Voormalige Vliegbasis Twenthe - Zones (Dinkelland)

4.1.1 Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

Het ruimtelijk en mobiliteitsbeleid op rijksniveau staat in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR). De structuurvisie is sinds maart 2012 van kracht en vormt de kapstok voor bestaand en nieuw rijksbeleid met ruimtelijke consequenties.

In de SVIR beschrijft de Rijksoverheid haar visie op de ruimtelijke en mobiliteitsopgaven voor Nederland in de richting van het jaar 2040. Eén van de kernbegrippen in de SVIR is decentralisatie. Het kabinet wil beslissingen over ruimtelijke ontwikkelingen dichter bij burgers en bedrijven brengen. Provincies en gemeenten krijgen letterlijk de ruimte om maatwerk te leveren voor regionale opgaven.

Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig. Dit motto dat deze structuurvisie vertegenwoordigd, is vertaald naar drie concrete doelstellingen:

• 1. Concurrentiekracht verbeteren;
• 2. Bereikbaarheid verbeteren;
• 3. Leefbare en veilige leefomgeving met unieke en cultuurhistorische waarden

4.1.2 Besluit algemene regels ruimtelijke ordening en Besluit ruimtelijke ordening

De basis van juridische borging van de realisatie van de nationale belangen ligt in het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro) en het Bro.

Het Barro is in werking sinds 2011 en bevat onderwerpen die van rijksbelang zijn, zoals defensie, de ecologische hoofdstructuur, de elektriciteitsvoorziening en toekomstige uitbreiding van het hoofd(spoor)wegennet. Per onderwerp bevat het Barro regels waaraan bestemmingsplannen moeten voldoen. Binnen drie jaar moet het onderwerp zijn opgenomen in een bestemmingsplan.

4.1.3 Toetsing bestemmingsplan aan beleid en regels van het Rijk

Het Barro is van belang vanwege twee zend- en ontvangststations van Defensie. Eén staat er in het noordelijke gedeelte van het vliegveld en één op het Complex Twente bij de voormalige entree van de vliegbasis, dat nog in beheer, eigendom en gebruik is bij Defensie. Deze hebben beide een beperkingengebied. Deze beperkingengebieden van buiten militaire luchtvaartterreinen gelegen zend- en ontvangststations en de daarbij behorende bouwrestricties worden vastgelegd in de bestemmingsplannen.

Daarnaast ligt in het Middengebied een radarstation van Defensie. De beperkingengebieden en bouwrestricties die vanwege dit complex voortvloeien uit het Barro worden tevens vastgelegd in de bestemmingsplannen.

4.2.1 Omgevingsvisie Overijssel

De Omgevingsvisie is een integrale visie waarin de beleidsambities en doelstellingen staan die van provinciaal belang zijn voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving van Overijssel. Het uitgangspunt is gericht op het jaar 2030. De visie biedt kaders in de vorm van ontwikkelingsperspectieven voor de groene omgeving en stedelijke omgeving. Daarbinnen krijgen gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties en andere initiatiefnemers mogelijkheden om ruimtelijke ontwikkelingen te realiseren.

De hoofdambitie van de visie is een toekomst vaste groei van welvaart en welzijn met een verantwoord beslag op de beschikbare natuurlijke hulpbronnen en voorraden. In het beleid van de provincie staan daarom de zorg voor ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid centraal. De provincie wil ruimtelijke kwaliteit realiseren door vooral in te zetten op het beschermen van bestaande kwaliteiten en deze te verbinden met nieuwe ontwikkelingen. Het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving staat voorop, in combinatie met een goed vestigingsklimaat, een goede woonomgeving en een fraai buitengebied. De essentiële gebiedskenmerken zijn daarbij het uitgangspunt.

Om deze ambities waar te kunnen maken bevat de Omgevingsvisie een uitvoeringsmodel. De filosofie van dit model is dat de provincie samen met partners een gezamenlijke visie of doel deelt en dat vervolgens elke partij in de eigen verantwoordelijkheidssfeer in actie komt. Het uitvoeringsmodel heeft drie niveaus: generieke beleidskeuzes, ontwikkelperspectieven en gebiedskenmerken. Aan de hand van deze niveaus wordt duidelijk of een ruimtelijke ontwikkeling mogelijk is en of er behoefte aan is, waar het past in de ontwikkelingsvisie en hoe de ontwikkeling uitgevoerd kan worden.

4.2.2 Omgevingsverordening Overijssel

De hoofdlijnen van de Omgevingsvisie zijn juridisch geborgd in de Omgevingsverordening. Het gaat om de onderwerpen uit de visie die de provincie zo belangrijk vindt dat deze dwingend worden opgelegd. In de verordening staan algemene regels op het gebied van de ruimtelijke ordening, mobiliteit, milieu, water en bodem. De verordening als juridisch instrument om de doorwerking van provinciaal beleid af te dwingen, is beperkt tot die onderdelen van het beleid waarvoor de inzet van algemene regels noodzakelijk is om provinciale belangen veilig te stellen of om uitvoering te geven aan wettelijke verplichtingen. De Omgevingsverordening geeft regels aan gemeenten die bij het maken van bestemmingsplannen in acht genomen moeten worden.

4.2.3 Gebiedsvisie Technology Base Twente

Op 10 december 2014 stemden Provinciale Staten in met het advies van de Commissie van Wijzen om de voormalige luchthaven Twente om te vormen tot ‘Technology Base Twente. Om de ontwikkeling naar Technology Base Twente mogelijk te maken is het nodig de provinciale ruimtelijke visie (als uitwerking van de Omgevingsvisie Overijssel) van 2010 te herzien. De ruimtelijke visie van 2010 zette in op een ontwikkeling tot commerciële burgerluchthaven. Daarnaast legt de ruimtelijke visie beperkingen op qua bedrijvigheid: alleen vestiging van luchthavengerelateerde bedrijvigheid tot een omvang van netto 20 hectare bebouwing. Het advies van de commissie Wientjes zet een andere koers uit:

Een beperkte luchthaven alleen voor zakelijk en privé vliegverkeer en vliegverkeer voor ontmanteling, onderhoud en reparaties en verbreding van de bedrijvigheid door vestiging van meer dan alleen luchthavengebonden bedrijvigheid. Dat betekent dat een nieuw ruimtelijk kader nodig is.

De naar verwachting eind 2016 vast te stellen nieuwe gebiedsvisie bevat dit. In de gebiedsvisie ligt de nadruk op de ruimtelijke inrichting van het deelgebied Noord waar de bedrijvigheid en de luchthaven binnen vallen, omdat daar de “breuk” ligt met de ruimtelijke visie van 2010. In de gebiedsvisie wordt ruimte geboden aan:

• Het ontwikkelen van het luchthavengebied: huidige start- en landingsbaan, faciliteiten voor exploiteren van de luchthavenfunctie (luchtvaartdiensten) en luchthavengebonden bedrijvigheid;
• Een bedrijvencluster: aansluitend aan de noordzijde van luchthavengebied voor AMM/HTSM-bedrijvigheid en Twente Safety Campus. Ook het testen en ontwikkelen van drones is er mogelijk. Dit laatste is ook voorzien op het luchthaventerrein, zodra de benodigde randvoorwaarden daarvoor zijn gerealiseerd.

De overige delen van het gebied worden verder ontwikkeld zoals eerder besloten bij de ruimtelijke visie van 2010. In de gebiedsvisie wordt daar ook aandacht aan besteed en de stand van zaken vermeld. De ontwikkeling van deze gebieden wordt niet nader gemotiveerd omdat daarover al eerder besloten is. Het gaat om:

• Nationaal Natuur Netwerk (EHS) ten zuiden van de landingsbaan;
• verspreide bebouwing voor landelijk wonen;
• ontsluiting van het terrein voor auto, fiets en OV;
• hergebruik van de bestaande bebouwing aan de zuidzijde van de landingsbaan voor bedrijvigheid en recreatieve voorzieningen.

De nieuwe gebiedsvisie maakt na vaststelling onderdeel uit van de provinciale omgevingsvisie.

