het Natura 2000-gebied Rijntakken. Op onderstaande afbeelding is de ligging van het plangebied binnen het Natura 2000-gebied aangegeven. De omzetting naar Natuur past geheel binnen de doelstellingen van Natura 2000.

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0005.png"

Ligging plangebied in het Natura 2000-gebied Rijntakken (bron:natura2000)

3.2 Provinciaal beleid

3.2.1 Algemeen

In de Omgevingsvisie Gaaf Gelderland (december 2018) staan de hoofdlijnen van het provinciale ruimtelijk beleid. De Omgevingsvisie Gaaf Gelderland gaat in de breedte over het beleid van de provincie voor de fysieke leefomgeving. De visie integreert een vijftal beleidsterreinen: ruimte, natuur, water, milieu en verkeer en vervoer. Op 15 december 2021 is door Provinciale Staten van Gelderland de nieuwe Omgevingsverordening Gelderland vastgesteld. De Omgevingsverordening is een uitwerking van de Omgevingsvisie en stelt regels waaraan bestemmingsplannen moeten voldoen.

3.2.2 Omgevingsvisie Gaaf Gelderland

De provincie wil de focus leggen op een duurzaam, verbonden en een economisch krachtig Gelderland. Door daarin te investeren wil de provincie werken aan een gezond, veilig, schoon en welvarend Gelderland centraal. Om dat te bereiken wordt de focus gelegd op zeven ambities op het gebied van energietransitie, klimaatadaptatie, circulaire economie, biodiversiteit, bereikbaarheid, vestigingsklimaat en woon- en leefomgeving. Deze ambities worden hieronder kort samengevat:

  • Een versnelde energietransitie, gericht op forse vergroting van het aandeel duurzame energie en passend bij de Gelderse kwaliteiten;
  • Een op de toekomst toegerust beschermend klimaatbeleid;
  • Een voortvarend en innovatief circulair beleid;
  • Een stimulerend en beschermend beleid voor biodiversiteit;
  • Efficiënte, duurzame en innovatieve bereikbaarheid, toegesneden op de veranderende vraag;
  • Een duurzaam, dynamisch en toegankelijk economisch vestigingsklimaat, waar voor ondernemers en inwoners een sterke aantrekkingskracht vanuit gaat;
  • Een duurzaam en divers woon- en leefklimaat, dat steeds weet te anticiperen op ontwikkelingen.
3.2.3 Omgevingsverordening Gelderland

De verordening voorziet ten opzichte van de Omgevingsvisie niet in nieuw beleid en is daarmee dus beleidsneutraal. De inzet van de verordening als juridisch instrument om de doorwerking van het provinciaal beleid af te dwingen is beperkt tot die onderdelen van het beleid waarvoor de inzet van algemene regels

noodzakelijk is om provinciale belangen veilig te stellen of om uitvoering te geven aan wettelijke verplichtingen.

Gelders natuurnetwerk

Het plangebied maakt onderdeel uit van het Gelders Natuurnetwerk (GNN). Binnen het GNN wil de provincie Gelderland een compact en hoogwaardig stelsel van onderling verbonden natuurgebieden bereiken. Hiermee wordt de verscheidenheid (biodiversiteit) en kwaliteit van de Gelderse natuur beschermd, wat bijdraagt aan een prettige leef- en werkomgeving. De provincie wil de bestaande natuur in het Gelders natuurnetwerk beschermen en de samenhang versterken door natuurgebieden in het Gelders natuurnetwerk uit te breiden en verbindingszones aan te leggen in de Groene ontwikkelingszone.

Planspecifiek

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0006.png"

Ligging plangebied binnen het Gelders Natuurnetwerk (bron: Omgevingsverordening Gelderland)

Het plangebied ligt binnen het Gelders Natuurnetwerk in het deelgebied 'Hoenwaard' (deelgebied 155).

Als kernkwaliteiten van 'Hoenwaard' zijn benoemd:

  • Matig dynamische rivier met geologische en geomorfologische dynamiek, water-, sediment- en diasporentransport; ecologisch kerngebied (Natura 2000-gebied) én verbinding tussen Midden-Europa en de Noordzeekust.
  • Onderdeel van Nationaal Landschap Veluwe.
  • De overgangen van de droge Veluwe naar de natte flanken en naar de IJssel(vallei) waarbinnen uitwisseling van planten en dieren mogelijk is, waarbinnen abiotische processen zo veel mogelijk ongestoord verlopen, en waarbinnen de natuur zich op de gehele gradiënt ontwikkelt, in het bijzonder in de Hattemer Poort.
  • Stroomdalgrasland en hardhoutooibos, zowel op de riverduinen op de zandgronden als op de oeverwal van de rivier; soortenrijke dotter- en kievitsbloemgraslanden op de lage delen van de uiterwaarden; daar ook goede weidevogelstand; bijzonder kwelgevoed riviermoeras bij de Wiessenbergse Kolk.
  • De Veluwse Wetering/Bottenstrank verbindt de weteringen en de Grift met de IJssel via het viapasseerbare gemaal Veluwe.
  • Het goed bewaard gebleven reliëf en de daarmee samenhangende variatie en hoge kwaliteit van de natuur in de IJsseluiterwaarden.
  • Parel Hoenwaard: stroomrug bolwerk van stroomdalflora en hardhoutbosje Kromholt.
  • Leefgebied steenuil.
  • Weidse vergezichten over de rivier en fraai zicht op de stuwwallen, fraaie stadsgezichten op Zwolle.
  • Onbebouwdheid van de uiterwaarden (enkele boerderijen op pollen, steenfabrieken, jachthavens, waterstaatswerken).
  • Rust, ruimte en donkerte m.u.v. de omgeving van stedelijke gebieden.

