TAM-projectbesluit De Onlanden

1.1 Ondergrondse bouwdiepte van een bouwwerk

Vanaf peil tot het diepste punt van het bouwwerk, de fundering niet meegerekend.

13.1 Plaatsen stuw Hooiweg

Om de waterstand te kunnen opzetten tot +0,18 m NAP zijn 2 stuwen nabij de Hooiweg nodig. Onder normale omstandigheden liggen de stuwkleppen plat op de bodem zodat deze vispasseerbaar zijn alsmede het natuurlijke hydrologische functioneren van De Onlanden niet wijzigen. Bij inzet van de gestuurde berging worden de stuwkleppen opgetrokken tot een hoogte van +0,18 m NAP. Het worden automatische stuwen die op afstand bedienbaar zijn door Noorderzijlvest.

De volgende werkzaamheden worden verricht voor de realisatie van de stuwen:

• Aanbrengen kades richting de stuwen vanaf de Matsloot;
• Bouwen stuwen inclusief geleidelijke overgangen richting de watergangen:
  • 1. de stuwen worden uitgevoerd als betonnen U-bak met betonnen rond aflopende vleugels;
  • 2. de stuwen krijgen een levensduur van 50 jaar;
  • 3. de stuwen worden voorzien van een bovenbalk en een eenzijdige aandrijving;
• Aanbrengen bodem- en oeverbescherming.

De volgende maatvoering is van toepassing bij het bouwen van de stuwen:

Maatvoering stuw noordelijke slenk, de Vischluststuw:

• Creëren klepstuw aan de bovenstroomse zijde van de brug;
• Klepstuw tot +0,40 m NAP om het water tot +0,18 m NAP te kunnen keren;
• De klepstuw krijgt een maximale hoogte tot +0,50 m NAP;
• Klepstuw kan automatisch functioneren en kan functioneren tot 2,2Q = 18,2 m3/s;
• Bovenzijde klepstuw ingeval deze plat ligt -2,30 m NAP;
• Minimale breedte klep 5,50 m;
• Klep kan bewegen met een minimale snelheid van 30 cm/uur;
• De lengte van de klep is bepaald op 3,50 m;
• Ter voorkoming van energieverliezen worden geleidelijke overgangen te worden gemaakt. Dit geldt van insteek tot insteek met 3,00 m extra om ook bij stroming over maaiveld het water goed te kunnen geleiden;
• Om energieverliezen te voorkomen worden gladde materialen gebruikt;
• In- en rondom stuw wordt een hoge stroomsnelheid verwacht zodoende wordt er voldoende bodem- en oeverbescherming bestaande uit stortsteen geplaatst. Indien nodig worden ook beschermende middelen zoals oeverbescherming bestaande uit stortsteen en beton aangebracht rondom de bruggen om de landhoofden/(paal)fundering te beschermen tegen de hogere stroomsnelheden. De stuwen zijn daarnaast op voldoende afstand (ca. 25 meter) van de bruggen gelegd om schade te voorkomen;
• Er wordt een woelbak gemaakt van minimaal 4,60 m in de constructie van de stuwinclusief de lengte van de klep;
• Er wordt een stortebed gemaakt van minimaal 4,10 m;
• In verband met erosiegevoelige grond (veen) wordt het stortebed over gedimensioneerd en tussen de 20 en 30 m ontworpen;
• Over deze lengte stortebed wordt ook oeverbescherming geplaatst.

 

Figuur 4-2: Locatie stuw noordelijke slenk

Maatvoering stuw zuidelijke slenk, de Rowolderstuw:

• Creëren klepstuw aan de bovenstroomse zijde van de brug;
• Klepstuw tot +0,40 m NAP om het water tot +0,18 m NAP te kunnen keren;
• De klepstuw krijgt een maximale hoogte tot +0,50 m NAP;
• Klepstuw kan automatisch te functioneren en kan functioneren tot 2,2Q = 19,7 m3/s;
• Bovenzijde klepstuw ingeval deze plat ligt -2,30 m NAP;
• Minimale breedte klep 6,00 m;
• Klep kan bewegen met een minimale snelheid van 30 cm/uur;
• De lengte van de klep is bepaald op 3,50 m;
• Ter voorkoming van energieverliezen worden geleidelijke overgangen gemaakt. Dit geldt van insteek tot insteek met 3,00 m extra om ook bij stroming over maaiveld het water goed te kunnen geleiden;
• Om energieverliezen te voorkomen worden gladde materialen gebruikt;
• In- en rondom stuw wordt een hoge stroomsnelheid verwacht zodoende wordt er voldoende bodem- en oeverbescherming bestaande uit stortsteen geplaatst. Indien nodig worden ook beschermende middelen zoals oeverbescherming bestaande uit stortsteen en beton aangebracht rondom de bruggen om de landhoofden/(paal)fundering te beschermen tegen de hogere stroomsnelheden. De stuwen zijn daarnaast op voldoende afstand (ca. 25 meter) van de bruggen gelegd om schade te voorkomen;
• Er wordt een woelbak gemaakt van minimaal 4,60 m plus de lengte van de klep;
• Er wordt een woelbak gemaakt van minimaal 4,60 m in de constructie van de stuw inclusief de lengte van de klep;
• In verband met erosiegevoelige grond (veen) wordt het stortebed over gedimensioneerd en tussen de 20 en 30 m te worden ontworpen;
• Over deze lengte stortebed wordt ook oeverbescherming te worden geplaatst.

 

Figuur 4-3: Locatie stuw zuidelijke slenk

Maatvoering voor de kade rondom de stuwen die aansluiten op de Hooiweg:

• Kade sluit aan op de weg Matsloot:
  • 1. Stuw Noordelijke Slenk circa +0,50 m NAP;
  • 2. Stuw Zuidelijke Slenk circa +0,30 m NAP;
• De grondkade wordt op een hoogte van +0,68 m NAP gedimensioneerd na zetting met zichtjaar 2050 en sluit aan op de stuwconstructies:
• De toegangsweg vanaf de Matsloot naar de stuwen is 4,00 m breed, gefundeerd en uitgevoerd in grasbetonblokken met een bermbreedte van 1,00 m;
• Aan beide zijden van de stuwen wordt een kraanopstelplaats ontworpen t.b.v. het uithijsen van de stuwklep, afmetingen 9,00 x 12,00 m, uitgevoerd met grasbetonsteen inclusief fundering;
• De toegangen richting de stuwen worden vanaf de Matsloot afgesloten door middel van een waterschapshek;
• Op de kade wordt een bedieningskast geplaatst op voldoende (0,50 m boven maximaal peil, zijnde +0,68m NAP) hoogte, rondom deze kast dient een verharding van 1,00 m brede betonplaten geplaatst te worden;
• Talud aan De Onlanden zijde wordt met 1:5 uitgevoerd;
• Talud aan de Leekstermeer zijde wordt met 1:7 uitgevoerd;
• Kadelichamen worden minimaal 20 m uit de brug geplaatst in verband met ecologie.

13.2 Aanpassing Doolhofstuw

De bestaande Doolhofstuw moet aangepast worden. In de huidige situatie is de kerende hoogte van de Doolhofstuw namelijk niet toereikend voor het toekomstige peil bij inzet van de gestuurde berging van +0,18 m NAP. De stuw wordt daarom op de volgende punten aangepast:

• De stalen damwand wordt voorzien van een betonnen deksloof om de benodigde hoogte van +0,95 m NAP te behalen;
• De bestaande klep wordt verlengd van -0,20 m NAP naar +0,18 m NAP;
• Vanwege het vervangen van de stuwklep wordt de stuw opgehoogd tot een hoogte van +0,95 m NAP, aangezien de nieuwe stuw een hogere aandrijving krijgt;
• De locatie van de stuw alsmede de constructie en uitstraling blijft verder ongewijzigd;
• De bestaande aandrijving wordt vervangen door een nieuwe, zwaardere, aandrijving om de stuw ook bij inzet tijdens de gestuurde berging te kunnen laten functioneren.