4.2.4 Luchthavenbesluit Airport Twente

Naast de nieuwe provinciale gebiedsvisie is een provinciaal luchthavenbesluit nodig om de beperkte vliegfunctie (met name voor zakelijk en recreatief vliegverkeer) als onderdeel van Technology Base Twente te realiseren. Een luchthavenbesluit bevat bepalingen omtrent het luchtverkeer en de milieugebruiksruimte en de ruimtelijke beperkingen van het gebied op en rond de luchthaven Per 1 november 2016 vervalt de militaire aanwijzing vanuit het Rijk op grond waarvan er op luchthaven Twente gevlogen mag worden. Een luchthavenbesluit is noodzakelijk om de vliegfunctie op luchthaven Twente te behouden. Het luchthavenbesluit maakt na vaststelling onderdeel uit van de provinciale omgevingsverordening. De inhoud van het luchthavenbesluit dient binnen één jaar na inwerkingtreding te worden doorvertaald in bestemmingsplannen.

4.2.5 Toetsing bestemmingsplan aan beleid en regels van de provincie Overijssel

Bij de ontwikkeling van de bestemmingsplannen waar deze toelichting voor is opgesteld is continu afgestemd met de nog te nemen provinciale besluiten. Voor alle plannen wordt gebruik gemaakt van één milieueffectrapportage (MER). Daarnaast zijn de gemeentelijke en provinciale besluiten gelijktijdig als ontwerp ter inzage gelegd zodat iedereen op hetzelfde moment inzicht krijgt in de verschillende voorgenomen besluiten. Doordat de gebiedsvisie en het luchthavenbesluit onderdeel gaan uitmaken van de provinciale omgevingsvisie en -verordening zijn de bestemmingsplannen ook met die provinciale kaders in overeenstemming. Geconcludeerd kan worden dat de in de bestemmingsplannen besloten ruimtelijke ontwikkeling in overeenstemming is met het provinciaal ruimtelijk beleid.

4.3.1 Structuurvisie Enschede

De gemeenteraad van Enschede heeft op 26 september 2011 de Structuurvisie vastgesteld. Hierin is het bestaande ruimtelijk beleid uit de hieronder genoemde gemeentelijke nota's opgenomen en met elkaar in relatie gebracht.

• Groenstructuur Actieplan, bevat de belangrijkste gemeentelijke ambities op het gebied van behouden en versterken van parken en groenstructuren;
• Beleidskader kleine windturbines, hierin zijn mogelijke locaties voor kleine windturbines aangewezen;
• Mobiliteitsplan 2004-2015, bevat de gemeentelijke ambities voor de verkeerscirculatie en bereikbaarheid van de stad. Hieruit zijn de belangrijkste verkeersprojecten voor auto, openbaar vervoer en fiets in de Structuurvisie opgenomen;
• Nieuwe Energie voor Enschede, bevat de gemeentelijke duurzaamheidsambities voor nieuwe ontwikkelingen, herstructurering en renovatie. Hierbij staat de reductie van CO2 centraal.
• Gids Buitenkans, bevat op basis van landschapstypologieën en -plekken het kwalitatieve kader voor ontwikkelingen in het buitengebied;
• Hotelnota, hierin zijn de ontwikkellocaties voor hotels aangewezen;
• Structuurvisie Luchthaven Twente en omgeving, bevat het ruimtelijke ontwikkelingskader voor de herontwikkeling van het terrein van de voormalige militaire vliegbasis Twente;
• Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie 2001, bevat belangrijke gemeentelijke ontwikkellocaties en infrastructuurprojecten. Hieruit zijn de nog actuele projecten en locaties in de Structuurvisie opgenomen;
• Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie en Binnenstadsvisie 2009, bevat het actuele integrale kader voor ruimtelijke ontwikkeling, verkeer, economie en de ontwikkeling van de binnenstad;
• Ontwikkelingskader Horeca 2005-2015, hierin zijn de horecaconcentratiegebieden en horeca-ontwikkellocaties aangewezen.

Met uitzondering van de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie 2001 zijn de individuele beleidsnota's nog steeds van kracht omdat deze meer bevatten dan wat is opgenomen in de Structuurvisie. In de Structuurvisie gaat het om de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen voor de toekomst op het gebied van wonen, groen, economie, verkeer, milieu en gebiedsontwikkeling. Het doel van de Structuurvisie is het in samenhang presenteren van de hoofdlijnen van sectoraal of gebiedsgericht beleid. Het gaat om de hoofdlijnen van ruimtelijk beleid op de lange termijn, zodat er op projectniveau voldoende flexibiliteit is om in te kunnen spelen op veranderingen. De Structuurvisie is continu in ontwikkeling. Bij nieuwe gebiedsontwikkelingen en nieuw stedelijk beleid wordt de Structuurvisie aangevuld of nader uitgewerkt, zodat het een actueel strategisch en integraal kader vormt.

4.3.2 Structuurvisie Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o.

Op 14 december 2009 heeft de gemeenteraad de structuurvisie gebiedsontwikkeling luchthaven Twente e.o. vastgesteld. Hierin is gekozen voor model B (ontwikkeling burgerluchthaven in het groen).

De structuurvisie model B gaat uit van een transformatie van de voormalige militaire luchtmachtvliegbasis in een burgerluchthaven in een robuuste landschappelijke setting. Het vliegveld maakt gebruik van de voormalige start- en landingsbaan van de militaire basis. De aan het vliegveld gelieerde functies, zoals parkeren, bedrijvigheid en leisure liggen allemaal ten noorden van de start- en landingsstrip en worden ontsloten vanaf de A1.

4.3.3 Ontwikkelingsplan 2012

Op 12 maart 2012 heeft de gemeenteraad van Enschede een herijking van de tot dan toe geldende plannen voor de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente vastgesteld. Het ontwikkelingsplan houdt op hoofdlijnen in:

• op sommige deelgebieden een meer organische groei;
• met betrekking tot de woningbouw een aangepaste fasering en andere woningtypen;
• wijziging van woningbouw naar leisure/bedrijvigheid in het deelgebied Deventerpoort.

Met uitzondering van de aanpassing in het deelgebied Deventerpoort blijven alle aanpassingen binnen de door de gemeenteraad van Enschede vastgestelde kaders. Over de EHS is opgenomen dat de inhoud niet wijzigt, alleen vindt er op sommige plaatsen een herbegrenzing plaats.

Oostkamp

In de gemeentelijke structuurvisie is dit deelgebied aangewezen voor “leisure / innovatieve bedrijvigheid”. De voorgestelde ontwikkeling met een inpassing van de bestaande en cultuurhistorisch waardevolle panden, past in deze definities. Ten opzichte van 2009 is er nu – gezien de marktomstandigheden – rekening gehouden met een organische ontwikkeling.

De Strip

In de gemeentelijke Structuurvisie is dit deelgebied aangewezen voor “leisure / innovatieve bedrijvigheid” en deels voor “wonen”. In het concept Automotive worden geen woonfuncties ingevoegd. Het in de gemeentelijke structuurvisie gemarkeerde deel voor wonen, wordt ingezet voor “leisure / innovatieve bedrijvigheid”. Voor een effectief gebruik van de voormalige taxibaan is het noordelijk deel toegevoegd aan het plangebied, zodat de taxibaan over een lengte van 1 km gebruikt kan worden, en ook de goed bruikbare bestaande bebouwing in dat deel gehandhaafd kan blijven. Ook het gebied ten westen van de taxibaan is in de ontwikkeling van De Strip betrokken. Aan de zuidzijde is ruimte gemaakt voor een verbeterde verbinding van EHS en water tussen het zuidelijke deel van de Lonnekerberg en het zuidelijke deel van de nieuwe EHS.

Deventerpoort

In de gemeentelijke Structuurvisie is dit deelgebied aangewezen voor "wonen". In de huidige marktomstandigheden wordt het zinvoller geacht het wonen te concentreren op de primaire woonparken, Zuidkamp en Prins Bernardpark. Vanwege het - in deze marktomstandigheden - gemis aan programma is het handhaven van de huidige functie en invulling van kleinschalige bedrijvigheid de meest reële. Er wordt daarmee geen ontwikkeling ingezet gericht op wonen, zoals in de gemeentelijke Structuurvisie vastgelegd, maar de huidige situatie wordt geherstructureerd en beperkt verder ontwikkeld.