De ontwikkelingsdoelen in en rond het plangebied voor natuur en landschap GNN zijn:

  • Ontwikkeling stroomdalgraslanden, glanshaverhooilanden, dotter- en kievitsbloemhooilanden.
  • Ontwikkeling waterplanten-gemeenschappen.
  • Ontwikkeling hardhoutooibossen.
  • Ontwikkeling zachthoutooibossen.
  • Ontwikkeling moerassen, ruigteranden en laag gelegen bloemrijke graslanden.
  • Ontwikkeling weidevogelpopulaties.
  • Ontwikkeling populaties van water- en moerasvogels, waaronder porseleinhoen, kwartelkoning, zwarte stem en ijsvogel.
  • Ontwikkelen populatie knoflookpad en kamsalamander.
  • Ontwikkeling populaties van vissen van traagstromende en stilstaande wateren, waar onder: bittervoorn, kleine en grote modderkruiper, rivierdonderpad.
  • Ontwikkeling populatie bevers en otters.
  • Ontwikkeling coulissenlandschap met lokaal doorzichten op stuwwallen en stadsgezichten.
  • Behoud reliëf kronkelwaarden.
3.2.4 Natuurbeheerplan provincie Gelderland

De gronden in het plangebied zijn in het Natuurbeheerplan van de provincie Gelderland aangemerkt voor 'Functieverandering landbouw naar nieuwe natuur' (N00.01) en 'Inrichting nieuwe natuur' (N00.02). Gronden met een agrarisch of ander verleden die een natuurbestemming krijgen, hebben meestal niet van de ene op de andere dag natuurwaarden. Hiervoor is eerst een omvormingsbeheer (bijv. verschraling) nodig.

De beheertypes N00.01 en N00.02 zijn gegeven aan terrein waar bij omvorming van agrarisch naar natuur het gewenste natuurtype nog niet bekend is. Onderstaande afbeelding toont een uitsnede van de kaart uit het Natuurbeheerplan.

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0007.png"

Uitsnede Natuurbeheerplan ter hoogte van plangebied

N00.01 Functieverandering landbouw naar nieuwe natuur

N00.02 Nog om te vormen natuur

N02.01 Rivier

N12.02 Kruiden- en faunarijk grasland

N15.02 Dennen-, eiken- en beukenbos

Voorliggende plan voorziet in het omzetten van agrarische gronden naar natuur. De percelen zijn als N00.01 en N00.02 op de ambitiekaart van de provincie aangeduid en komt derhalve in aanmerking voor functieverandering naar en inrichting tot nieuwe natuur.

Het plan geeft uitvoering aan het provinciale beleid.

3.2.5 Natuurontwikkeling Hattemerpoort en Hoenwaard

In het natuurontwikkelingsproject Hattemerpoort (tussen Hattem en Wapenveld) worden Veluwe en IJssel met elkaar verbonden. Vanaf 2016 is ca. 100 ha nieuwe natuur gerealiseerd in de vorm van nieuwe bosjes, waterpoelen en kruidenrijke graslanden. Het werk in de Hattemerpoort is afgerond, de aanleg van nieuwe natuur gaat verder in het project 'Hoenwaard 2030'. De Hoenwaard is onderdeel van Natura 2000 en ook hier ligt de doelstelling om circa 100 ha landbouwgrond om te zetten in natuur. Daarnaast zijn er ook andere belangen in het gebied, zoals van agrariërs en inwoners. In het toekomstperspectief voor de Hoenwaard 2030 zijn vier uitganspunten geformuleerd:

  • karakteristiek cultuurlandschap als inspiratiebron;
  • ontwikkelperspectief voor de Hoenwaard;
  • evenwicht tussen landbouw, natuur, water en recreatie;
  • compensatie(ruimte) voor ontwikkelingen en opgaven.

Planspecifiek

Voorliggend plan, waarmee ruim 6 ha landbouwgrond wordt omgezet in natuur, is onderdeel van het natuurontwikkelingsproject Hoenwaard. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan dit beleid.

3.3 Gemeentelijk beleid

3.3.1 Toekomstvisie 2025

De raad van de gemeente Heerde heeft op 5 februari 2013 de Structuurvisie gemeente Heerde 2025 vastgesteld. De visie geeft richting aan de ruimtelijke, economische en maatschappelijke ontwikkeling van de gemeente. In de visie worden drie noord-zuid gerichte zones onderscheiden:

  • Natuurlijkheid
  • Nieuwe zakelijkheid en gezondheid
  • Cultuur, natuur en voedselproductie

Voorliggend plangebied ligt in de zone 'Cultuur, natuur en voedselproductie' en daarbinnen in de uiterwaarden. De uiterwaarden hebben een open karakter met een afwisseling van natuur, agrarische gronden, recreatie en water. Ten tijde van het opstellen van de Toekomstvisie was de hoogwatergeul tussen Veessen en Wapenveld nog niet gerealiseerd. De hoogwatergeul en de daaraan gekoppelde gebiedsontwikkeling werd gedacht integraal deel uit te maken van de structuurvisie. Daarbij is ook de kwaliteit van het landschap in deze zone van groot belang. De zone maakt deel uit van twee ecologische poorten, de Hattemerpoort in het noorden en de Wisselse Poort in het zuiden.

