Plan: | TAM-omgevingsplan Hoofdstuk 22b [Beschermde dorpsgezichten Gemeente Druten] |
---|---|
Status: | ontwerp |
Plantype: | bestemmingsplan |
IMRO-idn: | NL.IMRO.0225.TAMDorpsgezichten-2402 |
Op 22 april 2021 heeft de gemeenteraad het college opdracht gegeven uitvoering te geven aan de uitwerking van initiatiefvoorstel van de fractie Sociaal Maas en Waal - beschermd door cultuurhistorische waarden. Het initiatief ziet onder andere op het aanwijzen van beschermde dorpsgezichten in de gemeente Druten en de planologische borging hiervan. Naar aanleiding van het voorstel heeft de gemeenteraad op 12 september 2024 twee beschermde dorpsgezichten aangewezen: één in Afferden-Deest en één in Horssen. Deze aangewezen gebieden dienen vastgelegd te worden in het omgevingsplan. Hiertoe is onderhavig TAM-omgevingsplan opgesteld. Dit TAM-omgevingsplan vormt een partiële aanvulling, waarmee een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd.
Afferden-Deest
Het plangebied van het beschermd dorpsgezicht Afferden-Deest wordt begrenst door:
Navolgende afbeelding toont globaal de ligging en begrenzing van een gedeelte van het plangebied in de omgeving. Voor de exacte begrenzing van het plangebied wordt verwezen naar de verbeelding.
Begrenzing van het beschermd dorpsgezicht Afferden-Deest
Horssen
Het plangebied van het beschermd dorpsgezicht Horssen wordt begrenst door:
Navolgende afbeelding toont globaal de ligging en begrenzing van een gedeelte van het plangebied in de omgeving. Voor de exacte begrenzing van het plangebied wordt verwezen naar de verbeelding.
Begrenzing van het beschermd dorpsgezicht Horssen
Voor de gronden in het plangebied geldt het tijdelijke omgevingsplan gemeente Druten, in werking getreden op 1 januari 2024. Dit tijdelijke omgevingsplan omvat de ter plaatse van het plangebied geldende voormalige bestemmingsplannen. Het onderhavige TAM-omgevingsplan vormt een partiële herziening, waarmee voor beide dorpsgezichten een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd. Oftewel het betreft een aanvulling op de bestaande ruimtelijke regels in het tijdelijke deel van het omgevingsplan en zal net als de bestaande ruimtelijke regels uiteindelijk worden omgezet naar het definitieve omgevingsplan. Voor het overige blijft het tijdelijke omgevingsplan gemeente Druten, met de onderliggende voormalige bestemmingsplannen onverkort van kracht.
''TAM' staat voor Tijdelijke Alternatieve Maatregel. Met een TAM-omgevingsplan is het mogelijk om met de IMRO-standaard voor bestemmingsplannen en bijbehorende software het omgevingsplan te wijzigen.
Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet is onderkend dat de planapplicaties voor het maken en publiceren van het omgevingsplan in combinatie met het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet) vaak nog onvoldoende functioneren. Daarom is het TAM-omgevingsplan mogelijk gemaakt.
Dit TAM-omgevingsplan is dus opgesteld op basis van de IMRO-standaard voor bestemmingsplannen. Juridisch is het een wijziging van het omgevingsplan. Dit TAM-omgevingsplan wordt een apart hoofdstuk van het tijdelijke omgevingsplan. Uiteindelijk zal het verwerkt worden in het definitieve omgevingsplan.
Het onderhavige TAM-omgevingsplan bestaat uit meerdere onderdelen: een verbeelding waarop de te beschermen waarden 'Waarde - Beschermd dorpsgezicht Afferden-Deest' en 'Waarde - Beschermd dorpsgezicht Horssen' binnen het plangebied zijn aangegeven en regels waarin de bepalingen voor de op de verbeelding vermelde waarden zijn opgenomen.