4.3.4 Advies Commissie Wientjes

Op verzoek van de Provinciale Staten van Overijssel en gesteund door de gemeenteraad van Enschede is een onafhankelijke adviescommissie in het leven geroepen die de kansen voor een duurzaam economisch sterker Twente en de rol van de voormalige luchthaven Twente daarbij heeft onderzocht. Deze commissie onder leiding van Bernhard Wientjes (hierna: Commissie Wientjes) heeft in oktober 2014 advies uitgebracht over de ontwikkeling van het luchthavengebied. Het advies van de Commissie Wientjes luidt:

Maak van de luchthaven Twente een iconische internationale ontwikkel-, demonstratie-, en productiezone voor ‘Advanced Materials and Manufacturing’. In een fraai coulisselandschap rond het Twentse vliegveld worden groen en rust gecombineerd met de bruisende energie van duurzame hightech bedrijvigheid. Kortweg: Technology Base Twente. Het terrein is gelegen in het groen, te midden van stedelijke centra en onderdeel van het netwerk van topbedrijven en kennisinstellingen in Twente. Een unieke start- en landingsbaan met vliegfunctie maken het gebied tot een zeer onderscheidende ‘asset’ voor bedrijvigheid. De herontwikkeling is onderdeel van de totale transformatie van de voormalige militaire basis tot gebied met ruimte voor natuur, wonen, ontspannen en werken.

De Commissie Wientjes adviseert aansluiting te zoeken bij het topsectorenbeleid door binnen de regionale economie een sterke focus te leggen op High Tech Systemen en Materialen (HTSM) en Advanced Materials and Manufacturing (AMM). Dit met het doel een economisch sterker een duurzamer Twente te realiseren. Kern is dat de voormalige militaire luchtmachtbasis zich moet kunnen ontwikkelen tot Technology Base Twente, een iconische internationale ontwikkel-, demonstratie- en productiezone voor AMM. Het gebruik van de baan moet op een logische manier inhaken bij de gebiedsontwikkeling en een toevoeging zijn als vestigingsfactor voor Twente.

Voor het middengebied blijven de ontwikkelingen tot natuurgebied bestaan en zijn de werkparken aangewezen voor evenementen, leisure en (innovatieve) bedrijvigheid. Hierbij zijn onder meer de volgende aandachtspunten door de Commissie genoemd:

• Sluit vanuit Europa aan bij de mondiale ontwikkelingen door binnen het Nederlandse Topsectorenbeleid te focussen op de regionale kracht van ‘Advanced Materials and Manufacturing’ ofwel: de nieuwe maakindustrie. Hiermee kiest Twente haar eigen invulling van de Topsector ‘High Tech Systemen & Materialen’ (HTSM), die al sterk ontwikkeld is in de regio.
• Behoud minimaal de komende 10 jaar de start- en landingsbaan en de mogelijkheid voor beperkt vliegen en luchtvaartgerelateerde bedrijvigheid.
• Het concept voor Technology Base Twente vraagt om een integrale ontwikkelvisie. Zorg dat het gebied in samenhang wordt ontwikkeld: voorkom versnippering.
• Waarborg de landschappelijke kwaliteit van het gebied en stel een kwaliteitsteam samen die vanuit een integrale afweging kijkt wat wel of niet wenselijk is, die initiatieven aan elkaar koppelt en naar synergie met de omgeving zoekt.
• Geef een vierhoofdig Topteam de verantwoordelijkheid voor het ontwikkelen van de beleidsstrategie om Twente tot een Topregio voor 'Advanced Materials and Manufacturing' te ontwikkelen.

De raad van de gemeente Enschede en de staten van de provincie Overijssel hebben met het advies van de Commissie Wientjes ingestemd en daarbij opdracht gegeven aan de colleges van provincie Overijssel en gemeente Enschede om een plan van aanpak op te stellen voor de verdere uitwerking van het advies. Tevens zijn de aanbevelingen overgenomen om een Topteam en een Kwaliteitsteam in te stellen.

4.3.5 Nota van uitgangspunten Middengebied

Op 20 april 2015 heeft de gemeenteraad van Enschede de Nota van uitgangspunten Middengebied vastgesteld. Bij het opstellen van de bestemmingsplannen voor de gebiedsontwikkeling van de voormalige militaire vliegbasis is een groot aantal wet- en regelgevingen en beleidskaders aan de orde. Het college van Burgemeester en Wethouders hecht grote waarde aan transparantie en input van belanghebbenden. Daarom is in 2014 besloten om voorafgaand aan het opstellen van de bestemmingsplannen een Nota van Uitgangspunten voor het middengebied (EHS en Werkparken) aan de gemeenteraad voor te leggen. Deze nota bevat voorstellen voor de uitgangspunten - zoals geluid en evenementen. Aan de hand van deze nota zijn eventuele discussiepunten voor de verdere uitwerking met belanghebbenden en de gemeenteraad besproken en vastgelegd.

4.3.6 Actualisatie relevante beleidsvelden

Omdat niet alle beleidskaders meer aansluiten op de beoogde ontwikkeling zal voorafgaand aan de vaststelling van de bestemmingsplannen geactualiseerd beleid worden vastgesteld door de gemeenteraad. Voor de beleidsvelden geluid, evenementen, Drones/RPAS, AMM/HTSM, horeca en ruimtelijke kwaliteit / cultuurhistorie dient het beleidskader aangepast te worden omdat voor deze onderwerpen geen vastgestelde kaders beschikbaar zijn die aansluiten op hetgeen in de bestemmingsplannen mogelijk wordt gemaakt.
De beleidsvelden worden gebiedsgericht in één document samengevat en vastgesteld. Gebiedsgericht betekend dat de beleidskaders specifiek voor deze gebiedsontwikkeling worden uitgewerkt om de organische ontwikkeling te faciliteren. Hiervoor is een procedure nodig die deels parallel aan het bestemmingsplan loopt. De ontwerpversies van de beleidsactualisatie zullen gelijktijdig met de ontwerpbestemmingsplannen ter inzage worden gelegd. De verantwoordelijkheid voor het vaststellen van deze uitwerking ligt bij de raad die hiermee de kaders vaststeld voor de latere bestemmingsplannen. In hoofdlijnen bestaat de beleidsambitie uit:

Drones/RPAS (Remotely Piloted Aircraft Systems)

Dit is een geheel nieuwe ontwikkeling van (een cluster van) bedrijven waarvoor in Nederland nog geen ruimtelijk beleid is ontwikkeld. Het cluster biedt echter veel kansen voor de economie en werkgelegenheid in Twente. Om het cluster te kunnen faciliteren moet door Enschede beleid worden ontwikkeld waarin onder andere wordt aangegeven waar en welke bedrijven in het cluster gefaciliteerd moeten worden.

Horeca

Omdat het gebied rondom de luchthaven altijd een afgesloten gebied was is het niet specifiek meegenomen in het huidige Enschedese horecabeleid. Nu het gebied opengesteld wordt is het doel om het te faciliteren met o.a. ruimte voor recreatie, evenementen en bedrijvigheid. Daarvoor moet het huidige horecabeleid worden aangepast door een hoofdstuk Luchthavengebied toe te voegen. Het beleid zal onder andere ingaan op welke soort horeca wordt toegestaan.

AMM/HTSM

Omdat het gebied rondom de luchthaven altijd een afgesloten gebied was is het niet specifiek meegenomen in het huidige Twentse/Enschedese bedrijventerreinenbeleid. Nu een geheel nieuwe ontwikkeling gefaciliteerd wordt met o.a. ruimte voor bedrijven binnen HTSM/AMM moet het gebied (deels) worden opgenomen als te herstructuren bedrijventerrein. Het beleid zal onder andere ingaan op de kansen die de sector biedt voor de stad en regio, het soort bedrijven dat wordt toegestaan en de gevolgen voor bedrijvenlocaties elders in de stad ter compensatie van toevoeging van een nieuwe bedrijvenlocatie bij de luchthaven.

Ruimtelijke kwaliteit

In de structuurvisie cultuurhistorie is het gebied van De Strip en Oostkamp wel opgenomen. De luchthaven Noord is echter niet geregeld. Dit dient te worden aangevuld. Verder is er geen beleidskader voor landschappelijke waarden terwijl deze volgens het advies van Wientjes en de uitwerking door het kwaliteitsteam als belangrijke drager wordt gezien. Tevens dienen de ambities te worden opgenomen in de welstandsnota omdat het bestaande welstandskader niet past bij de beoogde gebiedsontwikkeling.

