Wapen van Breskens

2.2.1 Analyse ruimtelijke structuur

Figuur 2.3. Bebouwing huidige en beoogde situatie

Middels figuur 2.3 bebouwing huidige en beoogde situatie is inzichtelijk gemaakt hoe de bouwmassa's zich verhouden tot de open ruimte. In deze figuur is te zien dat rondom het Spuiplein sprake is van een grotendeels gesloten bebouwing waardoor een duidelijk herkenbare autonome ruimte ontstaat. Tevens is te zien dat rondom het Oranjeplein geen sprake is van een dergelijke gesloten bebouwing waardoor de ruimte van het plein als minder herkenbaar kan worden ervaren. Mede vanwege de onduidelijke bebouwingsstructuur ter plaatse van de aansluiting van het Oranjeplein op het Spuiplein ontstaat een ongedefinieerde ruimte welke afbreuk doet aan de ruimtelijke kwaliteit van zowel Spuiplein als Oranjeplein. Deze 'zwakke' overgang tussen Spuiplein en Oranjeplein is ook in het geldende bestemmingsplan onderkend. Hiertoe wordt op de hoekpunten nabij de overgang tussen beide pleinen planologisch ruimte geboden voor het versterken van de ruimtelijke structuur middels het realiseren van grotere bouwvolumes. Met het oog op het versterken van de centrumfuncties wordt aan de zuidzijde van het Spuiplein eveneens de mogelijkheid geboden tot het realiseren van grotere bouwhoogtes zodat de bestaande woonbebouwing hier geleidelijk kan transformeren naar voorzieningen met daarboven woningen.

Voor de bebouwing aan de Grote Kade gelegen tussen het Oranjeplein en de Scheldekade wordt deze mogelijkheid echter niet geboden. Juist dit gedeelte van de Grote Kade vormt een belangrijke schakel tussen het Spuiplein en de Scheldekade. De bebouwing aan dit deel van de Grote Kade vormt tevens de ruimtelijke begrenzing van de meer 'functionele' ruimte tussen supermarkt en dijk.

Deze meer functionele ruimte is pas vrij recent ontstaan als gevolg van de aanpassingen in de zeedijk, de dijkovergang en de bouw van de supermarkt. Zowel de bebouwing van de supermarkt, de aankleding van het parkeerterrein, als de inrichting van de zeedijk tot promenade kent een kwalitatief hoog afwerkingsniveau. Met deze kwalitatief hoogwaardige inrichting is een verbindend element gecreëerd tussen de havens en het centrum. Deze ruimte mag zodoende worden beschouwd als 'voorportaal' of 'voorplein' van het echte dorpscentrum.

Het karakter van de bestaande bebouwing van Het Wapen van Breskens aan dit 'voorplein' valt echter uit de toon bij de kwalitatief hoogwaardige inrichting van de ruimte zelf. Met name het ontbreken van enige architectonische uitstraling in de bebouwing staat in schril contrast met de zorgvuldig ontworpen buitenruimte

Om recht te doen aan de kwaliteit van het voorplein zou de bebouwing aan de zuidzijde van dit plein 'steviger' en met meer allure moeten worden neergezet.

In de figuur met 'beoogde bebouwing op basis van het bestemmingsplan' is te zien welk effect het verstevigen van het bouwvolume aan de zuidzijde van het voorplein heeft op de ruimtevorming van het plein zelf, en hoe hiermee de relatie tussen Scheldekade en Spuiplein wordt verduidelijkt.

In figuur 2.4. is weergegeven hoe door middel van het realiseren van enkele 'stevige' bouwvolumes de stedenbouwkundige structuur en ruimtevorming aanzienlijk kan worden verbeterd. Met uitzondering van de locatie Het Wapen van Breskens wordt het realiseren van deze grotere bouwvolumes planologisch mogelijk gemaakt binnen het vigerende bestemmingsplan.

Figuur 2.4. Stedenbouwkundige structuur

Figuur 2.5. maakt inzichtelijk dat de locatie Het Wapen van Breskens ligt aan een belangrijk 'knooppunt' binnen de ruimtelijke structuur van Breskens. Op dit knooppunt (aangeduid met rode stippellijn) komen meerdere sterk structuurbepalende richtingen en zichtlijnen bij elkaar. Een dergelijk knooppunt in de ruimtelijke structuur vraagt om een verbijzondering van de ruimte opdat deze ook als zodanig wordt beleefd en bijdraagt aan de oriëntatiemogelijkheden (mental mapping) binnen de kern.

Figuur 2.5. Knooppunt van Ruimte-structurerende richtingen

Ter plaatse van het samenkomen van de promenades op de dijk is deze verbijzondering aangebracht in de vorm van een 'landschapsbalkon' met zicht over de haven, de Scheldekade, het voorplein, en met doorzicht naar het Spuiplein.

Deze verbijzondering heeft binnen de aangrenzende bebouwing echter nog geen gestalte gekregen. Omdat het landschapsbalkon vanaf het niveau van de Scheldekade nauwelijks waarneembaar is ontbreekt het vanaf wegniveau aan herkenbaarheid van dit knooppunt. Deze herkenbaarheid kan worden versterkt door het aanbrengen van een stedenbouwkundig accent in de vorm van een ten opzichte van de overige bebouwing grotere bouwhoogte.