13.3 Ophogen kades

De kades zijn plaatselijk niet op hoogte om de toekomstige waterstand tot +0,18 m NAP te borgen, daarom moeten deze plaatselijk opgehoogd worden. Voor de kadeversterking dient een zichtjaar van 2050 aangehouden te worden. Voor de oplevering wordt het jaar 2027 aangehouden. Met stabiliteit- en zettingsberekeningen is aangetoond dat de kade na realisatie voldoet aan de eindhoogte in het jaar 2050. Dat wil zeggen dat de kades moeten worden aangelegd met een overhoogte, ofwel hoger dan de eindhoogte in 2050. Dit zodat de kades in 2050 na optreden van bodemdaling, klink en zetting nog steeds voldoen aan de gestelde eindhoogte. In onderstaand figuur 4-4 zijn de benodigde kadeophogingen weergeven.

 

Figuur 4-4: Plangrens en kadeophogingen De Onlanden.

Voor de eindhoogte wordt onderscheid gemaakt tussen zogeheten 'harde' en 'zachte' keringen. Een zachte kering verwijst naar een 'groene kade' zonder een verharding op de kruin, terwijl een harde kering betrekking heeft op kades met een verharding op de kruin. Voor een harde kade geldt een lagere waakhoogte en daarmee ook een lagere kruinhoogte. De kruinhoogtes zijn als volgt vastgesteld:

• Kruinhoogte zachte kering: NAP +0,68 m (NAP +0,18 m (waterstand) + 0,50 m (waakhoogte));
• Kruinhoogte harde kering: NAP +0,48 m (NAP +0,18 m (waterstand) + 0,30 m (waakhoogte)).

Voor de kades in het gebied is een principeprofiel opgesteld, die in onderstaand figuur 4-5 is weergeven. Het principeprofiel heeft de volgende kenmerken:

• Talud aan de waterzijde (buitentalud): 1:4;
• Talud aan de landzijde (binnentalud): 1:4;
• Minimale kruinbreedte: 3,0 meter met een voorkeur voor 4,0 meter.

Figuur 4-5: Principeprofiel kaden De Onlanden zonder overhoogte

De taluds zijn vanuit de eisen van het waterschap, maar ook in overleg met de terreinbeherende organisaties (Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten) tot stand gekomen. Een talud van 1:4 is namelijk flauwer dan veelal het geval is voor regionale keringen. Door deze flauwer te maken zijn de ophogingen beter landschappelijk inpasbaar, goed te onderhouden en daarnaast is er meer kans voor diverse kruiden om zich te ontwikkelen op de taluds van de kades.

Waar 1:4 niet haalbaar is vanwege ruimtebeslag wordt plaatselijk ook een talud van 1:3 overwogen. Waar voldoende ruimte en grond beschikbaar is voor de ophoging kan plaatselijk ook gekeken worden of een talud van 1:5 haalbaar is of flauwer. De uitgewerkte profielen zijn opgenomen in de bijlagen van voorliggend Projectbesluit. Hierbij is de volledige kadeophoging opgedeeld in verschillende trajecten, en zijn per traject één of meerdere representatieve dwarsprofielen uitgewerkt met hierin het ruimtebeslag en de dimensies van de toekomstige kades.

De kades worden waar mogelijk opgehoogd met plaatselijk gewonnen grond. Enerzijds uit de plagwerkzaamheden ten behoeve van het versterken van de lokale natuurwaarden en anderzijds uit de taluds van de bestaande kades. De kades zijn namelijk bij de aanleg van de waterberging in 2012 ruim aangelegd. Dit is destijds gedaan omdat significante zettingen werden verwacht. Uit monitoring is echter gebleken dat de zettingen niet zijn opgetreden. Daarnaast kwam er bij de aanleg van de waterberging uit de plagwerkzaamheden een overschot aan grond vrij. Dit overschot is verwerkt in de taluds van de kades waardoor deze plaatselijk erg flauw zijn aangelegd. Een deel van de grond kan lokaal gewonnen worden uit het huidige flauwe talud om de kade op te hogen. Waar nodig wordt schone grond van buiten het gebied aangevoerd voor de kadeophoging.
Door zoveel mogelijk gebruik te maken van gebiedseigen grond wordt aanvoer van grond tot een minimum beperkt. Dit levert een significant duurzaamheidsvoordeel op, omdat er geen grond van buitenaf hoeft te worden aangevoerd. Daarnaast wordt hiermee overlast door grondtransport zoveel mogelijk voorkomen.

Voor de 'harde kades' die opgehoogd moeten worden wordt de bestaande verharding tijdelijk verwijderd om de kade met grond op te hogen. Na de ophoging wordt een vergelijkbare verharding teruggebracht, het gebruik van de kade wijzigt daarmee dus niet.

Voor onderstaande dijktrajecten is voor een andere oplossing gekozen dan bovenstaand beschreven:

Dijktraject met raakvlak gebiedsontwikkeling Peizerdiep

Voor dit dijktraject bleken dat er zeer ingrijpende maatregelen nodig zijn om deze stabiel en op hoogte te krijgen. Dit door het dikke veenpakket waarop de kade rust. Tegelijkertijd is er een raakvlak met de gebiedsontwikkeling Peizerdiep, waaruit het zeer waarschijnlijk is dat als gevolg van dit project de kade hier in de toekomst niet nodig blijkt omdat het gebied anders ingericht wordt. Een grote investering in het kadetraject op korte termijn lijkt daarmee niet zinvol. Als alternatieve en tijdelijke oplossing is bedacht om met vrijkomende bagger uit het Peizerdiep de kade tijdelijk op hoogte te brengen om de waterveiligheid te borgen of om plaatselijk de kadeophoging te laten plaatsvinden met een minimaal profiel met een kruinbreedte van 1,50 meter en een eindhoogte van NAP +0,48 m NAP. Indien de gebiedsontwikkeling Peizerdiep doorgaat wordt het gebied anders ingericht en kan in de gebiedsontwikkeling naar een permanente oplossing gezocht worden. Indien de gebiedsontwikkeling niet doorgaat zal waterschap Noorderzijlvest de kade in een separaat project moeten aanpakken om tot een permanente oplossing te komen. In beide gevallen zal een separaat vergunningentraject opgestart worden waar betrokkenen kunnen inspreken. In het huidig ontwerp is nu rekening gehouden met een zichtperiode van 5 jaar. Het waterschap moet dus binnen 5 jaar na aanleg tot een aangepast kadeontwerp komen.

Figuur 4-6 Raakvlakgebied (zwarte arcering) van Gebiedsontwikkeling Peizerdiep (AHN-4 achtergrondkaart)

Dijktraject nabij haven Roderwolde

Voor de kade nabij de haven Roderwolde is ook een ophogingsopgave gebleken. Echter, is dit hier niet passend binnen de beschikbare ruimte. Er is daarom gekozen om van dit stuk een harde kade te maken door de kruin te voorzien van grasbetontegels. Hierdoor is de hoogteopgave kleiner, waardoor de kadeophoging passend is binnen de beschikbare ruimte.

Figuur 4-7 Situatie haven Roderwolde, met in rood kader grasbetontegels (luchtfoto Cyclomedio Straat Smart, 2024)

Waar nodig worden waterhuishoudkundige kunstwerken aangepast als dit tot een knelpunt leidt door het nieuwe ruimtebeslag van de kade. Bijvoorbeeld door het verlengen van een duiker of het verplaatsen van een stuwconstructie.

Waar geen kadeophogingen voorzien zijn, is de kade momenteel op de juiste hoogte. Uiteraard blijft het waterschap de komende jaren de kades monitoren. Indien nodig is in de toekomst op andere plaatsen beheer en onderhoud aan de kades nodig om deze ook op andere locaties weer op hoogte te brengen wanneer deze gezet zijn en niet meer voldoen aan de benodigde hoogte.