Geluidbeleid

De richtwaarden voor geluid in het gebied gaan nog uit van (een stil) buitengebied. Door de ontwikkelingen zal het een veel meer stedelijk karakter krijgen en zal in de toekomst sprake zijn van hogere geluidniveaus. Om die reden zal het gebiedstype voor gebieden op en rond de luchthaven worden aangepast.

Evenementenbeleid

De werkparken van Van Eck zijn op dit moment maar deels aangewezen als evenementenlocatie in het evenementenbeleid. De bedoeling is het beleid daarop aan te passen. Ook voor het noordelijk deel worden ruimere mogelijkheden voorzien.

Bovenstaande is verder uitgewerkt in de "Gebiedsgerichte uitwerking structuurvisie luchthaven 2009" die is opgenomen in bijlage 3.

4.3.7 Beleid bedrijventerreinen

Enschede kent door haar (industriële) geschiedenis veel binnenstedelijke bedrijfslocaties. Er is echter sprake van een uitschuifproces van grote bedrijven van de bestaande stad naar de rand van de stad. Dit suburbanisatiegedrag van het bedrijfsleven doet zich in iedere stad voor. Via een convenant met provincie en de VNG (2009) zijn de taken voor alle partijen vastgesteld ten aanzien van de regulering van de bedrijventerreinen. De provincie Overijssel heeft één en ander vertaald in de Omgevingsvisie en het meerjarenprogramma Vitale bedrijvigheid. Met elke gemeente zijn meerjarenafspraken gemaakt over herstructurering en nieuwe uitleglokaties die zijn vastgelegd in het convenant prestatie-afspraken.

Het uiteindelijke doel is dat er ruimte wordt geboden aan groei van bedrijven zodat er (nieuwe) arbeidsplaatsen ontstaan in de stad/regio en een stevige economische basis wordt gelegd. Met het gemeentelijke programma 'Economie en Werk' blijft het creëren van fysieke ruimte voor bedrijvigheid hoog op de agenda staan waarbij inbreiding voor uitbreiding gaat. Het gaat dan om herstructurering, binnenstedelijke terreinen, variatie in kavels/terreinen en om de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. Hiermee volgt de gemeente Enschede de SER-ladder.

De gemeenten van de Netwerkstad Twente hebben in 2010 gezamenlijk een bedrijventerreinenvisie opgesteld. Uitgangspunt is het gezamenlijk ruimte kunnen aanbieden aan bedrijven die meer of andere ruimte nodig hebben. Ook is gekozen voor het nauw op elkaar afstemmen van de ontwikkeling van bedrijventerreinen zodat overcapaciteit voorkomen wordt en gezamenlijke acquisitie. In de visie is ook aangegeven hoe de gemeenten en bedrijven (willen) bijdragen aan duurzaam ruimtegebruik. Daartoe worden diverse initiatieven ontwikkeld en uitgevoerd op het terrein van energiegebruik, milieumanagement, ruimtekwaliteit en parkmanagement. De uitgifte van bedrijventerreinen en de werkelijke ruimtebehoefte zullen jaarlijks gemonitord worden.

De ontwikkeling van de luchthaven en omgeving is niet meegenomen in het aanbod bedrijventerreinen uit 2010 omdat het toen nog een ontwikkeling tot commerciële burgerluchthaven betrof, zoals omschreven in de structuurvisie en het Ontwikkelingsplan 2012. De ontwikkelmogelijkheden hadden een sterke relatie met de ligging en aanwezigheid van bestaande voorzieningen en gebouwen. De bestaande bebouwingsconcentraties binnen de voormalige militaire basis, met bijvoorbeeld werkplaatsen, kantoren, opslagplaatsen en opleidingsfaciliteiten bieden kansen voor hergebruik en herontwikkeling, binnen de contouren van die enclaves. De voorgestane ontwikkeling gaat om een herstructurering van bestaand stedelijk gebied (bestaande infrastructuur en bedrijvigheid = militaire vliegbasis met bijbehorende faciliteiten en de bestaande burgerluchthaven). Door de aanwezige faciliteiten wordt een nieuwe vraag gecreëerd: zo zijn de bestaande bunkers geschikt voor opslag en rijping van voeding op een 'natuurlijke wijze', is voor de bestaande landingsstrip belangstelling vanuit de automotive branche. Het is hier dus niet zo dat elders geen ruimte geboden kan worden aan deze bedrijven, zij hebben zelf de lokatie uitgezocht als mogelijke vestigingsplaats door de aanwezigheid van bepaalde faciliteiten en komen daarom naar deze regio: het hergebruik van bestaande gebouwen voorkomt dus dat elders grote investeringen moeten worden gedaan om eenzelfde produktieomgeving te creëren. Ook wordt een deel van de geboden ruimte ingenomen door bedrijven die gelieerd zijn aan de luchthavenontwikkeling ('vliegindustrie') en leisure. Voor deze laatste is aantoonbare marktruimte. Kwantitatieve uitbreiding van het reguliere bedrijventerrein de Deventerpoort wordt elders in de stad gecompenseerd.

4.3.8 Actieplan duurzaamheid

In het Actieplan duurzaamheid, dat op 8 juni 2015 door de gemeenteraad van Enschede is vastgesteld, heeft de gemeenteraad er voor gekozen om het duurzaamheidsbeleid toe te spitsen op de volgende punten:

Aanpak van het duurzaamheidsbeleid

Binnen de voorgestane aanpak van het Actieplan Duurzaamheid staan de begrippen 'duurzame daden', 'duurzame deals' en 'duurzaam doen' centraal.

Duurzame daden

De gedachte hierbij is dat het zichtbaar maken van bestaand duurzaam gedrag de beste manier is om anderen te inspireren en aan te zetten tot duurzaam handelen. We richten ons daarbij op de groep die in beginsel bereid is tot duurzaam gedrag.

Duurzame deals

Duurzame deals, oftewel afspraken over duurzaam handelen, zijn een middel om nieuw duurzaam gedrag uit te lokken. Bij de uitvoering van duurzame initiatieven lopen bedrijven, instellingen en groepen inwoners soms tegen barrières aan. De gemeente wil die belemmeringen wegnemen. Soms kunnen we daar zelf voor zorgen. In andere gevallen doen we daarvoor een beroep op anderen. De deals maken duidelijk dat verduurzaming van de samenleving een opgave is die we samen moeten oppakken.

Duurzaam Doen

Zelf het goede voorbeeld geven is binnen de gekozen aanpak een belangrijk uitgangspunt. Verduurzaming van de eigen organisatie is in dit Actieplan duurzaamheid verder uitgewerkt onder de noemer Duurzaam Doen.

Voor deze benadering is gekozen, omdat het een positieve benadering is, die anderen inspireert en stimuleert tot duurzame handelingen (gedrag, het doen van investeringen etc.). Het voordeel van deze aanpak is bovendien dat het gedrag voor de doelgroep herkenbaar en dichtbij is, de communicatieboodschap hierdoor aansluit bij de belevingswereld van mensen en de huidige doeners de afzender/ambassadeur zijn (in plaats van de gemeente). Hierdoor is het een aanpak van de stad, in plaats van de gemeente.

4.3.9 Water

Op 27 mei 2013 is de Watervisie 2013-2025 vastgesteld. Deze sectorale structuurvisie richt zich op het samen met partners in de waterketen aanpakken van waterknelpunten in Enschede op het gebied van hemelwateroverlast, grondwateroverlast, grondwaterverontreiniging en waterkwaliteit. De watervisie heeft twee sporen, het oplossen van knelpunten en het realiseren van een zestal waterambities.

De op te lossen knelpunten zijn:

• Overbelasting van het rioolstelsel.
• Grondwateroverlast.
• Problemen met waterkwaliteit.

De Enschedese waterambities zijn:

• Daar waar het kan is het regenwaterwater afgekoppeld van het gemengde riool.
• De beleving van de groene en blauwe kwaliteit van Enschede versterken door water zichtbaar te maken.
• Water in de buitenruimte wordt zoveel mogelijk benut voor het opvangen van extreme regenbuien en om bij warme perioden de stad te verkoelen.
• De watergerelateerde component van de (woon)lasten blijft beheersbaar.
• Enschedeers gaan bewuster met water om en zijn meer betrokken bij de watervoorzieningen in de stad.
• De waterpartners zorgen samen voor een goede waterkwaliteit en – kwantiteit in Enschede.