Planspecifiek

In voorliggend plan wordt 6 ha agrarische grond omgezet in natuur. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de natuurdoelstelling voor de uiterwaarden. Het plan past bovendien in de gebiedsontwikkeling Hoenwaard (zie paragraaf 3.2.5.

3.3.2 Landschapsontwikkelingsplan van Veluwe tot IJssel

De gemeenten Epe, Heerde en Voorst hebben in januari 2010 het Landschapsontwikkelingsplan (LOP) van Veluwe tot IJssel vastgesteld. Dit plan bevat een regionale visie op het behoud van een mooi en aantrekkelijk landschap. Doel is om met het LOP de autonome ontwikkeling van het landschap te sturen op behoud en de ontwikkeling van landschappelijke samenhang en het ontwikkelen van karakteristieke kenmerken. Bij ontwikkelingen dient het LOP als toetsingskader.

Op de landschapsvormkaart en de kaart waardevolle open gebieden zijn de kernkwaliteiten van het landschap inzichtelijk gemaakt en gewaardeerd. Het plangebied valt binnen 'Broeken (meer of minder planmatig)'.

Broeken zijn te herkennen aan de kenmerkende verkaveling. Het betreft natte gebieden wat meestal leidt tot fijnmazige verkaveling. Ter plaatse zijn veel sloten aangelegd om het land bruikbaar te maken en houden. Oorspronkelijk waren er ook veel hagen aanwezig, maar deze zijn veelal uit het landschap verdwenen. Het grondgebruik bestaat hoofdzakelijk uit grasland. Het landschapsbeleid voor de broekgebieden is gericht op behoud van openheid van het landschap in combinatie met versterking van de belangrijkste ontginningsassen met laanbeplanting en plaatselijke versterking met erfbeplanting en heggen, vooral daar waar reeds sprake is van verdichting of verrommeling van het landschap.

Planspecifiek

De voorgenomen natuurontwikkeling is gericht op de ontwikkeling van vochtig hooiland. De openheid van het landschap blijft hiermee behouden. Verdere ingrepen zijn niet nodig. Het initiatief past binnen het LOP.

3.3.3 Geldend bestemmingsplan

Ter plaatse van het plangebied geldt het bestemmingsplan 'Buitengebied Oost', vastgesteld door de raad op 17 juni 2013. Onderstaande afbeelding toont een uitsnede van het plangebied binnen het vigerende bestemmingsplan.

afbeelding "i_NL.IMRO.0246.917BUOWWERVERDIJK-ON01_0008.png"

Uitsnede van het bestemmingsplan 'Buitengebied Oost' (bron: ruimtelijkeplannen)

Het plangebied heeft de bestemmingen 'Agrarisch' en 'Water'. Daarnaast gelden de dubbelbestemmingen 'Waarde - Hoge archeologische verwachting', 'Waarde - Lage archeologische verwachting', 'Waterstaat - Waterstaatsdoeleinden' en de gebiedsaanduidingen 'Broeken' en 'ehs - natuur'. Ook ligt er een dubbelbestemming 'Leiding - Hoogspanningsverbinding' over het plangebied.

Artikel 24.1 bevat aanduidingsregels voor de ehs. De gronden die zijn aangeduid als 'ehs - natuur'. Hierin staat:

24.1.1 ehs-natuur

  • 1. Ter plaatse van de aanduiding 'ehs- natuur' zijn de gronden tevens bestemd voor bescherming, behoud, herstel of de duurzame ontwikkeling van de ecologische waarden en kenmerken van de onderscheiden gebieden.
  • 2. Burgemeester en wethouders zijn bevoegd ter plaatse van de aanduiding 'ehs-natuur' de bestemming van de gronden te wijzigen in de bestemming 'Natuur', ten behoeve van de realisering van de ecologische hoofdstructuur.

Hierbij dient een evenredige belangenafweging plaats te vinden als bedoeld in artikel 26 van hrt bestemmingsplan Buitengebied-Oost.

26.5.1 Afwegingskader

Bij toepassing van de wijzigingsbevoegdheden in dit plan vindt een evenredige belangenafweging plaats waarbij betrokken worden:

  • 1. de mate waarin de waarden, waaronder de aanwezige landschaps- en natuurwaarden, welke het plan beoogt te beschermen, kunnen worden geschaad;
  • 2. het beginsel van bebouwingsconcentratie;
  • 3. de mate waarin de belangen van gebruikers en/of eigenaren van de aanliggende gronden kunnen worden geschaad;
  • 4. de mate waarin de uitvoerbaarheid is aangetoond, waaronder begrepen de toelaatbaarheid op het gebied van milieu, geluid, externe veiligheid, waterhuishouding, ecologie en archeologie;
  • 5. de mate waarin de landschappelijke inpasbaarheid is aangetoond;
  • 6. de mate waarin de verkeerssituatie wordt beïnvloed, waaronder begrepen de gevolgen voor de infrastructuur;
  • 7. stiltegebiedentoets;
  • 8. EHS-toets (nee tenzij-toets).

Afweging:

  • 1. de nieuwe bestemming is juist gericht op versterking van de natuurwaarden;
  • 2. er is geen bebouwing aanwezig;
  • 3. de natuurontwikkeling leidt niet tot nadelige gevolgen voor het gebruik van omliggende gronden. Een deel is reeds bestemd als natuurgebied. Uitbreiding hiervan betekent een versterking van de natuur;
  • 4. in hoofdstuk 4 wordt op de uitvoerbaarheidsaspecten ingegaan;
  • 5. de openheid van het landschap blijft behouden;
  • 6. het plan heeft geen gevolgen voor de verkeerssituatie;
  • 7. het plangebied ligt niet in een aangewezen stiltegebied;
  • 8. het plan is onderdeel van de realisering van de ecologische hoofdstructuur / Gelders Natuurnetwerk.