13.4 Hydrologische verbinding Eelderdiep

Vanuit waterveiligheid is het nodig om een hydrologische verbinding te maken tussen de bestaande peilvakken om opstuwing te voorkomen. Hiervoor wordt een watergang ontgraven in combinaties met doorgangen onder de wegen (duikers). Aan oostzijde bij de duiker aan te brengen onder de Drentsedijk komt een drempel met terugslagklep om water van Eelderdiep niet de slenk in te laten stromen tijdens de normale situatie. De terugslagklep wordt op een hoogte van -0,20 m NAP aangelegd. Dit betekent dat pas vanaf deze waterstand het water vanuit Eelderdiep het gebied instroomt, en daarmee enkel bij inzet van de gestuurde waterberging. De locatie is in figuur 4-8 weergeven. Het betreft de meest noordelijke duiker die is aangeduid als voorlopige locatie duiker.

Vanuit waterveiligheid is enkel een watergang met duikers nodig. Echter, vanuit het doel om ook de natuur te verbeteren is het denkbaar om van deze watergang een brede slenk met laagtes te maken om het dynamische rietmoeras te verbeteren. Deze slenk met laagtes is onder artikel 14.1 omschreven. Archeologisch onderzoek naar de bodem onder de slenk heeft aangetoond dat er in die bodem meerdere veenterpen aanwezig zijn. De slenk is zodanig ontworpen dat deze de veenterpen niet raakt. Daarmee blijven de veenterpen behouden. Ten behoeve van de realisatie van de slenk worden plagwerkzaamheden onder archeologische begeleid uitgevoerd. Indien nodig wordt plaatselijk niet ontgraven om archeologische waarden te ontzien.

Figuur 4-8 situatie slenk Eelderdiep

Werkzaamheden watergang

• Graven watergang met een bodemhoogte van -1,85 m NAP, een bodembreedte van 0,5 m en taluds van 1:1,5;
• Aanleg van een hydrologische verbinding (duiker) onder de Drentsedijk, inclusief een peilsturend kunstwerk bovenstrooms;
• Drempelconstructie met terugslagklep te Eelderdiep;
• Aanleg van een duiker bij de Gouw.

Maatvoering duiker oostzijde Drentsedijk

• Bodemhoogte sluit aan op het Eelderdiep en is –1,85 m NAP;
• Talud 1:1,5;
• Bodembreedte 2,7 m.

Maatvoering hydrologische verbinding onder Drentsedijk

Bij Drentsedijk komt een hydrologische verbinding onder de weg. Deze verbinding wordt in de vorm van een duiker gerealiseerd met een afsluiter, zodat bij inzet van de gestuurde waterberging de hydrologische verbinding open gezet kan worden om de deelgebieden hydrologisch met elkaar te verbinden t.b.v. inzet van de waterberging. De duiker krijgt de volgende afmetingen:

• BOK (binnenonderkant buis) boven- en benedenstrooms is -2 m NAP;
• Een rechthoekige duiker van 2,0 m breed en 1,75 m hoog;
• De lengte van de duiker is circa 20 m lang;
• De duiker heeft bij streefpeil minimaal 20% lucht.

Ten behoeve van kabels en leidingen zullen proefsleuven worden gegraven ter plekke van de hydrologische verbinding. De uitkomsten van de proefsleuf worden voorgelegd aan de betreffende NUTS partijen.

Maatvoering drempel met terugslagklep

• Hoogte drempel -0,20 m NAP.
• Afmeting: 11 m of breder bij een drempel op -0,20 m NAP.

Maatvoering duiker Gouw

• Diameter ø600 mm.

14.1 Eelderdiep midden

Vanuit waterveiligheid is het nodig om een hydrologische verbinding te maken tussen de bestaande peilvakken om opstuwing te voorkomen, zie 13.4 . De slenk, in combinaties met doorgangen onder de wegen (duikers) zorgen voor deze verbinding. Echter, vanuit het versterken van de bestaande natuurwaarden, namelijk: het dynamisch rietmoeras, is het wenselijk om deze verbinding te realiseren als slenk met laagtes. Zoals in 13.4 omschreven moet uit nader uit te voeren archeologisch onderzoek nog blijken of dit haalbaar is. Indien hieruit blijkt dat dit haalbaar is kan de hydrologische verbinding als slenk uitgevoerd worden. Onderstaand is omschreven hoe deze slenk gerealiseerd wordt.

Vanuit waterveiligheid is het nodig om een hydrologische verbinding te maken tussen de bestaande peilvakken om opstuwing te voorkomen, zie artikel 13.4. De slenk, in combinaties met doorgangen onder de wegen (duikers) zorgen voor deze verbinding. Echter, vanuit het versterken van de bestaande natuurwaarden, namelijk: het dynamisch rietmoeras, is het wenselijk om deze verbinding te realiseren als slenk met laagtes. Onderstaand is omschreven hoe deze slenk gerealiseerd wordt.

In december 2022 is door Natuurmonumenten een document met uitgangspunten voor de inrichting van de Weeringsbroeken als moerasgebied vastgesteld. Voor meer kritische moerasvogels is dit gebied te droog. Door een slenk/laagtes te creëren ontstaat meer open water en wordt de gradiënt lokaal meer versterkt wat tot meer biodiversiteit leidt. De slenk en laagtes worden aangelegd op 20-100 centimeter diep. Hierdoor ontstaan er min of meer geïsoleerde plassen, die in de loop der tijd dicht kunnen groeien en randlengte en open water bieden voor verschillende moerassoorten. Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat in het gebied meerdere veenterpen aanwezig zijn. De slenk is zodanig ontworpen dat deze de veenterpen niet raakt. Enkel de te plaggen delen zijn niet archeologisch onderzocht. Hiervoor is afgesproken dat deze onder archeologische begeleiding uitgevoerd worden. De archeoloog loopt in dit geval op de kraan vooruit, om plaatselijk te kijken of er geen veenterpen aanwezig zijn. Indien nodig wordt plaatselijk niet ontgraven om archeologische waarden te ontzien.

Figuur 4-9: Hydrologische verbinding uitgevoerd als slenk met laagtes

Werkzaamheden slenk

• Graven slenk;
• Plaggen terrein tot 0,30 m onder maaiveld.

Toelichting ontwerp

Kaders algemeen:

• Tracé van slenk wordt is afhankelijk van- en wordt nog getoetst op inpassing van de aanwezige archeologische waarden;
• Mogelijke locatie van vluchtheuvel van west naar oost ingetekend in afstemming met Natuurmonumenten.

Maatvoering slenk

• Dimensies ten behoeve van de hydrologische verbinding dient deze minimaal bodemhoogte –1,85 m NAP, bodembreedte 0,5 m en Talud 1:1,5 te hebben;
• Oppervlakte idealiter ca. 9,5 hectare (afhankelijk van archeologie);
• Vanuit natuuroogpunt wordt de slenk ontworpen om in het midden van de slenk circa 1,0 meter water laten staan;
• Natuurvriendelijke oevers aan weerzijde, talud: minimaal 1:6, mogelijk variërend.

Maatvoering plaggen

• Doel: voedselrijke bovenlaag verwijderen, meer gradiënt maken, open water, meer biodiversiteit;
• Oppervlakte ca 9,5 ha (afhankelijk van archeologie);
• Diepte circa 30 cm.

14.2 Vluchtheuvels

Op meerdere plekken worden vluchtheuvels gerealiseerd. Het doel is om aanvullende uitwijkmogelijkheden te realiseren voor fauna tijdens inzet van de (zowel gestuurde als ongestuurde) waterberging. Voor de locaties van de vluchtheuvels zie onderstaand kaart. Plaatselijk is het detailontwerp aangepast, omdat uit archeologisch onderzoek is gebleken dat er veenterpen aanwezig zijn bij de vluchtheuvels. Waar veenterpen aanwezig zijn, wordt niet opgehoogd om samendrukking van de veenterp (negatief effect op de archeologische waarde) te voorkomen.