Oktober 2015 is het nieuwe gemeentelijk Rioleringsplan 2016- 2020 vastgesteld. In dit plan zijn de volgende watertaken van de gemeente vastgelegd:

Afvalwater

Zorgen voor het inzamelen en transporteren van al het stedelijk afvalwater dat vrijkomt binnen het grondgebied van de gemeente Enschede. Dit omvat al het huishoudelijk afvalwater, of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater. Het afvalwater moet wel aangeboden worden volgens de daaraan gestelde regels: daar waar geen gemengde riolering aanwezig is, moet het afvalwater gescheiden van het hemelwater worden aangeleverd. Na renovaties en herinrichting moet afvalwater ook gescheiden van het hemelwater aangeboden worden. De gemeente zorgt voor (vuilwater)riolering vanaf de erfgrens van woning of bedrijf. Het afvalwater wordt dan getransporteerd naar de rioolwaterzuivering. Het zuiveren van dit water is een taak van het waterschap Vechtstromen. Bij lozingen in een grondwaterbeschermingsgebied geldt dat de provincie als bevoegd gezag aanvullende eisen kan stellen. Voor bedrijfsmatige lozingen gelden de voorwaarden uit het Activiteitenbesluit. Uitgangspunt hierbij is dat bedrijfsafvalwater niet ongezuiverd wordt geloosd op oppervlaktewater of in de bodem.

Regenwater

Regenwater wordt uit het afvalwaterstelsel gehouden (gemengde riolering en afvalwaterriolering) waar doelmatig. Dit betekent dat bedrijven en particulieren het hemelwater dat op hun perceel valt, eerst zelf op eigen perceel moet proberen te verwerken en, indien dat niet redelijkerwijs kan, het gescheiden aan moeten leveren aan de gemeente. Dit geldt voor alle nieuwbouw en bestaande bouw, tenzij het afvalwater en hemelwater oorspronkelijk werd afgevoerd naar het gemengd riool. Nieuwe bedrijventerreinen worden voorzien van een verbeterd gescheiden stelsel. De gemengde rioolstelsels bij enkele bestaande bedrijventerreinen worden bij reguliere vervanging omgebouwd tot (verbeterd) gescheiden stelsels.

Grondwater

Perceeleigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor het grondwater op eigen terrein. Dat betekent dat de afvoer van dat grondwater naar een, eventueel door de gemeente aangelegde, drainageleiding voor eigen rekening komt. Dit betekent dat er maatregelen in openbare gemeentelijke gebieden worden getroffen als er sprake is van structurele nadelige gevolgen door de grondwaterstand. Voorwaarde is wel dat de te nemen maatregelen doelmatig zijn en deze niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren.

De Watervisie en het plangebied

Het aspect water inclusief de Watervisie is uitgewerkt in paragraaf 5.2.

5.1.1 Milieueffectrapportage

Bij ruimtelijke plannen en besluiten die mogelijk gevolgen kunnen hebben voor het milieu dient te worden beoordeeld of ten behoeve van de voorgenomen ruimtelijke ontwikkeling een milieueffectrapportage moet worden opgesteld. Een milieueffectrapportage (m.e.r.) is bedoeld om milieubelangen bij verschillende ruimtelijke procedures een volwaardige plaats bij de besluitvorming te geven. Het wettelijk kader voor de m.e.r. is hoofdstuk 7 van de Wet milieubeheer (Wm) en het daarbij behorende Besluit milieueffectrapportage (Besluit m.e.r.). In het Besluit m.e.r. is geregeld voor welke plannen en besluiten daadwerkelijk een m.e.r.-procedure doorlopen moet worden.

Bij het toetsen van plannen en besluiten aan het Besluit m.e.r. zijn er drie mogelijkheden:

• 1. m.e.r.-plicht: voor (onderdelen van) het plan of besluit is het uitvoeren van een m.e.r.-verplicht;
• 2. m.e.r.-beoordelingsplicht: voor (onderdelen van) het plan of besluit moet eerst worden beoordeeld of het uitvoeren van een m.e.r. verplicht is;
• 3. vormvrije m.e.r.-beoordeling: het plan of het besluit omvat een m.e.r.-beoordelingsplichtige activiteit, maar deze activiteit ligt (ruim) beneden de in daarvoor in het Besluit m.e.r. opgenomen indicatieve drempelwaarden. Het bevoegd gezag moet dan een vormvrije m.e.r.-beoordeling uitvoeren om na te gaan of die activiteit mogelijk aanzienlijke milieugevolgen zou kunnen hebben. Als uit die vormvrije m.e.r.-beoordeling blijkt dat aanzienlijke milieugevolgen op voorhand niet kunnen worden uitgesloten, moet er alsnog een verplichte m.e.r.-beoordeling worden uitgevoerd.

Voor activiteiten die niet in het Besluit m.e.r. zijn genoemd, geldt geen m.e.r.-plicht of (vormvrije) m.e.r.-beoordelingsplicht.

Voor de Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente geldt dat er zowel sprake is van een plan-m.e.r.-plicht als van een project-m.e.r-plicht. In 2015 is, mede op basis van het advies van de Commissie m.e.r., besloten om één integrale MER op te stellen voor zowel het noordelijk deel als het midden en voor alle benodigde provinciale en gemeentelijke besluiten. Onderstaand wordt allereerst ingegaan op de planonderdelen (activiteiten) in de gebiedsontwikkeling die op basis van het Besluit m.e.r.-plichtig of m.e.r.- beoordelingsplichtig zijn. Vervolgens is aangegeven waarom er ook sprake is van een plan-m.e.r.-plicht.

M.e.r.-(beoordelings)plicht op basis van het Besluit m.e.r.

Binnen de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente zijn onderstaande planonderdelen (opgaven) m.e.r.-(beoordelings)plichtig op grond van het Besluit m.e.r. Deze verplichting is gekoppeld aan de bijbehorende bestemmingsplannen en het Luchtvaartbesluit (voor de herontwikkeling van het luchthavengebied met vliegfunctie).

Plangebied Noord

• Herontwikkeling luchthavengebied met vliegfunctie: Categorie D6.2 van het Besluit m.e.r. heeft betrekking op de wijziging in de ligging van een start- of landingsbaan, de verlenging, verbreding of verharding daarvan, of de intensivering of wijziging van het gebruik van de luchthaven dan wel de wijziging van de vliegroutes, of de wijziging van het gebruik van de luchthaven of van het banenstelsel, dan wel de wijziging van de luchtverkeerwegen of de wijziging van de vliegroute. Het voornemen valt hieronder en om deze reden is m.e.r.-beoordeling aan de orde.
• Aanleg, wijziging of uitbreiding van een industrieterrein: Categorie D11.3 van het Besluit m.e.r. betreft de aanleg, wijziging of uitbreiding van een industrieterrein met een oppervlakte van 75 ha of meer. Een dergelijke activiteit is m.e.r.-beoordelingsplichtig. In plangebied Noord is sprake van de ontwikkeling van luchthaven gebonden bedrijvigheid en de ontwikkeling van een bedrijvencluster van minimaal 82 ha groot.
• Het beproeven buiten een gesloten gebouw van motoren, reactoren of turbines: Categorie D32.7 van het Besluit m.e.r. heeft betrekking op het beproeven buiten een gesloten gebouw van motoren, reactoren of turbines met een stuwkracht van 500 kilonewton of meer dan wel met een vermogen van 10 megawatt of meer, of een productieoppervlak van 250.000 m2 of meer van een inrichting bestemd voor de bouw of reparatie van vliegtuigen, wat een relatie kan hebben met het uitvoeren van onderhoud aan vliegtuigen. Binnen de luchthaven gebonden bedrijvigheid is sprake van de MRO-activiteit “proefdraaien van vliegtuigmotoren”.