Het TAM-omgevingsplan gaat vergezeld van een motivering op basis waarvan het idee en de bedoeling van de regels nader wordt gemotiveerd en verantwoord.
De motivering bestaat uit vijf hoofdstukken. Na deze inleiding volgt hoofdstuk 2 waarin het doel en de te beschermen waarden binnen beide dorpsgezichten worden getypeerd. In hoofdstuk 3 worden de juridische aspecten van dit plan beschreven. Hoofdstuk 4 bevat de beschrijving van de economische uitvoerbaarheid en hoofdstuk 5 van de maatschappelijke uitvoerbaarheid middels een beschrijving van het participatieproces.
Door het Gelders Genootschap is een toelichting op de aanwijzing als beschermd dorpsgezicht opgesteld, zie bijlage 1 bij de regels. Op basis waarvan navolgende beschrijving van de waardering en typering van het beschermd dorpsgezicht Afferden-Deest wordt gegeven.
Het te beschermen gebied tussen Afferden en Deest is van hoge (cultuur)historische waarde op grond van de ouderdom en de afleesbaarheid van de ontwikkelingsgeschiedenis aan de in de loop der eeuwen ontstane, ruimtelijke structuur en aan de uit de verschillende perioden bewaard gebleven bebouwing. Het is een goed en relatief gaaf voorbeeld van het dijk- en oeverwallen landschap langs de Waal.
Het gebied is van hoge stedenbouwkundige / landschappelijke waarde vanwege het samenhangende ensemble van dijk, wielen, erven met bebouwing en erfbeplanting en vanwege het overwegend vrije zicht op het omringende open landschap waardoor sprake is van een hoge belevingswaarde. Het geheel tussen de uiterwaarden en de Koningstraat is een waardevolle weergave van de geschiedenis van landschapsontwikkeling in het rivierengebied.
De landschappelijke waarde van het gebied komt mede naar voren in het contrast tussen de dichtbegroeide omgeving rond de wielen en het open gebied oostelijk daarvan, waar de vergezichten overheersen. De erven liggen als een soort groene eilanden in de open vlakte en hebben vaak een passende, groene erfinrichting,
Het gebied is ook van belang vanwege het waardevolle bebouwingsbeeld dat mede wordt bepaald door de hoogwaardige kwaliteit van een groot deel van de aanwezige bebouwing - waaronder diverse van rijks- of gemeentewege beschermde monumenten - en hun groepering in relatie tot de ruimtelijke opbouw van het gebied en de wijdere omgeving. Samen zorgen deze elementen voor het aantrekkelijke en waardevolle karakter dat dit deel van het buitengebied van Afferden en Deest tot op heden heeft weten te behouden.
Ruimtelijke karakteristiek van het gebied, zie ook bijlage 1 bij de regels
Nadere typering van de te beschermen waarden
De nadere typering van waarden van een beschermd dorpsgezicht is bedoeld om de cruciale aspecten van de (cultuurhistorische) waarde die het gebied heeft te beschrijven. Op structuurniveau zijn de volgende aspecten van belang:
Met betrekking tot de landschappelijke en groenstructuren zijn de volgende aspecten van belang:
Met betrekking tot het bebouwingsbeeld zijn de volgende algemene aspecten van belang:
Door het Gelders Genootschap is een toelichting op de aanwijzing als beschermd dorpsgezicht opgesteld, zie bijlage 2 bij de regels. Op basis waarvan navolgende beschrijving van de waardering en typering van het beschermd dorpsgezicht Horssen wordt gegeven.
Het te beschermen gebied in Horssen is van zeer hoge (cultuur)historische waarde op grond van de hoge ouderdom en de afleesbaarheid van de ontwikkelingsgeschiedenis aan de in de loop der eeuwen ontstane dorpsplattegrond, wegenstructuur en aan de uit de verschillende perioden bewaard gebleven dorpsbebouwing. Het is een goed en relatief gaaf voorbeeld van een donkdorp met de daarbij behorende typische structuur en open opzet.