Geconcludeerd wordt dat het plan voldoet aan de voorwaarden voor planwijziging.

Hoofdstuk 4 Uitvoerbaarheid

De uitvoerbaarheid van een bestemmingsplan moet als gevolg van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) aangetoond worden (artikel 3.1.6 van het Bro). Daaronder valt zowel de onderzoeksverplichting naar verschillende ruimtelijk relevante aspecten (geluid, bodem, etc.) als ook de economische uitvoerbaarheid van het plan.

4.1 Milieu

4.1.1 Bodem

Op grond van de Wet Bodembescherming (Wbb) moet aangetoond worden dat de kwaliteit van de bodem en het grondwater in het plangebied in overeenstemming zijn met het beoogde gebruik. De bodemkwaliteit kan namelijk van invloed zijn op de beoogde functie van het plangebied. Bij een functiewijziging zal in veel gevallen een specifiek bodemonderzoek moeten worden uitgevoerd.

Planspecifiek

Voorliggend plan voorziet in het omzetten van agrarische grond naar natuur. Een bodemonderzoek is in dit geval niet nodig.

Het initiatief is uitvoerbaar met betrekking tot het aspect bodem.

4.1.2 Lucht

De mate van blootstelling aan luchtverontreiniging speelt een rol in het kader van een goede ruimtelijke ordening. Met betrekking tot 'luchtkwaliteit' zijn twee aspecten van belang. Ten eerste of de luchtkwaliteit ter plaatse de nieuwe functie toelaat (de gevoeligheid van de bestemming) en ten tweede wat de bijdrage is van het plan aan die luchtkwaliteit.

Bijdrage aan luchtkwaliteit

In de Wet milieubeheer zijn de belangrijkste bepalingen over luchtkwaliteitseisen opgenomen. De Wet maakt een onderscheid tussen 'kleine' en 'grote' projecten. Kleine projecten dragen 'niet in betekenende mate' (NIBM) bij aan verslechtering van de luchtkwaliteit. Een paar honderd grote projecten dragen juist wel 'in betekenende mate' bij aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Het gaat hierbij vooral om bedrijventerreinen en infrastructuur (wegen).

Wat het begrip 'in betekenende mate' precies inhoudt, staat in de algemene maatregel van bestuur "Niet in betekenende mate bijdragen" (Besluit NIBM). Op hoofdlijnen komt het erop neer dat 'grote' projecten die jaarlijks meer dan 3 procent bijdragen aan de jaargemiddelde norm voor fijn stof en stikstofdioxide (1,2 microgram per m3) een 'betekenend' negatief effect hebben op de luchtkwaliteit. 'Kleine' projecten die minder dan 3 procent bijdragen, kunnen doorgaan zonder toetsing. Dat betekent bijvoorbeeld dat lokale overheden een toevoeging van minder dan 1.500 huizen niet hoeven te toetsen aan de normen voor luchtkwaliteit, omdat een dergelijk project per definitie niet boven de 3%-norm komt.

Planspecifiek

Voorliggend plan voorziet in het omzetten van agrarische grond naar natuur. Gelet op de toekomstige functie zal het initiatief in zekere mate bijdragen aan een verbetering van de luchtkwaliteit, omdat het land niet meer bewerkt hoeft te worden met landbouwmachines. Geconcludeerd kan worden dat dit project 'niet in betekende mate' bijdraagt aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Een nadere toetsing ten aanzien van het aspect luchtkwaliteit kan daarom achterwege blijven.

Het initiatief is uitvoerbaar met betrekking tot het aspect luchtkwaliteit.

4.1.3 Geluid

De mate waarin het geluid het woonmilieu mag belasten, is geregeld in de Wet geluidhinder (Wgh). De kern van de wet is dat geluidsgevoelige objecten worden beschermd tegen geluidhinder uit de omgeving. In de Wgh worden de volgende objecten beschermd:

  • woningen;
  • geluidgevoelige gebouwen, zoals scholen, ziekenhuizen, verzorgings- en verpleeghuizen, psychiatrische instellingen en kinderdagverblijven;
  • geluidsgevoelige terreinen (woonwagenstandplaatsen en bestemde ligplaatsen voor woonschepen).

Het beschermen van deze geluidsgevoelige objecten gebeurt aan de hand van vastgestelde zoneringen. Binnen deze zones bepaalt het bevoegd gezag de te hanteren grenswaarden. Er geldt een voorkeursgrenswaarde en een bovengrens (hoger mag niet). De Wgh gaat verder onder meer ook in op geluidwerende voorzieningen. De belangrijkste bronnen van geluidhinder die bij een ruimtelijke ontwikkeling aan de orde kunnen zijn betreffen: industrielawaai, wegverkeerslawaai en spoorweglawaai.

Planspecifiek

Met voorliggend plan wordt niet in een geluidgevoelige functie voorzien, en het heeft ook geen geluidseffect op omliggende geluidgevoelige functies.

Het initiatief is uitvoerbaar met betrekking tot het aspect geluid.

4.1.4 Milieuzonering

Milieuzonering is het aanbrengen van een ruimtelijke scheiding tussen milieubelastende en milieugevoelige functies. Doel is om bij het opstellen van een ruimtelijk plan een goed en veilig leefklimaat te waarborgen, maar tegelijkertijd ook aan bedrijven voldoende milieuruimte te bieden voor het uitoefenen van hun activiteiten.