Figuur 4-10: Locaties vluchtheuvels (in magenta kader)

Maatvoering vluchtheuvels

• Hoogte boven maximale waterstand minimaal 25 cm hoger dan de maximale waterstand (+0,18 m NAP);
• De vluchtheuvels moeten met een overhoogte aangelegd worden van ca. 0,75 m zodat deze ook na zetting nog voldoende hoogte hebben;
• Flauw talud van 1:4 tot 1:10;
• Breedte kruin minimaal 3 meter;
• De vluchtheuvels worden gerealiseerd met vrijkomende grond uit de graafwerkzaamheden, ofwel met lokaal gewonnen grond en zonder aanvoer.

14.3 Langmameer en Nieuwe Weering

Aan de westzijde van de Groningerweg ligt nog een kans om de kwaliteit van het bestaande beheertype dynamisch moeras te versterken evenals de kwaliteit van de aanwezige sloten. In de huidige situatie is sprake van kwel in de sloten. Het moerasdeel is vochtig, maar het maaiveld is overwegend te hoog en eenvormig, waardoor er sprake is van een min of meer aaneengesloten vochtig rietland zonder natte delen en zonder randlengte. Het moerasgebied (in het noordelijk deel) zou een kwaliteitsimpuls kunnen krijgen door een aantal (delen van) percelen af te plaggen tot onder de waterlijn, zodat er inundatieriet/nat rietland kan ontstaan, geschikt voor meer kritische moerasvogels. Door een groot deel van de bestaande sloten te verbreden/herprofileren, ontstaat er meer open water en veel randlengte, geschikt voor soorten als roerdomp. Door deze herprofilering zodanig uit te voeren dat er een verlengde aanvoerweg ontstaat, kan zich in het water een gradiënt van voedselrijk water bij het Peizerdiep, naar voedselarmer water ontstaan gevoed door neerslagwater en kwel. Het principe van de verlengde aanvoerweg kan ook aan de zuidzijde worden toegepast door de beheertypen Ruigteveld en Kruiden- en faunarijk grasland heen. Voor het goed laten functioneren van de verlengde aanvoerweg en het beheerbaar houden van het terrein, zullen ook extra maatregelen uitgevoerd moeten worden, zoals het afdammen van de slooteinden.

Het doel is het verlengen aanvoerweg richting Peizerdiep om de kwel vanuit zuidkant in het gebied te benutten, de waterkwaliteit te verbeteren en ontwikkeling van bijzondere natuurwaarden te stimuleren. De sloten wateren in de huidige situatie af op het Peizerdiep en als de grondwaterstand in het perceel onder het te handhaven peil zakt, wordt via deze sloten water ingelaten uit het Peizerdiep. In deze situatie verdwijnt schoon regenwater snel uit het gebied, terwijl de kwaliteit van het water dat wordt ingelaten niet optimaal is. De meeste duikers naar het Peizerdiep worden daarom gedicht en de sloten worden onderling verbonden. Op die manier moet het water dat afwatert op het Peizerdiep een langere weg afleggen waardoor het gebied langer nat blijft en waardoor een betere waterkwaliteit wordt bereikt in het deel van de watergangen dat op grotere (stroom)afstand van het Peizerdiep komt te liggen. De grond die nodig is voor het afdammen van de sloten wordt in het gebied zelf gewonnen, onder meer door delen van het gebied te plaggen (ongeveer 3,2 ha). Deze plagmaatregel heeft ook een positief effect op kwaliteit van de vegetatie. De waterafvoer blijft geborgd en er zijn geen bovenstroomse belanghebbenden die hier hinder van ervaren.

Figuur 4-11: Maatregelen Langmameer en Nieuwe Weering

Werkzaamheden

• Plaggen (maaiveld volgend);
• Bestaande sloten opschonen en natuurvriendelijke oever aanbrengen;
• Nieuwe sloten graven (verbinden watergangen);
• Dempen sloten en mogelijk dichten duikers (verbinding naar Peizerdiep verwijderen kopse kant sloten).

14.4 Verondiepen watergangen

Het dempen van een deel van de bermsloten bij Het Beeld/ Uitkijktoren heeft tot doel meer water te infiltreren in de zandopduiking wat de lokale kwel in het peilgebied -0,70 m NAP versterkt. De bermsloten langs deze wegen worden in het gebied rond de uitkijktoren gedempt of verondiept om de drainage van het gebied rond de uitkijktoren te beperken. Daarvoor kan de (lokale) kwelstroom vanuit dit relatief hooggelegen deel naar het omliggend gebied versterkt worden wat ten goede komt aan de groeiplaatsomstandigheden van de daar aanwezige vegetatie. De sloten worden niet tot aan de hoogte van de weg gedempt, er blijft een laagte behouden om water van de weg af te voeren. Van belang bij het verondiepen is dat dit niet leidt tot vernatting van de wegbermen of een verslechtering van afvoer van hemelwater en/of water op de weg. Ook de stabiliteit van de wegen mag niet verslechteren.

Figuur 4-12: Locaties in rood te verondiepen watergangen langs de Drentsedijk

14.5 Peilverhoging

In het Eelderdiep wordt een peilverhoging van -0,70 m NAP naar -0,50 m NAP zoals weergeven in onderstaand figuur voorzien. De reden hiertoe is dat het huidige natuurtype Dynamisch Rietmoeras zich bij een peil van -0,70 m NAP onvoldoende ontwikkeld. Het verruimen van het bestaande -0,70 m NAP peilgebied door dit gebied hierbij te betrekken draagt bij aan de ontwikkeling van het dynamische rietmoeras. Het gebied bevindt zich echter in archeologisch waardegebied en deels in een rijksmonument. Door de peilverhoging gaat het riet zich mogelijk dieper wortelen en/of anders ontwikkelen, waardoor via de wortels van het riet zuurstof in de bodem wordt gebracht wat de archeologische waarden schaadt. Of dit daadwerkelijk zo is en of dit gemitigeerd kan worden moet nog onderzocht worden. Daarom wordt voor dit onderdeel enkel een uitwerkingsbesluit genomen. Als uit nadere uitwerking blijkt dat de peilverhoging uitgevoerd kan worden terwijl voldaan wordt aan de gestelde voorschriften worden, dan neemt Gedeputeerde Staten hier later een uitvoeringsbesluit over.

Figuur 4-13: In rood kader het gebied weergeven waar de peilverhoging van -0,70 m NAP naar -0,50 m NAP is beoogd, nabij de Drentsedijk en Zanddijk

15.1 Mitigerende maatregelen wegen en bebouwing

Zanddijk/Woudrustlaan

Binnen het plangebied bevinden zich zich twee particuliere woningen waar de toegangsweg voor opgehoogd dient te worden om de bereikbaarheid te garanderen. Deze woningen moet voor bewoners en hulpdiensten te bereiken zijn, ook tijdens inzet van Optimalisatie Onlanden. Bij inzet is de maximale waterstand ter plekke +0,18 m NAP.

De toegangsweg is ingemeten en de huidige drooglegging is bepaald (huidige maximale waterstand -0,03m NAP). De ophogingsopgave, om de huidige doorlegging in de toekomst te handhaven, is berekend. De weg moet over een traject van ca. 400 meter opgehoogd worden.

Hooiweg

De stabiliteit van de Hooiweg is bij belasting van verkeer een aandachtspunt tijdens en na de inzet van de Optimalisatie Onlanden. Om de stabiliteit van de verharding te kunnen waarborgen kunnen er een aantal maatregelen worden genomen. De maatregelen hebben als doel de belasting op de verzwakte verharding te verminderen of de uitstroom van fijne delen van de fundering tegen te gaan.