Het gebied is van hoge stedenbouwkundige / landschappelijke waarde als zijnde een fraai en sterk samenhangend gebied met een gaaf bewaard gebleven en duidelijk herkenbare ruimtelijke opbouw, met de aanwezigheid van drie kerken op korte onderlinge afstand als uniek aspect.
Het gebied is ook van belang vanwege het zeer waardevolle bebouwingsbeeld dat mede wordt bepaald door de hoogwaardige kwaliteit van een groot deel van de aanwezige bebouwing - waaronder vele van rijks- of gemeentewege beschermde monumenten - en hun groepering in relatie tot de ruimtelijke opbouw van het gebied en de wijdere omgeving. Samen zorgen deze elementen voor het aantrekkelijke en waardevolle kleinschalige dorpse karakter dat dit deel van de historische dorpskern van Horssen tot op heden heeft weten te behouden.
Bovengenoemde waarden worden versterkt door de ligging direct grenzend aan het landgoed Horssen waarmee het in historische-ruimtelijke zin nauw is verbonden. Op grond hiervan is sprake van hoge ensemblewaarden. Het landgoed Horssen is ook op zichzelf van hoge (cultuur)historische en landschappelijke waarde vanwege de afleesbaarheid van de ontwikkelingsgeschiedenis waarin nog verschillende tijdlagen herkenbaar aanwezig zijn en de op het landgoed nog aanwezige historische bebouwing in de vorm van een landhuis en bouwhuis/washuis.
Ruimtelijke karakteristiek van het gebied, zie ook bijlage 2 bij de regels
Nadere typering van de te beschermen waarden
De nadere typering van waarden van een beschermd dorpsgezicht is bedoeld om de cruciale aspecten van de (cultuurhistorische) waarde die het gebied heeft te beschrijven. Met betrekking tot de stedenbouwkundige / historisch geografische structuur zijn de volgende aspecten van belang:
Met betrekking tot de landschappelijke en groenstructuren zijn de volgende aspecten van belang:
Met betrekking tot het bebouwingsbeeld zijn de volgende algemene aspecten van belang:
Met betrekking tot het landgoed Horssen zijn van belang:
Gemeenten moeten ervoor zorgen dat de regels in het omgevingsplan leiden tot een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Dit staat in artikel 4.2, eerste lid, Omgevingswet. Alle regels in het omgevingsplan samen moeten leiden tot een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. De gemeente moet daarbij rekening houden met alle betrokken belangen. Verder gelden de instructieregels uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is de opvolger van de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR), waarin het Rijk een lange termijn visie geeft op de toekomstige ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland. De NOVI geeft richting en helpt keuzes te maken. Bij de afweging van keuzes wordt bij voorkeur gekozen voor slimme combinaties van functies, wordt uitgegaan van de specifieke kenmerken en kwaliteiten van gebieden en worden beslissingen niet uitgesteld of doorgeschoven.
De nationale belangen en opgaven waarop het Rijk wil sturen en richting wil geven, komen samen in de volgende vier prioriteiten:
Planspecifiek
Vanwege het conserverende karakter van voorliggend plan, waarbij uitsluitend een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd, is de NOVI niet specifiek van toepassing op het plan.
De Omgevingswet werkt door in vier algemene maatregelen van bestuur (AMvB's):
In deze AMvB's staan regels voor het praktisch uitvoeren van de wet. Voor de volgende onderwerpen gelden er op grond van het Besluit kwaliteit leefomgeving instructieregels voor het vaststellen van een (wijziging van het) omgevingsplan:
Planspecifiek
De onderhavige beschermende regeling ziet in aansluiting op artikel 5.130 tweede lid onder d. 2° Bkl op het voorkomen van aantasting van beschermde stads- of dorpsgezichten of cultuurlandschappen.
Op basis van het onderhavige plan zijn er geen nationale belangen in het geding.