De mate waarin bedrijven invloed hebben op hun omgeving is afhankelijk van de aard van de bedrijvigheid en de afstand tot een gevoelige bestemming. Milieugevoelige bestemmingen zijn gebouwen en terreinen die naar hun aard bestemd zijn voor het verblijf van personen gedurende de dag of nacht of een gedeelte daarvan (bijvoorbeeld woningen). Daarnaast kunnen ook landelijke gebieden en/of andere landschappen belangrijk zijn bij een zonering tot andere, minder gevoelige, functies zoals bedrijven.

Milieuzonering heeft betrekking op aspecten met een ruimtelijke dimensie, zoals geluid, geur, gevaar en stof. De mate van belasting, en daarmee de gewenste aan te houden afstand, kan per aspect en per bedrijfstype en verschillen. In de publicatie 'Bedrijven en Milieuzonering' van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is een lijst opgenomen met daarin de minimale richtafstanden tussen een gevoelige bestemming en bedrijven. Van deze richtafstanden kan worden afgeweken, mits wordt onderbouwd waarom de feitelijke milieuhinder als minder belastend wordt gezien.

Het belang van milieuzonering wordt steeds groter aangezien functiemenging steeds vaker voorkomt. Hierbij is het motto: 'scheiden waar het moet, mengen waar het kan'.

Planspecifiek

Voorliggend plan voorziet in het omzetten van agrarische grond naar natuur. Natuur is geen gevoelige functie en heeft geen milieueffect op de omgeving.

Het project is uitvoerbaar vanuit milieuzonering.

4.1.5 Externe veiligheid

Het beleid voor externe veiligheid is gericht op het beperken en beheersen van risico's voor de omgeving die ontstaan door opslag, productie, gebruik en vervoer van gevaarlijke stoffen. Hierbij gaat het om risicovolle inrichtingen, transportroutes voor het vervoer van gevaarlijke stoffen en buisleidingen.

De verplichting om in een ruimtelijk plan in te gaan op deze risico's komt voort uit het 'Besluit externe veiligheid inrichtingen' (Bevi), het 'Besluit externe veiligheid transportroutes' (Bevt) en het 'Besluit externe veiligheid buisleidingen' (Bevb). Daarnaast zijn in het Activiteitenbesluit milieubeheer en het Vuurwerkbesluit veiligheidsafstanden genoemd die moeten worden aangehouden rond stationaire risicobronnen, niet zijnde een Bevi-inrichting.

De wetgeving richt zich op het beschermen van kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten. Kwetsbaar zijn onder meer woningen, onderwijs- en gezondheidsinstellingen, en kinderopvang- en dagverblijven, en grote kantoorgebouwen (>1500 m²). Beperkt kwetsbaar zijn kleinere kantoren en winkels, horeca, parkeerterreinen en bedrijfsgebouwen waarin geen grote aantallen personen aanwezig zijn.

Binnen het beoordelingskader voor externe veiligheid staan twee kernbegrippen centraal: het plaatsgebonden risico (PR) van 10-6 per jaar en het groepsrisico (GR). Het plaatsgebonden risicobeleid bestaat uit harde afstandscontouren tussen risicobron en (beperkt) kwetsbaar object. Het wordt uitgedrukt in een contour van 10-6 per jaar (de kans dat per jaar 1 persoon overlijdt door een ongeluk met een gevaarlijke stof mag niet groter zijn dan 1 op een miljoen). Het groepsrisico legt een relatie tussen de kans op een ramp en het aantal mogelijke slachtoffers. Bij de berekening van het groepsrisico spelen mee de aard en hoeveelheid van de gevaarlijke stoffen en het aantal potentiële slachtoffers.

Voor de beoordeling van een ruimtelijk plan moet worden vastgesteld of het plangebied is gelegen binnen de PR en/of de invloedsgebieden van het GR. Binnen de 10-6-contour is het realiseren van kwetsbare objecten niet toegestaan.

Planspecifiek

Voorliggend plan voorziet in het omzetten van agrarische grond naar natuur. De locatie zal niet worden gebruikt als verblijfslocatie voor personen en is daarmee geen (beperkt) kwetsbaar object. Het is ook geen risicobron voor kwetsbare objecten in de omgeving.

Het project is uitvoerbaar vanuit het aspect externe veiligheid.

4.1.6 Milieueffectrapportage

Voor activiteiten die belangrijke milieugevolgen kunnen hebben, is het verplicht een milieueffectrapportage (m.e.r.) uit te voeren en een Milieu Effect Rapport (MER) te maken. Hiermee krijgt het milieubelang een volwaardige plaats in de besluitvorming. De m.e.r. onderzoekt de milieugevolgen van een plan of een besluit en (milieuvriendelijker) alternatieven. Een plan of besluit is m.e.r.-plichtig in een van de volgende situaties:

  • in het Besluit milieueffectrapportage, artikel 7.4 bijlagen C en D zijn activiteiten aangewezen waarvoor direct een m.e.r.-plicht geldt;
  • een m.e.r.-plicht kan volgen uit een passende beoordeling in het kader van de Wet Natuurbescherming;
  • op grond van de provinciale milieuverordening kunnen aanvullend op het Besluit m.e.r. activiteiten worden aangewezen waarvoor een m.e.r.-plicht geldt.