Plangebied Midden

• Functiewijziging natuur: conform categorie D9 uit het Besluit m.e.r. volgt dat het realiseren van natuur m.e.r.-beoordelingsplichtig is in geval er sprake is van een functiewijziging met een oppervlakte van 125 ha of meer. Met een oppervlakte van ongeveer 130 ha moet voor de Natuurontwikkeling beoordeeld worden of de m.e.r.-procedure moet worden doorlopen.
• Recreatieve/toeristische voorziening: de ontwikkelingen in de werkparken Oostkamp en De Strip maken een bezoekersaantal tot 500.000 per jaar mogelijk. Conform categorie D10 van het Besluit m.e.r. vormt het vaststellen van een bestemmingsplan voor themaparken (en een aantal andere recreatieve activiteiten) een m.e.r.-beoordelingsplichtig besluit. De voorziene bezoekersaantallen kunnen dusdanige milieueffecten hebben (door verkeer en geluid), dat onderzocht moet worden of er belangrijke (negatieve) milieueffecten te verwachten zijn.
• Automotive: in het werkpark De Strip bestaat het voornemen om De Strip voor automotive activiteiten te ontwikkelen. Daarbij bestaat onder andere het voornemen om de taxibaan als niet-openbaar testgebied en voor recreatief gebruik te gebruiken. Conform categorie D43 van het Besluit m.e.r. moet voor het vaststellen van een bestemmingsplan voor deze ontwikkeling beoordeeld worden of de m.e.r.-procedure doorlopen moet worden, indien het terrein meer dan 8 uur per week wordt opengesteld of een oppervlakte heeft van 5 ha of meer. Niet uitgesloten is dat deze activiteit meer dan 8 uur per week zal plaatsvinden. Er is op basis hiervan een m.e.r.-beoordelingsplicht. De effecten van automotive activiteiten worden in dit MER in beeld gebracht.

Plan-m.e.r.-plicht als gevolg van kaderstelling

De provinciale ruimtelijke visie en de structuurvisies van de gemeente Enschede en Dinkelland worden aangepast op de gewenste gebiedsontwikkeling. De provinciale ruimtelijke visie en de structuurvisies vormen daarmee een kader voor de m.e.r.-(beoordelings)plichtige activiteiten zoals hierboven benoemd en zullen worden vastgelegd in bestemmingsplannen. De provinciale ruimtelijke visie en de gemeentelijke structuurvisies zijn om deze reden plan-m.e.r.-plichtig.

Hiernaast geldt dat de bestemmingsplannen voor zowel plangebied Noord als plangebied Midden kaderstellend zijn voor toekomstige m.e.r.-beoordelingsplichtige activiteiten gekoppeld aan de Wabo-vergunning. Dat betreffen de hierboven benoemde activiteiten D32.7 en D43 uit het Besluit m.e.r. Om deze reden zijn de bestemmingsplannen zowel plan-m.e.r.- als project-m.e.r.-plichtig.

Plan-m.e.r.-plicht als gevolg van passende beoordeling

Er is op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 sprake van rechtstreekse m.e.r.-plicht indien een plan mogelijk significante effecten op Natura 2000-gebieden heeft. Natura 2000-gebieden zijn beschermd en activiteiten die mogelijk leiden tot significante gevolgen op deze beschermde natuurgebieden moeten worden getoetst middels een passende beoordeling. Plannen (wettelijk of bestuursrechtelijk verplicht) waarvoor deze passende beoordeling moet worden gemaakt zijn eveneens m.e.r.-plichtig. In deze gevallen moeten het MER en de passende beoordeling worden geïntegreerd in één rapportage.

In het PlanMER Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente (2009) zijn de effecten van de totale gebiedsontwikkeling beschreven. Hieruit bleek dat significante effecten op Natura 2000-gebieden op voorhand uit te sluiten waren. Sindsdien is het toetsingskader ten aanzien van de effecten van stikstofdepositie echter gewijzigd. Er is een analyse gemaakt waaruit bleek dat de effecten van stikstofdepositie toch nader beschouwd dienden te worden en dat daarvoor een passende beoordeling noodzakelijk is. Aanleiding hiervoor is dat de voorziene ontwikkeling, met name in plangebied Noord, tot extra verkeer leiden. De emissie van uitlaatgassen en extra stikstofdepositie als gevolg daarvan zijn aanleiding om onderzoek te doen naar gevolgen op Natura 2000-gebieden. In de passende beoordeling wordt ook onderbouwd of andere effecten relevant zijn, zoals effecten als gevolg van geluid of veranderingen in de waterhuishouding. Ook is er gekeken of er sprake kan zijn van grensoverschrijdende effecten (effecten op Natura 2000 gebieden in Duitsland). Deze passende beoordeling vormt een onderdeel van dit MER en is tevens nodig voor het aanvragen van de Natuurbeschermingswet-vergunning.

conclusie m.e.r.

Het MER is als bijlagen opgenomen bij deze plantoelichting. De betreffende bestanden zijn als volgt opgebouwd:

• Deel A bevat de kernhoofdstukken van het MER en bevat de informatie bedoeld voor de bestuurlijke lezer, de burger en andere belangstellenden en belanghebbenden.
• Deel B bevat achtergrondinformatie en de meer specialistische informatie over de effectbeoordelingen die in het kader van dit MER zijn uitgevoerd. Deel B kan desgewenst aanvullend op deel A worden gelezen.
• De bijlagen zijn als een apart bijlagenrapport vormgegeven bij dit MER en bevatten een afkortingen- en begrippenlijst, geraadpleegde bronnen, en de bijlagen waarnaar zowel in deel A als in deel B van het MER worden verwezen. Daarnaast zijn in de bijlagen diverse achtergrondrapporten en berekeningen toegevoegd.

De belangrijkste effecten van de ontwikkelingen zijn:

• De ontwikkelingen hebben een negatief effect op de stikstofdepositie ter plaatse van de Natura2000-gebieden in de omgeving. De effecten passen binnen de door de provincie gereserveerde stikstofdepositie uit het PAS.
• De ontwikkelingen brengen geluidseffecten met zich mee. De geluidsbelasting past binnen de wettelijke kaders.
• De ontwikkelingen hebben effect op de flora en fauna in het gebied. Ter compensatie is in het plangebied Midden een gebied aan het Natuurnetwerk Nederland (NNN voorheen EHS) toegevoegd. Aan de hand van een soortenmanagementplan (SMP) zal de instandhouding van soorten gemonitord worden.

Vanuit de verschillende milieuonderdelen in deze plantoelichting wordt nader verwezen naar de gerelateerde onderdelen in het MER. Op grond van de uitgevoerde milieueffectrapportage kan worden geconcludeerd dat belangrijke nadelige milieugevolgen kunnen worden uitgesloten dan wel dat deze door het treffen van passende maatregelen kunnen worden voorkomen of, indien dat niet mogelijk blijkt, voldoende kunnen worden beperkt. Beoordeeld is of de inhoud van de bestemmingsplannen waar deze toelichting voor is opgesteld, past binnen de onderzochte kaders in het MER. Conclusie is dat de activiteiten passen binnen het MER en dat het MER voldoende inzicht biedt in de effecten van de losse plannen. Daarmee vormen de Wet milieubeheer (Wm) en het daarbij behorende Besluit milieueffectrapportage (Besluit m.e.r.) geen belemmering voor de uitvoerbaarheid van de bestemmingsplannen.

5.1.2 Milieuhinder van bedrijven en inrichtingen

In het kader van een goede ruimtelijke ordening is nagegaan of er bestaande en toekomstige bedrijvigheid in en rondom het plangebied aanwezig is, die van invloed kan zijn op het woon- en leefklimaat in het plangebied. Daarbij is gekeken naar de potentiële milieubelasting van deze inrichtingen (bedrijven en voorzieningen). De milieubelasting en de bijbehorende hindercontouren worden bepaald door verschillende ruimtelijk relevante milieuaspecten, zoals geur, stof, geluid en gevaar. Met behulp van de in 2009 door de VNG uitgegeven publicatie “Bedrijven- en milieuzonering" is van de aanwezige en toekomstige bedrijven en voorzieningen in de directe omgeving van de projectlocatie de milieucategorie bepaald. Vervolgens is nagegaan of bedrijven en voorzieningen gelegen zijn binnen de op grond van de milieucategorie aan te houden indicatieve afstanden tot woningen en andere milieugevoelige functies. De resultaten van het onderzoek zijn opgenomen in bijlage 25.