De komende decennia komt er veel op Gelderland af: het energievraagstuk, klimaatverandering, uitputting van grondstoffen, kwetsbare biodiversiteit, digitalisering, internationalisering. Deze zaken vragen stevige antwoorden en oplossingen als investering in de toekomst. Met de schaarse ruimte en de vele uiteenlopende belangen en inzichten gaat dit niet vanzelf. De provincie zet in de Omgevingsvisie een gezond, veilig, schoon en welvarend Gelderland centraal.
Om Gelderland voor mensen en bedrijven aantrekkelijk te houden, is de kwaliteit van de leefomgeving van groot belang, zoals goed bereikbare voorzieningen, aansprekende evenementen, unieke cultuurhistorie, inspirerende culturele voorzieningen en een mooie natuur. Ook goed wonen hoort daarbij. Gelderland heeft op woongebied een bijzondere positie met uiteenlopende stedelijke en landelijke woonkwaliteiten. Om het landschap open, groen en het voorzieningenniveau op peil te houden en leegstand te voorkomen, is bouwen binnen bestaand verstedelijkt gebied het vertrekpunt. Pas als er geen andere goede mogelijkheden zijn, kan er aan de randen van steden of dorpen uitgebreid worden.
Voor de provincie staat een goede balans tussen de vraag en aanbod van woningen in verschillende prijscategorieën voorop, ook voor specifieke doelgroepen. De meeste woningen zijn verre van energieneutraal en klimaatbestendig. De provincie stimuleert innovaties op dit terrein, zoals het aardgasloos maken van bestaande woningen en het verduurzamen van woonwijken. Daarnaast is de provincie met haar partners in gesprek over hoe het vraagstuk van klimaatadaptatie en wonen slimmer aangepakt kan worden. Voldoende groene ruimte, koele plekken, opvang van water in het licht van de klimaatverandering is immers van belang, zeker met het oog op de gezondheid van de Gelderlanders.
Planspecifiek
Vanwege het conserverende karakter van voorliggend plan, waarbij uitsluitend een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd, is de omgevingsvisie niet specifiek van toepassing op het plan.
De Omgevingsverordening vormt de juridische doorwerking in regels van het beleid uit de Omgevingsvisie. De verordening voorziet ten opzichte van de Omgevingsvisie niet in nieuw beleid en is daarmee dus beleidsneutraal. De inzet van de verordening als juridisch instrument om de doorwerking van het provinciaal beleid af te dwingen is beperkt tot die onderdelen van het beleid waarvoor de inzet van algemene regels noodzakelijk is om provinciale belangen veilig te stellen of om uitvoering te geven aan wettelijke verplichtingen. De Omgevingsverordening richt zich net zo breed als de Omgevingsvisie op de fysieke leefomgeving in de Provincie Gelderland. Dit betekent dat vrijwel alle regels die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving opgenomen zijn in de Omgevingsverordening.
Planspecifiek
Vanwege het conserverende karakter van voorliggend plan, waarbij uitsluitend een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd, is de omgevingsverordening niet specifiek van toepassing op het plan.
Op basis van het onderhavige plan zijn er geen provinciale belangen in het geding.
De gemeenteraad heeft 25 april 2024 de toekomstvisie Druten2040, ‘Samen Sterk, Samen Druten’ vastgesteld. In deze visie staat hoe de gemeente er in 2040 uit ziet. De toekomstvisie is gebasseerd op acht pijlers:
Planspecifiek
De onderhavige beschermende regeling ziet in aansluiting op de pijler 'aantrekkelijk en duurzaam landschap' op het beschermen en behouden van het open karakter en kenmerkende landschapselementen.
Op basis van het onderhavige plan zijn er geen gemeentelijke belangen in het geding.