Drainage toepassen: De fundering heeft tijd nodig het water af te voeren en haar sterkte terug te krijgen. Dit proces kan versneld worden door drainage naast de wegfundering aan te brengen. Deze drainagebuizen met een filter kunnen er ook voor zorgen dat de fijne delen minder snel worden uitgespoeld. De drainage wordt langs de wegfundering zo diep mogelijk geplaatst maar niet in het grondwater.

Stenhorstdijk

Aan de overzijde van het Peizerdiep, aan het einde van de Stenhorstdijk bij Peizerwold, is in de MER een aandachtspunt benoemd t.a.v. de drooglegging van de gebouwen op deze locatie. Hier is namelijk geen potklei aanwezig, en het maaiveld is hier rond de +0,60 m NAP. Bij een peilstijging tot +0,18 m NAP is de drooglegging voor bebouwing hier kleiner dan 50 cm. Hierdoor zijn negatieve effecten op deze locatie niet uit te sluiten. Om de effecten langs de Stenhorstdijk te beperken, dient lokaal de afvoercapaciteit voldoende te zijn. Er is gekozen voor een oplossing waarbij een poldergebied wordt gecreëerd welke bemalen wordt. Rondom de woningen worden kades gerealiseerd met een eindhoogte van +0,68 m NAP. Daarnaast worden de greppels rondom de woningen opgeschoond ten behoeve van een goede afwatering van het gebied. Voor de bemaling wordt een minigemaal gerealiseerd die het peil van het gebied op -1,40 zomerpeil en -1,50 m NAP winterpeil houdt. De uitvoering hiervan wordt uitgevoerd in het raakvlakproject Peizerdiep en betreft een permanente robuuste oplossing welke is afgestemd op de toekomstige gebiedsinrichting. Indien de uitvoering niet voor eind 2026 gerealiseerd is zal het waterschap tijdelijke maatregelen treffen in de vorm van drainage en/of het opschonen van sloten en greppels om alsnog voldoende afwatering te garanderen bij inzet van de gestuurde waterberging (gemiddeld eens per 25 jaar). Deze tijdelijke maatregelen worden indien van toepassing met de betreffende eigenaren afgestemd.

Moleieind 1

Bij Moleneind 1 dreigt het peil van de gestuurde berging tot inundatie van de woning. Om inundatie te voorkomen wordt de kade rondom het perceel opgehoogd en de waterhuishouding zodanig aangepast dat het perceel onder bemaling van gemaal Weehorst valt. Dit laatste wordt gedaan door het aanbrengen van een nieuwe duiker onder de weg Moleneind en het verstoren van de bestaande duikers.

Roderwolderweg

Om eventuele vermindering van de drooglegging van een aantal woningen aan de Roderwolderweg te voorkomen zal er een wijziging plaatsvinden in de afwatering . Deze wijziging heeft tot gevolgdat de desbetreffende woningen niet meer onder invloed staan van de waterstand als gevolg van Optimalisatie (max NAP + 0.24 m) maar rechtstreeks gaan afwateren op de Electra boezem ( NAP -0.93 m  met een maximale boezemwaterstand van NAP – 0.20 m).

Toegangswegen Gasunie/TenneT

De toegangswegen richting assets van Gasunie en TenneT zijn plaatselijk onvoldoende hoog. Dit resulteert erin dat de assets bij inzet van de gestuurde waterberging tijdelijk niet bereikbaar zijn. Gezien het belang van deze assets is dit niet acceptabel. Om de bereikbaarheid alsnog te garanderen worden de bestaande toegangswegen opgehoogd naar +0,50 m NAP. Het betreffen puinpaden. De ophoging vindt plaats met betongranulaat.

15.2 Maatregelen t.p.v. leidingen Gasunie

De kadeophogingen kruizen met Gasunieleidingen zoals in onderstaand figuur weergeven. De kadeophogingen resulteren in een hogere bovenbelasting op de Gasunieleidingen en bijbehorende onderdelen (zoals afsluiters en damwanden). Immers, het grondlichaam (gewicht boven de leiding) wordt door de kadeophoging groter. Deze hogere bovenbelasting kan leiden tot verticale en horizontale zettingen. De effecten als gevolg van de hogere bovenbelasting op de Gasunieleidingen en bijhorende onderdelen worden berekend. Berekeningen van de bovenbelasting worden voorgelegd aan Gasunie. Vervolgens kan Gasunie beoordelen of de bovenbelasting tot dermate grote zettingen leidt dat er ontoelaatbare spanningen in de leiding ontstaan.

De kadeophogingen kruisen met Gasunieleidingen zoals in onderstaand figuur 4-12 weergeven. De kadeophogingen resulteren in een hogere bovenbelasting op de Gasunieleidingen en bijbehore nde onderdelen (zoals afsluiters en damwanden). Immers, het grondlichaam (gewicht boven de leiding) wordt door de kadeophoging groter. Deze hogere bovenbelasting kan leiden tot verticale en horizontale zettingen. De effecten als gevolg van de hogere bovenbelasting op de Gasunieleidingen en bijhorende onderdelen is berekend en voorgelegd aan de Gasunie. Het voorgenomen ontwerp van de kaden is door Gasunie getoetst op de toelaatbare spanningen in de leidingen. Deze zijn niet kritisch en daarmee is het ontwerp van de kaden akkoord bevonden.

Indien uit de beoordeling door Gasunie blijkt dat er sprake is van een negatief effect, dan wordt er in het ontwerp van de kadeophoging rekening mee gehouden, dit in afstemming met de Gasunie. Er wordt in dit geval een lichter ophoogmateriaal toegepast voor de kadeophoging of er wordt een permanente overkluizing aangebracht waarmee de leidingen worden beschermd tegen de extra belasting. In de praktijk zal van beide maatregelen weinig zichtbaar zijn. Dit omdat beide oplossingen zoveel mogelijk worden weggewerkt in het kadeprofiel. Voor de andere maatregelen zijn geen raakvlakken met de Gasunieleidingen.

Figuur 4-12: Kruising gasleiding met kadeophogingen

15.3 Aanpassen gemaal Sandebuur

Bij gemaal Sandebuur wordt vooruitlopend op een definitieve capaciteitsverruiming een tijdelijke capaciteitsverruiming (zoals het plaatsen van een tijdelijke extra pomp) doorgevoerd voor de extra waterbergingscapaciteit in De Onlanden in gebruik wordt genomen.

15.4 Verhogen capaciteit overige gemalen

Indien gemalen buiten De Onlanden aangepast moeten worden om de extra hoeveelheid water uit De Onlanden af te kunnen voeren, vinden deze aanpassingen plaats tijdens de optimalisatie van De Onlanden. Waterschap Noorderzijlvest voert dit onderzoek uit. Aanpassingen aan de gemalen zijn uitgevoerd voor de gestuurde waterberging in De Onlanden in gebruik wordt genomen. Indien dit niet lukt zullen tijdelijke pompinstallaties ingezet worden om wateroverlast te voorkomen. Eventuele aanpassingen aan gemalen bestaan uit het vervangen van pompen. Waar een uitstroomwerk onder water komt te staan door de gestuurde waterberging van De Onlanden wordt de ontluchting van het pomphuis zodanig aangepast dat het ontluchtingspunt boven het waterpeil komt te liggen.