Onderzoeksresultaten

De conclusies van het onderzoek luiden:

• 1. De indicatieve milieucontouren van de bedrijven gelegen in de omgeving van het plangebied zijn niet gelegen binnen het plangebied. Met de milieueffecten van deze bedrijven behoeft daarom in het kader van de ontwikkelingen van het plangebied geen rekening te worden gehouden.
• 2. Gelet op de te hanteren milieuzonering kan in algemene zin worden gesteld dat de (toekomstige) bedrijven geen negatieve gevolgen voor de omgeving zullen veroorzaken.
• 3. Binnen de indicatieve milieucontouren van de bedrijven gelegen binnen het plangebied zijn geen gevoelige functies zoals woningen gelegen. De aanwezige bedrijven leveren derhalve geen knelpunten op voor de ontwikkeling van het plangebied.
• 4. Er dient een milieuzonering te worden gehanteerd tussen specifieke onderdelen van het veiligheidscentrum en de overige functies. Aan de hand van nader onderzoek dient te worden bepaald of eventueel kan worden afgeweken van de indicatieve richtafstanden.
• 5. Er dienen maatregelen te worden getroffen ter voorkoming van overlast voor het toekomstig vliegverkeer.
• 6. De afweging of een luchthaven inpasbaar is qua geluid en externe veiligheid vindt plaats in het kader van het luchthavenbesluit.

Conclusie milieuhinder bedrijven en inrichtingen

De genoemde afstand tussen de propaantank van het veiligheidscentrum en de overige functies wordt geborgd in de planregels. De maatregelen ten aanzien van de overlast voor het vliegverkeer zijn voldoende geborgd in de omgevingsvergunningen voor het aspect milieu. Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat er uit oogpunt van milieuhinder van bedrijven en voorzieningen geen belemmering is voor de uitvoerbaarheid van de bestemmingsplannen.

5.1.3 Bodemkwaliteit

Bij het opstellen van een bestemmingsplan moet onderzoek worden verricht naar de bodemkwaliteit binnen het plangebied. De reden hiervoor is dat eventueel aanwezige bodemverontreiniging van groot belang kan zijn voor de keuze van bepaalde bestemmingen en/of voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan. Bij functiewijzigingen dient te worden bekeken of de bodemkwaliteit past binnen het toekomstige gebruik van de bodem en of deze optimaal op elkaar kunnen worden afgestemd.

Bodemonderzoeken kunnen echter in verschillende gradaties plaatsvinden. Naast de uitvoering van een historisch onderzoek, kan het noodzakelijk zijn een verkennend, of -indien de onderzoeksresultaten daar aanleiding toe geven- zelfs aanvullend bodemonderzoek te laten plaatsvinden in het kader van de voorbereiding van een bestemmingsplan.

Bodemverontreiniging

Binnen het gebied van de voormalige vliegbasis zijn bodemverontreinigingsgevallen aanwezig. In de Koopovereenkomst zijn afspraken vastgelegd met het Rijk inzake sanering van deze gevallen. De kosten voor het saneren van deze gevallen komen voor rekening van de ontwikkelende partij. Zie bijlage 30 voor de ligging van de gevallen van ernstige bodemverontreiniging. Deze worden gesaneerd op basis van de Wet bodembescherming. Voor deze saneringsgevallen wordt door ADT een raamsaneringsplan opgesteld. Daarnaast zijn afspraken vastgelegd met betrekking tot 'nieuwe' - niet eerder aangetroffen - historische gevallen van bodemverontreiniging: ook deze worden gesaneerd. Waarbij verrekening van de kosten met het Rijk mogelijk is tot de uiterste datum van 10 jaar na ondertekening van de Koopovereenkomst, zijnde 28 september 2020. Verontreinigingen die na de datum van ondertekening van de Koopovereenkomst zijn ontstaan, zijn nieuwe gevallen van bodemverontreiniging en moeten door de veroorzaker worden gesaneerd.

Grondverzet

Het grondverzet buiten de saneringsgevallen komt voor een (groot) deel voort uit de herontwikkeling van de locatie en voor een deel zal het noodzakelijk zijn om de kwaliteit van de leeflaag te verbeteren (bijlage 30). Voor de vliegbasis is een separate bodembeheernota en bodemkwaliteitskaart opgesteld, waarin is vastgelegd wat de eisen zijn aan grondverzet en welke bodemkwaliteit bij een specifieke bestemming hoort. Deze beleidsregel is vastgesteld door de gemeente Enschede als bevoegd gezag op basis van het Besluit bodemkwaliteit. De beleidsregel is bindend voor het gehele gebied van de voormalige vliegbasis, maar niet van toepassing op de saneringsgevallen.

Conventionele explosieven

Overeenkomstig de explosieven risicokaart van de Gemeente Enschede is onderzoek uitgevoerd naar munitie. In de Koopovereenkomst wordt verwezen naar het rapport van historisch vooronderzoek conform BRL OCE (het huidige WSCS-OCE), van EOCKL van 15 april 2009. In de Koopovereenkomst is vastgelegd hoe het onderzoek naar en ruiming van munitie geschiedt door het Ministerie van Defensie. Deze afspraak geldt tot 1 januari 2018.

Conclusie

De gevallen van bodemverontreiniging moeten op enig moment gesaneerd worden; omtrent de spoedeisendheid (tijdstip van start sanering) kan bij ADT (als verantwoordelijke voor de beschikking) informatie worden opgevraagd. Voor de bestemmingsplannen voldoen de bodemonderzoeken die al zijn uitgevoerd. In geval van een bouwvergunning kan een extra bodemonderzoek benodigd zijn. In een voorkomend geval zal bij ADT opgevraagd moeten worden in hoeverre het perceel is onderzocht en wat de kwaliteit van de grond is. In geval van een sterke bodemverontreiniging zal ADT saneren tot de beoogde functie van het perceel.

Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de bodemgesteldheid geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van de bestemmingsplannen.

5.1.4 Geluid

De mate waarin het geluid het woonmilieu cq. geluidgevoelige bestemmingen mag belasten is geregeld in verschillende wetten en regelingen. Zij regelen de belasting door geluid voor met name woonmilieus en andere geluidgevoelige bestemmingen zoals scholen, ziekenhuizen etc.. Afhankelijk van de bron en regeling gelden er voorkeursgrenswaarden, streefwaarden of maximale grenswaarden voor geluidgevoelige functies. Om te bepalen of voldaan wordt aan de gestelde eisen is onderzoek nodig. Bij de ontwikkeling van nieuwe geluidgevoelige bestemmingen of relevante geluidbronnen is vanuit de Wet geluidhinder (Wgh) onderzoek naar de geluidbelasting noodzakelijk indien er bestemmingen zijn gelegen binnen een wettelijk zone van wegen, spoorwegen, en/of bedrijvigheid (gezoneerd industrieterrein). In deze paragraaf wordt per brontype (wegverkeer, spoorwegen en industrie) beoordeeld of er belemmeringen zijn ten aanzien van dit plan. Daarnaast wordt ingegaan op het luchtverkeerslawaai. Hierbij is gebruik gemaakt van het geluidsonderzoek uit de MER (zie bijlage 17). De achterliggende modelinformatie van het Geomilieumodel is opvraagbaar bij de gemeenten.

5.1.5 Luchtkwaliteit

Bij de toetsing of een bestemmingsplan uitvoerbaar is, moet worden nagegaan of de realisatie van beoogde ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk gevolgen kan hebben voor de luchtkwaliteit. Op grond van het bepaalde in hoofdstuk 5, titel 5.2 van de Wet milieubeheer en onderliggende algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen vormen de luchtkwaliteitseisen in ieder geval geen belemmering voor ruimtelijke ontwikkelingen indien:

• a. er geen sprake is van feitelijke of dreigende overschrijding van de grenswaarde;
• b. een project, al dan niet per saldo, niet leidt tot een verslechtering van de luchtkwaliteit;
• c. een project 'niet in betekenende mate' bijdraagt aan de luchtverontreiniging;
• d. een project is opgenomen in een regionaal programma van maatregelen of in het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL);

Luchtkwaliteit en het plangebied

De gebiedsontwikkeling bestaat uit de plangebieden Noord en Midden. Voor beide plangebieden wordt een apart bestemmingsplan vastgesteld.

De Luchthaven Twente is als project in het NSL opgenomen. Hiermee is in principe gewaarborgd dat de gevolgen voor luchtkwaliteit beheerst worden en dat de doorgang van het project niet afhankelijk is van een luchtkwaliteitsonderzoek. Voorwaarde is wel dat het plan overeenkomt met de projectkenmerken zoals ze in het NSL zijn meegenomen. Hetgeen niet het geval is. De luchtkwaliteit is daarom nader beschouwd.