Onderhavig TAM-omgevingsplan vormt een partiële aanvulling, waarmee een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd. De voormalige onderliggende bestemmingsplannen, die onderdeel uitmaken van het tijdelijke omgevingsplan, blijven gelden. In het kader van deze bestemmingsplannen heeft reeds een afweging van de milieu- & omgevingsaspecten plaatsgevonden. De aanvulling van een beschermende regeling omvat geen nieuwe ontwikkelmogelijkheden, waardoor de conclusies van de onderbouwing van de omgevingsaspecten onverkort van toepassing blijven en sprake is van een evenwichtige toedeling van functies aan locaties.
Het TAM-omgevingsplan reguleert het gebruik van de gronden binnen het plangebied. Het plan biedt het gemeentebestuur een toetsingskader voor activiteiten en ingrepen in de fysieke leefomgeving en een basis voor handhaving, indien op een bepaalde locatie activiteiten plaatsvinden die strijdig zijn met het omgevingsplan en zodoende uit ruimtelijk oogpunt onwenselijk worden geacht.
Dit TAM-omgevingsplan vormt een partiële aanvulling, waarmee een beschermende regeling aan het (tijdelijke) omgevingsplan gemeente Druten wordt toegevoegd. Om te zorgen dat het TAM-omgevingsplan juridisch één geheel is met het Omgevingsplan gemeente Druten wordt het als hoofdstuk 22b toegevoegd. Onderhavig TAM-omgevingsplan dient dus ook als onderdeel van het Omgevingsplan gemeente Druten gelezen te worden.
In dit hoofdstuk volgt een toelichting op de juridische regeling. Het juridisch bindende gedeelte van dit omgevingsplan bestaat uit de verbeelding en de regels. De verbeelding en de regels dienen in samenhang met elkaar te worden begrepen.
In deze paragraaf wordt uiteengezet welke gedachten aan de juridische regeling ten grondslag hebben gelegen en hoe deze uiteindelijk zijn vormgegeven. De regels zijn onderverdeeld in 4 hoofdstukken.
Hoofdstuk 1: Inleidende bepalingen
Dit TAM-omgevingsplan maakt onderdeel uit van het Omgevingsplan gemeente Druten. Dat betekent dat alle regels uit het omgevingsplan ook van toepassing zijn op onderhavig plangebied met uitzondering van de dubbelbestemming 'Waarde - Cultuurhistorisch waardevol gebied' die komt te vervallen voor onderhavig plangebied (zie artikel 1.4). In de regels worden verder alleen bepalingen opgenomen die specifiek zien op het behoud, het beheer, de versterking, het herstel en de uitbouw van beide beschermde dorpsgezichten. Wel is er in artikel 1.2 een voorrangsregeling opgenomen die bepaalt dat, ingeval van strijdigheid, de regels van onderhavig TAM-omgevingsplan voorrang hebben op de regels zoals opgenomen in de ruimtelijke plannen die onderdeel uitmaken van het (tijdelijk) Omgevingsplan van de gemeente Druten.
Hoofdstuk 2: Algemene regels over functies
In dit hoofdstuk zijn bepalingen ten aanzien van de aanvraagvereisten opgenomen die van toepassing zijn op een omgevingsvergunning die vereist is op grond van dit plan.
De aanvraagformulieren treft u aan op de website omgevingswet.overheid.nl. Daar kiest u voor het tabblad [Aanvragen].
Hoofdstuk 3: Regels ter bescherming van waarden en objecten
In dit hoofdstuk zijn de regels opgenomen die betrekking hebben op het behoud, het beheer, de versterking, het herstel en de uitbouw van de cultuurhistorische, stedenbouwkundige en landschappelijke waarden alsmede het bebouwingsbeeld van de twee aangewezen beschermde dorpsgezichten. Voor beide dorpsgezichten gelden ten aanzien van de bouwactiviteit aanvullende beoordelingsregels en vergunningvoorschriften en is tevens een aanlegvergunningstelsel opgenomen. Een sloopvergunningstelsel is niet opgenomen, aangezien dit reeds in artikel 20 van de Erfgoedverordening Druten 2023 staat.