M.e.r.-beoordeling

Een aantal activiteiten op kleinere schaal zijn m.e.r.-beoordelingsplichtig als een indicatieve drempelwaarde uit bijlage D wordt overschreden. Ook als de drempelwaarden niet worden overschreven kan in overleg worden bekeken of er aanleiding is voor het uitvoeren van een m.e.r.-beoordeling, omdat er mogelijk belangrijke nadelige milieugevolgen kunnen optreden. Er kunnen twee uitkomsten zijn:

  • als de conclusie is dat er geen belangrijke nadelige milieugevolgen optreden hoeft er geen m.e.r.-procedure te worden doorlopen. Dit wordt in het betreffende plan of besluit gemotiveerd en moet ook formeel bekend worden gemaakt door het bevoegd gezag;
  • als belangrijke nadelige milieugevolgen niet uitgesloten kunnen worden, moet er een m.e.r.-procedure worden doorlopen.

Planspecifiek

Het bestemmingsplan maakt geen activiteit mogelijk die is opgenomen in onderdeel C of D van de bijlage bij het Besluit m.e.r. Het plan is niet m.e.r.-(beoordelings-)plichtig.

4.2 Water

Water is een belangrijk thema in de ruimtelijke ordening. Door verstandig om te gaan met het water kan verdroging en wateroverlast voorkomen worden en de kwaliteit van het water hoog gehouden worden.
Op Rijksniveau en Europees niveau zijn de laatste jaren veel plannen en wetten gemaakt met betrekking tot water. De belangrijkste hiervan zijn het Waterbeleid voor de 21e eeuw, de Waterwet en het Nationaal Waterplan.

Waterbeleid voor de 21e eeuw

De Commissie Waterbeheer 21e eeuw heeft advies uitgebracht over het toekomstige waterbeleid in Nederland. De adviezen van de commissie staan in het rapport 'Anders omgaan met water, Waterbeleid voor de 21ste eeuw' (WB21). De kern van het rapport WB21 is dat water de ruimte moet krijgen, voordat het die ruimte zelf neemt. In het Waterbeleid voor de 21e eeuw worden twee principes (drietrapsstrategieën) voor duurzaam waterbeheer geïntroduceerd:

  • vasthouden, bergen en afvoeren: dit houdt in dat water zoveel mogelijk bovenstrooms wordt vastgehouden in de bodem en in het oppervlaktewater. Indien nodig wordt overtollig water tijdelijk geborgen in bergingsgebieden en pas als vasthouden en bergen niet meer mogelijk is wordt het water afgevoerd.
  • schoonhouden, scheiden en zuiveren: hier gaat het erom dat het water zoveel mogelijk schoon wordt gehouden. Vervolgens worden schoon en vuil water zoveel mogelijk gescheiden en als laatste komt het zuiveren van verontreinigd water aan bod.

Waterwet

De Waterwet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater en verbetert ook de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Daarnaast levert de Waterwet een flinke bijdrage aan kabinetsdoelstellingen zoals vermindering van regels, vergunningstelsels en administratieve lasten. Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de aloude vergunningstelsels uit de voorheen afzonderlijke waterbeheerwetten zijn gebundeld. Dit resulteert in één vergunning, de watervergunning.

Nationaal Waterplan

Op basis van de Waterwet is het Nationaal Waterplan vastgesteld door het kabinet. Dit Nationaal Waterplan geeft de hoofdlijnen, principes en richting van het nationale waterbeleid in de planperiode 2016-2021, met een vooruitblik richting 2050. Het Nationaal Waterplan richt zich op bescherming tegen overstromingen, beschikbaarheid van voldoende en schoon water en de diverse vormen van gebruik van water. Het geeft maatregelen die in de periode 2016-2021 genomen moeten worden om Nederland ook voor toekomstige generaties veilig en leefbaar te houden en de kansen die water biedt te benutten.


Watertoets

De 'watertoets' is een instrument dat waterhuishoudkundige belangen expliciet en op evenwichtige wijze laat meewegen bij het opstellen van ruimtelijke plannen en besluiten. Het is geen technische toets, maar een proces waarbij de initiatiefnemer van een ruimtelijk plan en de waterbeheerder met elkaar in gesprek gaan voorafgaand aan de vaststelling van het plan. De watertoets bestaat uit twee onderdelen:

  • de verplichting aan initiatiefnemers van ruimtelijke plannen om de waterbeheerder vroegtijdig in de planvorming te betrekken, en
  • de verplichting aan initiatiefnemers van ruimtelijke plannen om in hun plan verantwoording af te leggen over de manier waarop omgegaan is met de inbreng van de waterbeheerder. Dit laatste gebeurt doorgaans in de waterparagraaf bij het betreffende plan.

Planspecifiek

Voorliggend initiatief voorziet in het omzetten van agrarische grond in natuur. Gesteld kan worden dat de ontwikkeling geen verandering van de waterhuishouding tot gevolg heeft. Er worden geen verhardingen aangelegd en er worden geen ingrepen gedaan in bestaande watergangen.

Het project is uitvoerbaar vanuit het aspect water.

4.3 Ecologie

Bij ruimtelijke ingrepen dient rekening te worden gehouden met de natuurwaarden ter plaatse. De Wet natuurbescherming beschermt natuurgebieden, inheemse soorten en het bosopstanden in Nederland.

Gebiedsbescherming

In de Wet natuurbescherming worden de zogenoemde Natura 2000-gebieden beschermd. Natura 2000 is de overkoepelende naam voor gebieden die worden beschermd vanuit de Vogel- en Habitatrichtlijn. Volgens deze Europese richtlijnen moeten lidstaten specifieke diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving (habitat) beschermen om de biodiversiteit te behouden. Natura 2000-gebieden kennen een zogenaamde 'externe werking'. Dit betekent dat ontwikkelingen die buiten de begrenzing van de Natura 2000-gebieden gelegen zijn, ook getoetst moeten worden of er significant negatieve effecten optreden op het betreffende gebied.


