Villa Treeswijk

3.3.1 Structuurvisie Ruimtelijke ordening

Op 1 oktober 2010 is de Structuurvisie Ruimtelijke Ordening vastgesteld. Deze is op 1 januari 2011 in werking getreden. De provincie heeft het ruimtelijk beleid vastgelegd in de Structuurvisie Ruimtelijke Ordening. Hierin is de huidige situatie beschreven in structuren en is een wensbeeld voor de toekomst gegeven. De volgende structuren worden onderscheiden:

Landelijk

Stedelijk

Natuur

Infrastructuur

Villa Treeswijk is zowel nu als in de toekomst gelegen binnen de structuur 'Natuur'. Het behoud van de verschillende waarden, waaronder natuurlijke waarden, is het uitgangspunt voor de voorgenomen functieverruiming voor landgoed Treeswijk. Met deze functieverandering worden de natuurlijke waarden in stand gehouden en wordt tevens bijgedragen aan het behoud van het landgoed. Geconcludeerd kan worden dat de voorgenomen verandering past binnen het provinciale beleidskader.

3.3.2 Verordening ruimte

De Verordening Ruimte is op 17 december 2010 vastgesteld en is per 1 maart 2011 in werking getreden.

Onder is aangegeven dat de structuurvisie richting geeft aan provinciale plannen op de langere termijn, op het gebied van ruimtelijke ordening. Het zegt echter niets over wat dit voor de gemeenten betekent. Om richting de gemeenten duidelijk te kunnen aangeven waar ze met inachtneming van het provinciale beleid rekening mee moeten houden bij de ontwikkeling van bestemmingsplannen, is de Verordening Ruimte opgesteld. Deze verordening stelt regels op voor gemeentelijke bestemmingsplannen.

De Verordening Ruimte maakt onderscheid tussen bestaand stedelijk gebied, uitbreidingsmogelijkheden aan de rand van stedelijk gebied en het buitengebied. Het bestaande stedelijk gebied behoort niet tot de provinciale aandachtsvelden, de rand van het stedelijk gebied en het buitengebied wel. Hierbij zijn de onderwerpen uitbreidingsmogelijkheden, ontwikkeling van de intensieve veehouderij, natuur, landschap, water, cultuurhistorie en overige agrarische ontwikkelingen aan de orde.

Villa Treeswijk is gelegen in een gebied met grote natuurlijke en cultuurhistorische waarden. Het landgoed bestaande uit de villa, de dienstwoning en de aangelegde tuin, vormen samen een rijksmonument. Hieruit blijkt dat het landgoed een dusdanige cultuurhistorische waarde heeft dat deze beschermd dient te worden. In de Verordening Ruimte is het gebied aangemerkt als 'complex van cultuurhistorisch belang', waarmee deze waarden worden onderstreept. Het is dan ook het uitgangspunt dat de cultuurhistorische waarden in stand worden gehouden.

Dat het landgoed als geheel beschouwd dient te worden, waarbij zowel naar de villa, de langgevelboerderij als de landschapstuin moet worden gekeken, blijkt ook bij de omschrijving van de Objecten Data Bank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De waarde van zowel het complex, de dubbele dienstwoningen en het landhuis is daarin als volgt aangeduid:

"Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, met name de stichting van buitenplaatsen aan de uitvalswegen van de industriesteden. Het complex heeft architectuurhistorische waarden vanwege de zeer late neo-classicistische detaillering van het landhuis. Het heeft ensemblewaarden wegens de samenhang van de bebouwing met de inrichting van de landschappelijke tuin. Het complex is van belang wegens de architectonische gaafheid van het exterieur.

De dubbele dienstwoning is van algemeen belang. Het pand heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, met name de stichting van buitenplaatsen aan de uitvalswegen van de industriesteden. Het heeft architectuurhistorische waarden vanwege de eenvoudige traditionele detaillering. Het heeft ensemblewaarden wegens de samenhang van de bebouwing van de inrichting van de landschappelijke tuin. Het is gaaf bewaard gebleven.

Het landhuis is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een culturele en sociaal-economische ontwikkeling, met name de stichting van buitenplaatsen aan de uitvalswegen van de industriesteden. Het complex heeft architectuurhistorische waarden vanwege de verfijnde en late neo-classicistische detaillering van het landhuis, die ten opzichte van de oorspronkelijke opzet een kenmerkende verrijking betekende. Het heeft ensemblewaarden wegens de samenhang van de bebouwing met de inrichting van de landschappelijke tuin. Het is van belang wegens de architectonische gaafheid van het exterieur."