Hoofdstuk 4: Overgangsregels
In dit hoofdstuk is onder meer aangegeven dat de bestaande bouwwerken dan wel vergunde rechten tot het oprichten van een bouwwerk worden gerespecteerd, ook al wijken deze af van het onderhavige TAM-omgevingsplan. Deze bouwwerken mogen gedeeltelijk worden vernieuwd en veranderd. Het is dus niet toegestaan om een bouwwerk af te breken en geheel te vernieuwen. Evenmin is het toegestaan om het bouwwerk geleidelijk aan helemaal te vernieuwen. In geval het bouwwerk door een calamiteit verloren is gegaan, mag wel tot gehele nieuwbouw worden overgegaan, mits de omgevingsvergunning voor het bouwen binnen een termijn van twee jaren na de calamiteit is aangevraagd. Illegale bouwwerken zijn expliciet uitgesloten van het overgangsrecht.
Voor gebruik van gronden en opstallen is eveneens bepaald dat het gebruik dat strijdig is met het onderhavige plan, mag worden gecontinueerd. Verandering van het gebruik is niet toegestaan, tenzij de afwijking naar haar aard en omvang wordt verkleind. Indien gebruik voor een periode van langer dan 1 jaar wordt onderbroken, mag dit gebruik niet meer worden hervat. Een uitzondering wordt gemaakt voor het gebruik dat reeds strijdig was met het voor het onderhavige omgevingsplan ter plekke van kracht zijnde plan. Het overgangsrecht is op deze situaties niet van toepassing.
Verbeelding
De verbeelding die is opgesteld voor het TAM-omgevingsplan dient te worden opgesteld conform de technische eisen van IMRO2012. Dat betekent dat er op de verbeelding wel 'dubbelbestemmingen' zijn. Dit vanwege het feit dat het plan anders niet door de validator van ruimtelijke plannen komt. Voor meer info, zie: https://docs.geostandaarden.nl/ro/HRTAMomplan/.
Dit TAM-omgevingsplan voorziet in de juridisch-planologische verankering van twee beschermde dorpsgezichten in het omgevingsplan Druten. Aan dit plan zijn, behalve de kosten van het opstellen van het plan, geen kosten verbonden voor de gemeente. Ook voorziet dit plan niet in een bouwplan, waardoor er geen kostenverhaalsregels zijn. Gezien het voorgaande wordt het plan economisch uitvoerbaar geacht.
Onderdeel van het zorgvuldig opstellen van een TAM-omgevingsplan is participatie. Bij participatie worden burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties voorafgaand aan de besluitvorming actief betrokken. De omgeving en betrokken instanties vroeg bij een project betrekken, vergroot het draagvlak en voorkomt vaak bezwaren in een later stadium.
In het kader van de vaststelling van de beide beschermde dorpsgezichten zijn alle inwoners en bedrijven in de beide gebieden met een brief geïnformeerd. De informatiebijeenkomsten over de voorgenomen aanwijzingen van deze beschermde dorpsgezichten zijn druk bezocht en prima verlopen. Tijdens de informatieavond was er een presentatie en uitleg over het initiatief, de begrenzing van het beschermd gebied en hoe het tot stand is gekomen.
Voor de onderhavige juridisch-planologische verankering van twee beschermde dorpsgezichten in het omgevingsplan Druten zal het concept-ontwerp TAM-omgevingsplan worden afgestemd met inwoners en bedrijven.
In het kader van vooroverleg wordt het niet nodig geacht om het plan voor te leggen aan bijvoorbeeld de Provincie Gelderland en het Waterschap Rivierenland, omdat het een beschermende regeling betreft en geen regeling ten behoeve van nieuwe ontwikkelmogelijkheden.
Te zijner tijd zal het ontwerp TAM-omgevingsplan gedurende zes weken ter inzage worden gelegd. De zienswijzen zullen hier of in een separate nota zienswijzen van een gemeentelijke reactie worden voorzien.