33.1 Algemeen

• a. Bouwen vindt plaats volgens de van toepassing zijnde bepalingen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving.
• b. Ten minste twee dagen voor aanvang van de werkzaamheden wordt van die aanvang schriftelijk kennis gegeven aan Gedeputeerde Staten. Maximaal 5 dagen na afloop van de werkzaamheden moet gemeld worden dat de werkzaamheden zijn afgerond.
• c. Wegen waarover vervoer gaat plaatsvinden worden vooraf en achteraf geïnventariseerd (voor- en na opname). Op basis van de inventarisatie wordt gekeken of de werkzaamheden schade hebben veroorzaakt.
• d. Beschadigingen aan eigendommen, aangebracht door of vanwege de uitvoering van werkzaamheden, worden door of in opdracht van het bevoegd gezag hersteld op kosten van de opdrachtgever van de werkzaamheden (zie hoofdstuk 12 van de motivering)
• e. Ter voorkoming van zwerfvuil op en rond de locaties waar werkzaamheden worden verricht moeten vuilcontainers gesloten zijn.
• f. Werkterreinen worden steeds opgeruimd.
• g. Na uitvoering van werkzaamheden worden werkterreinen hersteld.
• h. Op basis van onderstaande bepalingen dienen nog gegevens en bescheiden verstrekt te worden. Hiervoor geldt dat deze uiterlijk 12 weken voor aanvang van de werkzaamheden ingediend worden ter goedkeuring van het genoemde bevoegd gezag. Er mag pas met de bouwwerkzaamheden gestart worden nadat schriftelijk goedkeuring is gegeven.
• i. De mitigerende maatregelen als bedoeld in artikel 15 moeten worden genomen tijdens de uitvoering van dit projectbesluit en duurzaam in stand worden gehouden.

33.2 Maatregelen met betrekking tot uitzetten locaties en peil

Bij het uitzetten van de locatie van een gebouw of bouwwerk en bij het uitzetten van het peil moeten onderstaande maatregelen nageleefd worden:

• a. De locatie van een bouwwerk wordt uitgezet in overeenstemming met een situatietekening op basis waarvan toestemming is gegeven voor het bouwen van het bouwwerk.
• b. Het peil en de rooilijnen van een bouwwerken worden gecontroleerd door het bevoegd gezag.

33.3 Maatregelen met betrekking tot bodemingrepen

Bij bodemingrepen moeten onderstaande maatregelen nageleefd worden:

• a. Bodemingrepen die effect kunnen hebben op archeologische of aardkundige waarden worden uitgevoerd na onderzoek naar aardkundige en archeologische waarden.
• b. Negatieve effecten van bodemingrepen op aardkundige en archeologische waarden worden, op basis van onderzoek, waar mogelijk voorkomen en beperkt. Bij activiteiten met gevolgen voor archeologische waarden wordt gewerkt conform archeologisch werkprotocol.
• c. Het college van Gedeputeerde Staten van Drenthe beoordeelt of negatieve effecten op aardkundige en archeologische waarden als bedoeld onder b voldoende voorkomen en beperkt worden.
• d. Geen aanvoer van materiaal door woonwijken.
• e. Wegen worden schoongehouden.
• f. Werkzaamheden vinden plaats op werkdagen tussen 07:00 en 17:00 tenzij in andere situaties waar niet anders kan.

33.4 Waterveiligheid

• a. Waterkeringen in De Onlanden moeten ook na eventuele aanpassingen voldoen aan de geldende waterveiligheidsnormen.
• b. De definitieve (constructie)berekeningen en ontwerptekeningen op basis waarvan de waterveiligheid van de toekomstige kade wordt aangetoond moeten ter goedkeuring voorgelegd worden aan Gedeputeerde Staten.
• c. De definitieve (constructie)berekeningen en ontwerptekeningen op basis waarvan de waterveiligheid van de toekomstige stuwen nabij de Hooiweg en de aanpassingen van de doolhofstuw worden aangetoond moeten ter goedkeuring voorgelegd worden aan Gedeputeerde Staten.
• d. Ter hoogte van het raakvlaktraject met gebiedsontwikkeling Peizerdiep stelt het waterschap uiterlijk vijf jaar na vaststelling van dit projectbesluit een definitief kadeontwerp voor.
• e. Het definitieve kadeontwerp als bedoeld onder d wordt ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten en na goedkeuring conform het goedkeuringsbesluit uitgevoerd.
• f. De waterkering bij de haven van Roderwolde die rood omlijnd is op Figuur 4.7 wordt uitgevoerd als harde kade waarbij de kruin is voorzien van grasbetontegels.

33.5 Water en grondwater

• a. De waterhuishouding dient tijdens de uitvoering gewaarborgd te blijven.
• b. Grondwateroverlast op grove, zandige gronden in en nabij het plangebied wordt waar nodig weggenomen door het aanbrengen van drainage en/of het graven van sloten op dan wel nabij de percelen die deze grondwateroverlast ondervinden.
• c. Op grond van de Waterschapsverordening moet in elke dam een duiker gelegd worden. Het Projectbesluit maakt voor deze locatie mogelijk om hiervan af te wijken op basis van bovenstaande motivatie.
• d. In het kader van de lozingsactiviteit en grondwateronttrekkingsactiviteit dient er een volledige melding, 4 weken voor de start van werkzaamheden te worden gedaan bij het waterschap Noorderzijlvest.
• e. De nadere uitwerking van mitigerende maatregelen rondom wegen welke nodig zijn om negatieve effecten te voorkomen worden ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten.
• f. Mitigerende maatregelen moeten zijn uitgevoerd alvorens de extra waterberging inzet mag worden.
• g. Indien de aanpassingen aan de gemalen niet tijdig uitgevoerd zijn voor de mogelijke inzet van de waterberging worden tijdelijke pompen bijgeplaatst om alsnog te garanderen dat er voldoende afvoercapaciteit van de gemalen ten tijden van inzet van de waterberging is.
• h. Negatieve effecten van de tijdelijke bouwkuip t.b.v. de uitvoering van de stuwen nabij de Hooiweg moet voorkomen worden. Het bemalingsadvies waaruit blijkt dat er geen schade ontstaat aan bestaande inrichtingselementen wordt ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten
• i. De stuwen nabij de Hooiweg mogen niet gelijktijdig worden gebouwd, om de waterafvoer te borgen.
• j. Bij de Stenhorstdijk wordt in het raakvlakproject Peizerdiep gezocht naar een permanente oplossing om voldoende afwatering te garanderen voor de betreffende woningen bij inzet van de gestuurde waterberging. Indien een permanente oplossing niet voor eind 2026 gerealiseerd is, treft het waterschap tijdelijke maatregelen in de vorm van het aanbrengen van drainage en/of het opschonen van sloten en greppels om alsnog voldoende afwatering te garanderen bij inzet van de gestuurde berging.

33.6 Landschap, cultuurhistorie, archeologie en aardkundige waarden

• a. Ontgravingen en andere activiteiten die de bodem roeren in gebieden met archeologische waarden moeten onderzocht worden om te bepalen wat de effecten op die waarden zijn en mogen enkel uitgevoerd worden als:
  • 1. uit archeologisch onderzoek blijkt dat de werkzaamheden archeologische waarden niet aantasten;
  • 2. de uitkomsten van archeologisch onderzoek voorgelegd zijn aan Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe;
  • 3. Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe het onderzoek goedgekeurd hebben.
• b. Archeologische waarden moeten in situ behouden blijven.
• c. Indien in situ behoud niet mogelijk blijkt, wordt gewerkt volgens een archeologisch werkprotocol.
• d. Als er gewerkt wordt conform een archeologisch werkprotocol wordt dit protocol voorafgaand aan de uitvoering van werkzaamheden ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten.
• e. Werkzaamheden waar een archeologisch werkprotocol als bedoeld onder c voor opgesteld wordt, worden niet uitgevoerd voor het archeologisch werkprotocol goedgekeurd is door Gedeputeerde Staten.
• f. Indien er bij werkzaamheden archeologische waarden aangetroffen worden, dient dat overeenkomstig de meldingsplicht als bedoeld in artikel 5.10 van de Erfgoedwet onmiddellijk te worden gemeld bij de Gedeputeerde Staten naar gelang de locatie van de vondst.
• g. Werkzaamheden waarbij archeologische waarden gevonden worden, als bedoeld onder f, worden onmiddellijk gestaakt totdat een archeologisch deskundige heeft bepaald hoe het vervolg van de werkzaamheden uitgevoerd kan worden.
• h. Archeologische vondsten worden opgeslagen en veilig gesteld in het provinciaal depot.
• i. Een kade wordt op dezelfde locatie en met een vergelijkbaar profiel als oorspronkelijk versterkt.
• j. Bodemingrepen die ten behoeve van de stuwen als bedoeld in artikel 13.1 of het aanbrengen van de hydrologische verbinding Eelderdiep als bedoeld in artikel 13.4 plaatsvinden op gronden die nog niet archeologisch onderzocht zijn, vinden onder archeologische begeleiding plaats.