Soortenbescherming

Een hoofdstuk in de Wet natuurbescherming regelt de bescherming van de in het wild voorkomende inheemse planten en dieren: de soortenbescherming. De wet richt zich vooral op het in stand houden van populaties van soorten die bescherming behoeven. In de wet zijn algemene en specifieke verboden vastgelegd ten aanzien van beschermde dier- en plantensoorten. Bekeken moet worden in hoeverre ruimtelijke plannen negatieve gevolgen hebben op beschermde dier- en plantensoorten en of er compenserende of mitigerende maatregelen genomen moeten worden. De wet geeft de mogelijkheid aan provincies om voor een bepaald aantal soorten via een verordening een algemene vrijstelling op bepaalde verbodsbepalingen te geven.

Daarnaast geldt voor iedereen in Nederland altijd, dus ook los van het voorliggende beoogde ruimtelijke project, dat de zorgplicht nageleefd moet worden bij het verrichten van werkzaamheden. Voor menige soort geldt dat indien deze zorgplicht nagekomen wordt een bepaald beoogd project uitvoerbaar is.

Planspecifiek

Gebiedsbescherming

Het plangebied ligt in Natura 2000-gebied. De voorgenomen natuurontwikkeling draagt bij aan de versterking van de ecologische waarde van het gebied. Het optreden van negatieve effecten op Natura 2000-gebieden kan worden uitgesloten.

Soortenbescherming

De omzetting naar natuur en het voorgenomen beheer als vochtig hooiland zal bijdragen aan de versterking van flora en fauna en verbetering van de biodiversiteit. Van aantasting van beschermde soorten is geen sprake.

De uitvoerbaarheid van het initiatief voor ecologie is hiermee aangetoond.

4.4 Verkeer

Onderdeel van goede ruimtelijke ordening is het effect van een beoogd nieuw project op de verkeersstructuur. De percelen gaan onderdeel uitmaken van het natuurgebied Klooster Hulsbergen en behoeven geen eigen ontsluiting of verkeersvoorzieningen.

4.5 Cultuurhistorie en archeologie

In elk bestemmingsplan moet een beschrijving worden opgenomen van de wijze waarop met de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden wordt omgegaan. Denk aan aanwezige monumenten, historische gebieden, kenmerkende (straat)beelden en landschapselementen. Bij het maken van plannen kan ook (weer) rekening gehouden worden met al deze elementen die er vroeger wel waren maar nu niet meer. Een bijzonder onderdeel van cultuurhistorie is archeologie.

Cultuurhistorie

Het belang van cultuurhistorie is wettelijk vastgelegd in het Besluit ruimtelijke ordening. Het Besluit geeft aan dat “een beschrijving van de wijze waarop met de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden en in de grond aanwezige of te verwachten monumenten rekening is gehouden” in het bestemmingsplan opgenomen moet worden. Het voornaamste doel hiervan is om het cultuurhistorische karakter van Nederland op gebiedsniveau te behouden en te versterken.

Archeologie

De bescherming van archeologische waarden bij ruimtelijke ontwikkelingen is geregeld in de Erfgoedwet. De essentie van de wettelijke bescherming is dat archeologische resten zoveel mogelijk in de bodem bewaard blijven. Bij ruimtelijke plannen geldt de verplichting om rekening te houden met bekende en te verwachten archeologische waarden. Indien ingrepen gepaard gaan met een verstoring van de bodem, kan het nodig zijn om nader onderzoek te doen, zodat - waar nodig - de archeologische waarden veiliggesteld kunnen worden en/of het plan aangepast kan worden. De verantwoordelijkheid voor archeologische waarden ligt bij de gemeente.

Op basis van artikel 5.10 van de Erfgoedwet zijn mogelijke (toevals)vondsten bij het verrichten van werkzaamheden in de bodem altijd beschermd. Er geldt een meldingsplicht bij het vinden van (mogelijke) waardevolle zaken.

Planspecifiek

Cultuurhistorie

Het landschap heeft een cultuurhistorische waarde, onder meer vanwege de nog relatief gave uiterwaarden met kolken en een aantal beplantingen op de kavelgrenzen. Voorliggend plan leidt niet tot aantasting van de historische geografie. De omzetting van regulier agrarisch grasland naar een extensief natuurbeheer past binnen het oude landschap.

Archeologie

Het grootste deel van het plangebied heeft een lage archeologische verwachting. Een klein deel heeft een hoge archeologische verwachting. Voorliggende bestemmingswijziging gaat niet gepaard met bodemingrepen, maar betreft alleen een aangepast beheer, waarbij juist niet meer wordt geploegd. Een nader onderzoek naar de archeologische waarden is niet nodig.

Het project is uitvoerbaar vanuit het aspect cultuurhistorie en archeologie.

4.6 Economische uitvoerbaarheid

De economische uitvoerbaarheid van een bestemmingsplan moet ingevolge de Wro aangetoond worden (artikel 3.1.6 van het Bro). Deze wijziging van het bestemmingsplan voorziet niet in bouwmogelijkheden binnen het plangebied. De kosten voor het omvormen en beheren van de agrarische percelen naar natuur zijn geheel voor rekening van de Stichting Het Geldersch Landschap en Kasteelen, waarvoor zij subsidie heeft aangevraagd bij de provincie Gelderland. De gemeente draagt financieel op geen enkele wijze bij aan de realisatie van dit initiatief. De plankosten zijn verhaald door het in rekening brengen van de leges. Het kostenverhaal is daarmee verzekerd.