Ook vanwege het ontbreken van een duidelijke wandvorming ter plaatse van dit knooppunt lijkt de hiërarchie in richtingen hier ongedefinieerd, terwijl de beëindiging van de Scheldekade, en de verbinding met het Spuiplein hier juist prominent zouden moeten zijn.

2.2.2 Verantwoording ontwerp

Binnen het ontwerp voor de nieuwbouw van het Wapen van Breskens is getracht om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de karakteristieken zoals beschreven voor de woonsferen 'centrumwonen' en 'kadewonen', zoals geformuleerd in het Uitvoeringsprogramma woningbouw Breskens 2005 -2015. Onderstaand is aangegeven op welke wijze de hiertoe geformuleerde handreikingen en ambities binnen het ontwerp zijn verwerkt:

• Behouden en versterken van het individuele karakter van de bebouwing:

De breedte van het perceel (zijde grenzend aan de Grote Kade) is bijna 40 meter breed. Om recht te doen aan het uitgangspunt voor het behouden en versterken van het individuele karakter van de bebouwing is er voor gekozen om het te realiseren bouwvolume te segmenteren overeenkomstig de maatvoering en het ritme van de bebouwing zoals aan de Grote Kade en de wanden rondom het Spuiplein. Hierdoor ontstaat een gebouw dat is opgebouwd uit vier geschakelde maar als individueel herkenbare bouwvolumes. Om de individualiteit van deze 'segmenten' te benadrukken is per segment een verspringing in de voorgevelrooilijn aangebracht. Daarbij is tussen de segmenten onderling verschil aangebracht in de dakvoethoogte, kleurstelling en detaillering van de gevels.

Bouwen in gesloten straatwanden:

De segmenten zijn onderling geschakeld zodat een gesloten wand ontstaat; het gebouw wordt aangesloten op de bestaande bebouwing.

Concentratie van voorzieningen in het centrum met daarboven woningen:

Over de gehele breedte van het perceel worden op het niveau van de begane grond commerciële ruimten voorzien. Conform het vigerend bestemmingsplan wordt hier ruimte geboden aan voorzieningen zoals winkels, lichte horeca, dienstverlening, etc. Boven deze plint met voorzieningen worden woningen gerealiseerd.

Een hogere woningdichtheid in het centrum / aan de kade is een streven:

Boven de plint met voorzieningen zijn appartementen voorzien over meerdere bouwlagen. Per saldo zijn zo meer woningen te realiseren op het beschikbare oppervlak zodat wordt voldaan aan het streven naar een hogere woningdichtheid.

Ambitie centrum: fasegewijs herontwikkelen tot een zeer aantrekkelijk woon- en winkel/horecalocatie voor eigen bewoners én voor toeristen:

Zowel het uitvoeringsprogramma woningbouw als het (daarop gebaseerde) bestemmingsplan Centrum Breskens beogen een sterkere wandvorming langs de Grote Kade. In de huidige situatie is met name de bebouwingshoogte te gering om de gewenste beslotenheid en pleinvorming in het centrum te bewerkstelligen. De gewenste transformatie van de bestaande kleinschalige woonbebouwing aan de Grote Kade naar een meer op centrumfuncties gerichte en robuustere bebouwing zal naar verwachting moeizaam op gang komen omdat het voor de huidige woningeigenaren economisch niet aantrekkelijk/rendabel is om hun individuele woning te herontwikkelen tot een pand met een commerciële ruimte op de begane grond met daarboven ruimte voor wonen. Herontwikkeling van Het Wapen van Breskens met commerciële ruimten en appartementen kan in het kader van dit ruimtelijke transformatieproces wellicht als katalysator fungeren vanwege de te verwachten spin-off werking die van dergelijke ontwikkelingen uitgaat. Mede vanwege de gunstige ligging op een hoekpunt binnen de te transformeren bebouwingswand maakt het voor overige partijen makkelijker om aan te sluiten op deze herontwikkeling.

Ambitie Scheldekade: herinrichten tot een kade met allure om te wonen voor eigen inwoners en voor toeristen, met uitzicht op de havens:

De locatie Het Wapen van Breskens is gelegen in het hart van de zichtlijn over de Scheldekade. Hiermee vormt deze locatie de ruimtelijke beëindiging van de Scheldekade in westelijke richting. Deze beëindiging van de Scheldekade markeert tevens de entree van het centrum. De locatie van het Wapen van Breskens neemt zodoende een prominente plaats in binnen de ruimtelijke structuur van de kern. Deze prominente plaats wordt in ruimtelijke zin benadrukt door het aanbrengen van een stedenbouwkundig accent in de vorm van een stevig bouwvolume met een alzijdige uitstraling. Behalve de markering van de overgang van Scheldekade naar centrum wordt met het stevige bouwvolume tevens aangesloten op de grote bouwmassa's in de haven. Hierdoor wordt de in de huidige situatie slecht herkenbare relatie tussen haven en centrum versterkt: enerzijds wordt vanuit de haven de ligging van het centrum zichtbaar, anderzijds biedt het bouwvolume van Het Wapen van Breskens een ruimtelijk tegenwicht aan de zware bouwvolumes in de haven. Overigens worden op deze wijze conform de ambitie hoogwaardige woningen gerealiseerd met uitzicht op de haven.

Figuur 2.6. Voorlopig ontwerp Het Wapen van Breskens