33.7 Kabels en leidingen

Voorschriften ten behoeve van Beperkingengebiedactiviteit ten behoeve van werken nabij een hoogspanningsverbinding en Omgevingsplanactiviteit met betrekking tot kabels en leidingen:

• a. Werkzaamheden worden uitgevoerd nadat aangetoond is dat zij geen negatieve gevolgen voor ondergrondse leidingen hebben.
• b. Alvorens de werkzaamheden als bedoeld onder a uitgevoerd worden, worden de definitieve (constructie)berekeningen en eventuele ontwerptekeningen op basis waarvan wordt beoordeeld dat er geen nadelige effecten op de kabels en leidingen zijn voorgelegd aan Gedeputeerde Staten.
• c. Alvorens de werkzaamheden als bedoeld onder a uitgevoerd worden, wordt het advies als bedoeld onder b overgelegd aan Gedeputeerde Staten.
• d. Voor de uitvoeringswerkzaamheden (bouwwegen, graafwerkzaamheden e.d.) en de aanvullende maatregelen, zoals het dempen van de bermsloten, dient rekening te worden gehouden met- en uitvoering te worden gegeven aan het protocol kabels en leidingen van het waterschap Noorderzijlvest. Daarnaast moet duidelijk zijn dat bermen met kabels en leidingen niet zodanig kunnen uitspoelen dat deze bloot komen te liggen.

33.8 Hoogspanningsmasten

• a. Wegen die van en naar hoogspanningsmasten van TenneT in De Onlanden leiden worden opgehoogd tot 30 cm boven het niveau van de maximale hoogwaterstand in De Onlanden, zijnde +0,18 m NAP.
• b. Het ontwerp van de ophoging als bedoeld onder a wordt ter advisering voorgelegd aan TenneT.
• c. Alvorens de werkzaamheden als bedoeld onder k uitgevoerd worden, wordt het advies als bedoeld onder b overgelegd aan Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe.
• d. Assets van TenneT moeten bereikbaar blijven bij de maximale hoogwaterstand in De Onlanden, zijnde +0,18 m NAP.
• e. De wijze waarop de assets als bedoeld onder d bereikbaar worden gehouden wordt ter advisering voorgelegd aan TenneT.
• f. De waterhuishouding rondom de mast dient ongewijzigd te blijven.
• g. Het zichtbare gedeelte van de mastfundatie moet minimaal 0,50 meter boven het niveau van het huidige maaiveld uitsteken.
• h. Er dient bepaald te worden of de masten de waterbelasting constructief aankunnen middels een rapport. Dit rapport dient ter advisering voorgelegd te worden aan TenneT.
• i. Indien de hoogspanningsmasten vaker onder water staan dan genoemd in dit besluit dient bepaald te worden of er beschermingsmaatregelen nodig zijn.
• j. Alvorens masten constructief verzwaard worden als bedoeld in sub q of voorzien worden van beschermingsmaatregelen als bedoeld in sub r worden onderzoeken naar deze verzwaring en/of beschermingsmaatregelen overgelegd aan Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe.

33.9 Infrastructuur en bebouwing

• a. Indien – ondanks het treffen van de benodigde mitigerende maatregelen (artikel 15 en hoofdstukken 5 en 6 ) –schade ontstaat aan aanwezige infrastructuur, (civiele) kunstwerken, woningen, bedrijfspanden, tuinen en erven, door hogere waterstanden als gevolg van de inzet van de extra waterberging van De Onlanden, moet die schade worden hersteld dan wel worden vergoed door de initiatiefnemer waterschap Noorderzijlvest volgens de daarvoor bestemde beleid en wetgeving.
• b. Als bij de inzet van de extra waterberging van De Onlanden wegen/paden onder water komen te staan mag dit niet ten koste gaan van de verkeersveiligheid. In dit geval dienen omleidingen aangegeven te worden in samenspraak met de wegbeheerder.
• c. De eisen uit het Bouwprotocol gemeente Noordenveld dienen te worden nageleefd in de uitvoering.
• d. Indien gemalen moeten worden aangepast om de afvoercapaciteit tijdens inzet van de gestuurde berging te borgen mogen deze visueel niet veranderen.
• e. In afwijking van het bepaalde in 33.1, sub h worden drie weken voor aanvang van bouwactiviteiten tekeningen en berekeningen van constructies overgelegd aan Gedeputeerde Staten.
• f. Bouwactiviteiten als bedoeld in sub e worden niet uitgevoerd totdat de in sub e bedoelde tekeningen en berekeningen goedgekeurd zijn door Gedeputeerde Staten.
• g. Bestaande infrastructuur dient beschermd te worden tegen eventuele negatieve effecten.

33.10 Natuur: gebieds- en soortenbescherming

• a. Wanneer verlichting noodzakelijk is om de werkzaamheden veilig uit te kunnen voeren, wordt deze zo geplaatst dat uitstraling naar de omgeving zo veel mogelijk wordt voorkomen.
• b. De oevers van de te dempen of te vergraven delen van sloten en andere terreindelen die tijdens de uitvoering worden vergraven of gebruikt, worden ruim voor uitvoering van de werkzaamheden buiten de gevoelige periode kort gemaaid zodat de aanwezige dieren deze locaties zo veel mogelijk verlaten. Uitvoering vindt vervolgens plaats voordat de vegetatie weer is zo ver is gegroeid dat opnieuw dekking wordt geboden.
• c. Watergangen worden gedempt in de minst gevoelige periode, dat wil zeggen buiten de periode dat voortplanting van amfibieën plaatsvindt en dat zich in het water nog onvolledig gemetamorfoseerde larven bevinden.
• d. Bij het dempen of verondiepen van watergangen wordt één kant op gewerkt, waarbij richting open water wordt gewerkt zodat waterorganismen zo veel mogelijk voor het werk uit kunnen vluchten. Het bodemmateriaal wordt voorafgaand aan de demping op land gebracht en gecontroleerd op de aanwezigheid van vissen en andere waterdieren, met bijzondere aandacht voor de grote modderkruiper. Aangetroffen dieren worden in de directe omgeving in geschikt water en buiten de invloedszone van de werkzaamheden uitgezet.
• e. Bij het uitvoeren van werkzaamheden op land, zoals ophoogwerkzaamheden, wordt steeds één kant op gewerkt, zodat dieren voor de werkzaamheden uit kunnen wegvluchten.
• f. Graafwerkzaamheden in potentieel winterbiotoop van amfibieën worden buiten de periode van winterrust uitgevoerd.
• g. Voor uitvoering van de werkzaamheden wordt een veldscan uitgevoerd door een ter zake deskundig ecoloog. Daarbij wordt onder meer vastgesteld of nog broedende volgens aanwezig zijn of dat sprake is van andere omstandigheden waarmee tijdens de uitvoering van de werkzaamheden rekening moet worden gehouden.
• h. Voorafgaand aan de uitvoering van de werkzaamheden zal een ecologisch werkprotocol (EWP) worden opgesteld, met dien verstande dat:
  • 1. mitigerende maatregelen zoals bovengenoemd geconcretiseerd moeten zijn tot soortspecifieke ingrepen die in verschillende stappen van/gebieden in de uitvoering van het project nageleefd moeten worden;
  • 2. gevoelige periode soortspecifiek zijn gemaakt en bepaald is hoe werkzaamheden uitgevoerd moeten worden teneinde soorten in die gevoelige periodes niet te verstoren.
• i. De mitigerende maatregelen voortvloeiend uit het ecologisch werkprotocol zoals genoemd onder sub h moeten uitgevoerd zijn alvorens gestart kan worden met de uitvoering.
• j. Werkzaamheden worden niet uitgevoerd tot de onder g bedoelde veldscan plaats heeft gevonden en het onder h bedoelde ecologisch werkprotocol goedgekeurd is door het bevoegd gezag voor natuurbescherming, zijnde Gedeputeerde Staten.
• k. Door middel van een AERIUS-berekening met de wettelijk voorgeschreven versie van het rekenmodel wordt aangetoond dat werkzaamheden die tot stikstofdepositie kunnen leiden voldoen aan de uitgangspunten zoals gehanteerd in de AERIUS-berekening van 14 maart 2024 met projectnummer 232599046 die als bijlage bij de rapportage 'Voortoets Natura 2000: Stikstofdepositie Optimalisatie waterberging De Onlanden' van Koolstra Advies met rapportnummer 2023-141-09-v0.2 is gevoegd. De voortoets met AERIUS-berekening zijn als bijlage 4 onderdeel van dit projectbesluit.