(Bron: Uittreksel uit de Objecten Data Bank, van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Om het behoud van het landgoed te kunnen waarborgen, is het van belang een passende functie voor het landgoed te vinden. Tot op heden is de villa gebruikt als woning. De dienstwoning is echter niet meer geschikt voor bewoning, vanwege de nabijheid van de Valkenswaardseweg, waardoor geen goed woon- en leefklimaat kan worden gewaarborgd. Hierdoor is een nieuwe bestemming van de voormalige dienstwoning noodzakelijk. Echter, om het gebruik niet noodgedwongen te fragmentariseren, is ervoor gekozen in de villa een vergelijkbaar gebruik toe te staan met als aanvulling hierop ook een woonfunctie.

Bij het vinden van nieuwe gebruikers voor het landgoed is tot op heden gebleken dat geïnteresseerden ruimere gebruiksmogelijkheden van de panden wensen, teneinde ook het onderhoud van het pand te kunnen bekostigen.

Er is gezocht naar een verruiming van functies die past bij de beschermde status van het geheel. Deze verruiming is gevonden door naast wonen, ook dienstverlening en kantoren (zonder of met een beperkte baliefunctie) mogelijk te maken. Hierdoor wordt getracht een zo groot mogelijke doelgroep aan te spreken, waardoor het landgoed eenvoudiger in gebruik kan worden genomen en kan worden onderhouden en daarmee beschermd.

Met deze verruimig wordt gebruik, als bijvoorbeeld administratiekantoor, schoonheidssalon of workshopruimte mogelijk gemaakt. Nieuwbouw wordt tot een minimum beperkt - er mag één bijgebouw worden gerealiseerd, doordat enkele bijgebouwen die in slechte staat verkeerden, zijn verwijderd - en de bouwvlakken zijn beperkt tot de omtrek van de huidige bebouwing. Daarnaast is over de tuin een beschermingsregime gelegd, om zo de huidige situatie te kunnen handhaven.

Deze aanpak sluit aan bij de regelgeving zoals vermeld in de Verordening Ruimte.

De Verordening ruimte stelt dat waarden in een gebied beschermd moeten worden. Zo staat gemeld in de verordening dat er naast de bescherming van ecologische waarden ook andere in het gebied voorkomende waarden, waaronder cultuurhistorische waarden beschermd moeten worden.

In de Verordening zijn de gronden aangewezen als een complex van cultuurhistorisch belang. Een verruiming van de toegestane bestemmingen is hier mogelijk, mits blijkt dat de beoogde ruimtelijke ontwikkeling een bijdrage levert aan behoud of herstel van het cultuurhistorische karakter van het complex. De basis voor de instandhouding van de waarden is een ontwikkeling die geen afbreuk doet aan het complex. Om het onderhoud te kunnen bekostigen en zo instandhouding te kunnen bewerkstelligen, is een economische functie noodzakelijk. Met het bestemmingsplan 'Villa Treeswijk' wordt hier invulling aan gegeven, door de gebruiksmogelijkheden ten opzichte van de huidige situatie te verruimen zonder afbreuk te doen aan de natuurlijke, cultuurhistorische en landschappelijke waarden.

Op het gebied van natuur wordt in de Verordening onderscheid gemaakt tussen ecologische hoofdstructuur en groenblauwe mantel. Beide zijn gericht op het instandhouden en versterken van natuurlijke en landschappelijke waarden. Bij de ecologische hoofdstructuur betreft het in hoofdzaak natuur, bij de groenblauwe mantel betreft het doorgaans een andere inrichting/functie dan een primair natuurlijke. Die inrichting of functie moet wel passen of passend gemaakt worden in een natuurlijke omgeving. Het plangebied van Villa Treeswijk is voor het grootste deel aangewezen als groenblauwe mantel en voor een klein deel als ecologische hoofdstructuur. Dat betekent dat het hier niet in hoofdzaak natuur betreft, het is immers een landgoed met gebouwen en een tuin, maar dat hetgeen hier plaatsvindt wel moet passen bij de omliggende gronden die wel primair als natuur zijn aangewezen. De voorgenomen bestemmingsplanwijziging geeft hier invulling aan.

Ter bescherming van de ecologische hoofdstructuur is in de Verordening Ruimte het 'attentiegebied EHS' opgenomen. Buiten de EHS kan het voortbestaan van de EHS wel worden beïnvloedt, daarom is het attentiegebied EHS groter dan de EHS zelf. Het plangebied van Villa Treeswijk ligt volledig in het attentiegebied EHS. Voor het bestemmingplan betekent dit dat voor de bestemming 'Groen' (waar de landschapstuin in is gelegen) een aanlegvergunningenstelsel (omgevingsvergunning) moet worden opgenomen, teneinde toe te kunnen zien op hoe de noodzakelijke ingrepen worden uitgevoerd. De bestemming Natuur kent een nog strenger beschermingsregime.

Geconcludeerd kan worden dat het bestemmingsplan Villa Treeswijk past binnen de uitgangspunten van zowel de Structuurvisie ruimtelijke ordening als de Verordening Ruimte.

Figuur 3.2 Uitsnede plankaart Verordening Ruimte