Hoofdstuk 5 Juridische planbeschrijving

5.1 Algemeen

Het wijzigingsplan is opgezet volgens de in de Wet ruimtelijke ordening opgenomen standaardvorm van de Standaard Vergelijkbare Bestemmingplannen 2012 (SVBP 2012).

Het wijzigingsplan bestaat uit een verbeelding, planregels en een toelichting. De verbeelding en de planregels vormen samen het juridisch bindende gedeelte van het wijzigingsplan. Beide planonderdelen dienen in onderlinge samenhang te worden bezien en toegepast. Op de verbeelding zijn de bestemmingen aangewezen. Aan deze bestemmingen zijn bouwregels en regels betreffende het gebruik gekoppeld.

De toelichting heeft geen rechtskracht, maar is wel een belangrijk onderdeel van het plan. De toelichting geeft een weergave van de beweegredenen, de onderzoeksresultaten en de beleidsuitgangspunten die aan dit plan ten grondslag liggen. De toelichting is van wezenlijk belang voor een juiste interpretatie en toepassing.

Daarnaast maken ook eventuele bijlagen onlosmakelijk onderdeel uit van het wijzigingsplan.

Verbeelding

De verbeelding is een digitale kaart, waarop bestemmingen en aanduidingen zijn weergegeven. Aanduidingen worden gebruikt om bepaalde zaken specifieker te regelen, bijvoorbeeld in de vorm van gebiedsaanduidingen, bouwaanduidingen, bouwvlakken, functieaanduidingen etc.

Voor de analoge verbeelding is gebruik gemaakt van een digitale ondergrond (Grootschalige Basiskaart en/of kadastrale kaart). Daar waar een verschil is tussen de digitale en de analoge verbeelding, is de digitale versie leidend.

Regels

De planregels zijn standaard onderverdeeld in vier hoofdstukken.

  • Hoofdstuk I : Inleidende regels, deze bevatten de begrippen en wijze van meten;
  • Hoofdstuk II: Bestemmingsregels, dit zijn de verschillende bestemmingen op alfabetische volgorde. De regels bevatten een bestemmingsomschrijving en regels voor het bouwen en het gebruik.
  • Hoofdstuk III: Algemene regels, dit zijn regels die gelden voor alle bestemmingen. Dit zijn onder meer (mogelijke) flexibiliteitsbepalingen in de vorm van wijzigings- en afwijkingsbevoegdheden.
  • Hoofdstuk IV: Overgangs- en slotbepalingen.

5.2 Wijze van bestemmen

Voor de opzet van voorliggend wijzigingsplan is aangesloten bij het bestemmingsplan 'Buitengebied Oost', vastgesteld door de gemeenteraad van Heerde op 17 juni 2013 (identificatienummer NL.IMRO.0246.00000900-va01). Met dit wijzigingsplan wordt de bestemming 'Agrarisch' gewijzigd in de bestemming 'Natuur'. Het deel van het perceel dat de bestemming 'Water' heeft, houdt ook deze bestemming. De overeenkomstige regels zijn van toepassing.

Daarnaast blijven de volgende dubbelbestemmingen gelden:

  • 'Leiding - Hoogspanningsverbinding'
  • 'Waarde - Hoge archeologische verwachting'
  • 'Waarde - Lage archeologische verwachting'
  • 'Waterstaat - Waterkering'
  • 'Waterstaat - Waterstaatsdoeleinden'

en de gebiedsaanduidingen:

  • 'overige zone - broeken'
  • 'overige zone - NNN-natuur' (was voorheen 'overige zone - ehs - natuur'. Dit is geactualiseerd naar de huidige benaming).

Met dit hoofdstuk is voldaan aan artikel 3.1.3 van het Bro.

Hoofdstuk 6 Procedure

Vooroverleg

Bij de voorbereiding van een (voor)ontwerp bestemmingsplan dient overleg te worden gevoerd als bedoeld in artikel 3.1.1 Bro. Dit is het vooroverleg, waarin het conceptplan wordt voorgelegd aan het waterschap en aan die diensten van provincie en Rijk die betrokken zijn bij de zorg voor de ruimtelijke ordening of belast zijn met de behartiging van belangen welke in het plan in het geding zijn. Voor wat kleinere plannen kan, in overleg, afgezien worden van dit overleg.

Omdat het hier om een bevoegdheid van het college gaat en gezien de beperkte ruimtelijke impact van voorliggend plan, kan hier van het vooroverleg worden afgezien. De provincie en het waterschap worden op de hoogte gesteld als het ontwerpwijzigingsplan ter inzage wordt gelegd.

Inspraak

In de Hoenwaard is er communicatie met de omgeving via het gebiedsproces 'Hoenwaard 2030'. Vanaf begin 2020 wordt er samen met bewoners, agrariërs en andere betrokkenen gewerkt aan een gebiedsplan. In september 2020 zijn er inloopbijeenkomsten georganiseerd. Met enige regelmaat wordt er huis-aan-huis een nieuwsbrief verspreid en digitaal verstuurd aan degenen die zich hiervoor hebben aangemeld. De laatste nieuwsbrief dateert van april 2021. De voorgenomen planwijziging zal via het gebiedsproces worden gecommuniceerd. Gezien de beperkte impact is verdere consultatie niet aan de orde.

Zienswijzen

PM