Tevens gelden de volgende voorschriften voor de beheerfase na aanleg van de maatregelen:

• l. Het natuurlijke systeem, waarbij het gebied natuurlijk volloopt (meebewegende boezem), zoals het gebied in de huidige situatie functioneert moet ten allen tijde in stand.
• m. Onder reguliere omstandigheden dienen de stuwen nabij de Hooiweg/Matsloot passeerbaar te zijn voor fauna in het gebied.

33.11 Veiligheid

• a. Plaatselijk worden verkeersmaatregelen getroffen en waar nodig wordt de weg tijdelijk afgesloten. Indien nodig worden plaatselijk fiets- en wandelpaden tijdelijk afgesloten om een veilige uitvoering te garanderen. Hiervoor wordt een verkeersplan ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten.
• b. Indien verkeersmaatregelen worden getroffen wordt de omgeving hiervan geïnformeerd De omgeving wordt hierover geïnformeerd. Op welke wijze men geïnformeerd wordt, zal afhangen van de impact van de maatregel(en) op de betrokkene (bijv. perceeleigenaar, overige omwonenden, gebruikers van het gebied).
• c. Open ontgravingen en bouwputten worden afgezet met hekken op zodanige wijze dat er buiten werktijden niemand bij kan komen.
• d. Bereikbaarheid van woningen en percelen blijft zoveel mogelijk geborgd, indien dit tijdelijk niet mogelijk is wordt dit van tevoren afgestemd met de betreffende eigenaar.
• e. Werkzaamheden vinden plaats op werkdagen tussen 07:00 en 17:00 tenzij in andere situaties waar niet anders kan.

34.1 Omgevingsvergunning afwijken maatvoering

• 1. Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van de maatvoeringseisen in hoofdstuk 4, voor zover deze maatvoeringseisen betrekking hebben op de maatregelen die genoemd zijn in Tabel 8.1.
• 2. De afwijkingen van de maatvoeringseisen als bedoeld in Tabel 8.1 werken als volgt:
  • a. horizontaal: in alle richtingen;
  • b. verticaal: alleen omhoog.

Tabel 8.1: Overzicht afwijkingen maatvoering

Maatregel	Beschreven in	Horizontale afwijking	Verticale afwijking
Lengte klep stuw Hooiweg en stuw zuidelijke slenk, inclusief lengte woelbak en stortebed	3.1.1	-	1 meter
Breedte klep stuw Hooiweg en stuw zuidelijke slenk	3.1.1	1 meter	-
Lengte woelbak en stortebed stuw Hooiweg en stuw zuidelijke slenk	3.1.1	2 meter	-
Toegangsweg vanaf Matsloot naar stuwen	3.1.1	1 meter	-
Kraanopstelplaats	3.1.1	2 meter	-
Verharding rondom bedieningskast stuwen Matsloot	3.1.1	1 meter	-
Hoogte stalen damwand en bordes doolhofstuw	3.1.2	-	0,1 meter
Lengte klep doolhofstuw	3.1.2	-	0,1 meter
Dimensionering op te hogen kades	3.1.3	1 meter	0,1 meter
Breedte en hoogte duiker hydrologische verbinding onder Drentsedijk	3.1.4	1 meter	0,5 meter
Lengte duiker hydrologische verbinding onder Drentsedijk	3.1.4	2 meter	-
Breedte drempel met terugslagklep	3.1.4	1 meter	-
Verticale hoogte slenk	3.2.1	-	0,5 meter
Horizontale breedte slenk	3.2.1	10 meter	-
Overhoogte vluchtheuvels	3.2.2	-	0,25 meter
Ophogen Zanddijk en Woudrustlaan	3.3.1	40 meter	0,15 meter

35.1 Omgevingsvergunning realiseren slenk

Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van het voorschrift uit artikel 33.6 dat in het Eelderdiep een watergang met duiker gerealiseerd wordt om peilvakken te verbinden. De watergang is minimaal noodzakelijk voor het functioneren van de gestuurde waterberging. Echter, is de wens om de hydrologische verbinding te realiseren als brede slenk welke naast de hydrologische verbinding ook de abiotische gradiënten versterkt ten behoeve van de moerasnatuur. Het Projectbesluit voorziet daarmee binnen het Eelderdiep een bepaalde bandbreedte aan werkzaamheden. Onderstaande zijn de regels weergeven waaraan voldaan moet worden voor de realisatie van de hydrologische verbinding.

35.2 Beoordelingsregels omgevingsvergunning realiseren slenk

• 1. De omgevingsvergunning als bedoeld in artikel 35.1 kan worden verleend als wordt voldaan aan de voorwaarden uit lid 2 tot en met lid 8, en aan de voorwaarden uit artikel 36 .
• 2. Er wordt tenminste voorzien in een watergang zoals omschreven in 13.4 ten behoeve van het functioneren van de waterberging.
• 3. Een watergang als bedoeld in lid 2 wordt zo gesitueerd dat archeologische waarden niet worden geschaad.
• 4. Voor het realiseren van de hydrologische verbinding als slenk zoals omschreven in 13.2 geldt dat archeologische waarden in situ behouden moeten blijven. De slenk wordt enkel aangelegd als het terrein vrijgegeven is door middel van archeologisch onderzoek.
• 5. Een slenk als bedoeld in lid 6 wordt zo gesitueerd dat archeologische waarden niet worden geschaad.
• 6. Voldaan wordt aan het bepaalde over de verticale hoogte en horizontale breedte van de slenk als bedoeld in artikel 34.1 .
• 7. Het tracé van de watergang dan wel slenk wordt gerealiseerd binnen het zoekgebied Eelderdiep, zoals weergeven in onderstaand figuur.
• 8. De maatvoeringen en uitvoering, alsmede van de benodigde detaillering van de permanente maatregelen als bedoeld In hoofdstuk moeten worden nageleefd.

Figuur 8-1: Zoekgebied watergang/slenk in rood nabij de Drentsedijk en Zanddijk (bron: Streetsmart, d.d. 14 oktober 2024)

35.3 Afwijkende beoordelingsregels

• 1. In afwijking van het bepaalde in artikel 35.2, lid 3 wordt een omgevingsvergunning die niet voldoet aan artikel 35.2, lid 3 ook verleend als voldaan wordt aan het bepaalde in lid 2 tot en met lid 3 van dit artikel 35.3.
• 2. De watergang wordt ontgraven onder archeologische begeleiding.
• 3. De archeologische begeleiding vindt plaats op basis van een Programma van Eisen ten behoeve van de realisatie, waarbij voldaan wordt aan het bepaalde in artikel 33.6.