Voor de integrale gebiedsontwikkeling van de Luchthaven Twente is een MER opgesteld. Onderdeel van de MER is een onderzoek naar de luchtkwaliteit. De resultaten van het onderzoek zijn opgenomen in het door Adecs opgestelde rapport "Deelonderzoek luchtkwaliteit, MER gebiedsontwikkeling luchthaven Twente en Middengebied; kenmerk ar160205.rap; d.d. 21 maart 2016", zie bijlage 19. Het onderzoek is uitgevoerd voor de gehele gebiedsontwikkeling. Daarbij zijn diverse varianten onderzocht, waaronder het voorkeursalternatief (VKA). Hetgeen wordt mogelijk gemaakt binnen de bij deze toelichting behorende bestemmingsplannen past binnen het VKA. Uit het onderzoek blijkt dat er voor alle onderzochte varianten, waaronder het VKA, voor de gehele gebiedsontwikkeling geen overschrijdingen van de grenswaarden zijn. Aangezien voor de gehele gebiedsontwikkeling aan de grenswaarden wordt voldaan zal dit ook voor de plangebieden Noord en Midden afzonderlijk het geval zijn.

Conclusie luchtkwaliteit

Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de luchtkwaliteit geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van de bestemmingsplannen.

5.1.6 Externe veiligheid

Bij externe veiligheid gaat het om het beheersen van de veiligheid van personen in de omgeving van activiteiten met gevaarlijke stoffen. Ook de risico's die zijn verbonden aan het gebruik van luchthavens vallen onder externe veiligheid. De risico's waar burgers aan worden blootgesteld door de aanwezigheid van risicovolle inrichtingen of transportroutes van gevaarlijke stoffen in hun leefomgeving dienen tot een aanvaardbaar minimum te worden beperkt. Daarom heeft de overheid regels opgesteld voor inrichtingen, buisleidingen en transportroutes van gevaarlijke stoffen, die onaanvaardbaar grote risico's opleveren voor personen die zich bevinden in woningen, scholen en bejaardencentra die in de directe omgeving hiervan liggen. Kort samengevat heeft dit tot gevolg dat er veiligheidsafstanden moeten worden aangehouden tussen risicovolle activiteiten en kwetsbare objecten zoals woningen en dergelijke.

Bij externe veiligheid wordt onderscheid gemaakt tussen plaatsgebonden risico en groepsrisico. Het plaatsgebonden risico mag in principe nergens groter zijn dan een kans van 1 op 1 miljoen (ofwel 10-6). Het groepsrisico legt een relatie tussen de kans op een ramp en het aantal mogelijke slachtoffers. De contour is daarom niet bepalend, maar het aantal mensen dat zich gedurende een bepaalde periode binnen een bepaalde afstand (effectafstand) van een risicovolle activiteit ophoudt. Voor het groepsrisico geldt dat de actuele hoogte van het groepsrisico en de bijdrage aan het groepsrisico van ruimtelijke ontwikkelingen verantwoord moeten worden.

De wet- en regelgeving met betrekking tot externe veiligheid kan grofweg in twee categorieën worden ingedeeld: regelgeving met betrekking tot risicovolle activiteiten bij inrichtingen en regelgeving met betrekking tot het transport van gevaarlijke stoffen.

Daarnaast is voor onderhavig plan de Wet luchtvaart van belang. Hierin is het wettelijke kader met betrekking tot externe veiligheid ten gevolge van het vliegverkeer geregeld. De consequenties met betrekking tot het vliegverkeer wordt middels separate besluitvorming, het Luchthavenbesluit, vastgesteld.

Voor de beoordeling is gebruik gemaakt van de rapportage van Adecs Deelonderzoek externe veiligheid, MER gebiedsontwikkeling luchthaven Twente, kenmerk ar160109.rap/mB/kd, dd. 21 maart 2016, zie bijlage 18.

Risicovolle activiteiten bij inrichtingen

Het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) is het wettelijk kader voor risicovolle activiteiten bij inrichtingen. Binnen het plangebieden van de bestemmingsplannen of in de directe nabijheid daarvan zijn geen bedrijven of inrichtingen aanwezig waarop het Bevi van toepassing is.

Transport van gevaarlijke stoffen door buisleidingen

Voor het transport van gevaarlijke stoffen door buisleidingen is het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) het wettelijk kader. Binnen het plangebieden van de bestemmingsplannen of in de directe nabijheid daarvan zijn geen buisleidingen aanwezig waarop het Bevb van toepassing is.

Transport van gevaarlijke stoffen over de weg, het spoor en het water

Voor het transport van gevaarlijke stoffen over de weg, per spoor of over het water zijn de Wet vervoer gevaarlijke stoffen en de Circulaire Vervoer Gevaarlijke Stoffen het wettelijk kader. Momenteel is nieuwe wet- en regelgeving in voorbereiding voor het transport van gevaarlijke stoffen over de weg, het spoor en het water. De basis van die nieuwe regelgeving wordt gevormd door het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen. Het Basisnet kent 3 vervoersmodaliteiten: Basisnet Water, Basisnet Spoor en Basisnet Weg.

Basisnet Weg

Binnen het plangebied van de bestemmingsplannen of in de directe nabijheid daarvan zijn geen wegen aanwezig die in het Basisnet zijn aangewezen als transportroute voor gevaarlijke stoffen over de weg.In de nabijheid van het plangebied, op ca. 1,2 km, ligt de A1. De rijksweg is een aangewezen weg als route voor vervoer van gevaarlijke stoffen. Het Btev hanteert een groepsrisicoaandachtsgebied met een vaste grens van 200 meter waarbinnen een verantwoording moet worden opgesteld tenzij kan worden aangetoond dat het groepsrisico lager is dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde 2 . Buiten 200 meter is een verantwoording niet noodzakelijk. Het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg levert thans en in de toekomst geen veiligheidsknelpunten op voor de voorgenomen activiteiten.

Basisnet Water

Binnen het plangebied van de bestemmingsplannen of in de directe nabijheid daarvan zijn geen waterwegen aanwezig die in het Basisnet zijn aangewezen als transportroute voor gevaarlijke stoffen over water.

Basisnet Spoor

Binnen het plangebied van de bestemmingsplannen of in de directe nabijheid daarvan is geen spoorweg aanwezig die in het Basisnet is aangewezen als transportroute voor gevaarlijke stoffen over het spoor. Het plangebied ligt op ca. 800 meter van het spoortraject Hengelo - Oldenzaal. Over dit traject worden gevaarlijke stoffen vervoerd. De maatgevende stof over dit traject is LPG. Met een invloedsgebied van ca. 300 meter wordt het plangebied niet bereikt. Het vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor levert thans en in de toekomst geen veiligheidsknelpunten op voor de voorgenomen activiteiten. Op 4,5 kilometer van het plangebied de spoorweg Hengelo - Enschede - Gronau. Over dit spoortraject worden geen gevaarlijke stoffen vervoerd en is in dit kader niet van toepassing.

Gebruik van luchthavens

De aanwezigheid van vliegvelden en grote luchthavens in de omgeving is van belang in het kader van de externe veiligheid omdat de kans op het neerstorten van vliegtuigen in de buurt van een vliegveld of luchthaven groter is dan elders. Een luchtvaartongeval is daar dus te voorzien en het is denkbaar dat daarbij (woon)bebouwing wordt getroffen. Een vliegtuig of helikopter kan overal neerstorten, de gevolgen kunnen dus in beginsel op elke plek optreden. Het risico is echter het grootst nabij een vliegveld of luchthaven, vooral bij het opstijgen en landen.

De plangebieden van de bestemmingsplannen zijn in de directe nabijheid van het vliegveld Twente gelegen. Overeenkomstig het deelonderzoek naar externe veiligheid is de conclusie uit deze rapportage dat voldaan wordt aan de eisen die, voor wat betreft externe veiligheid, gelden voor luchthavens en derhalve geen belemmering vormen voor de plannen.

Conclusie

In het en rond de plangebieden bevinden zich diverse activiteiten de relevant zijn in het kader van externe veiligheid. De relevante aspecten zijn in kaart gebracht en op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat er voor wat betreft externe veiligheid geen belemmeringen zijn voor de onderhavige plannen. De consequenties met betrekking tot het vliegverkeer wordt middels separate besluitvorming, het Luchthavenbesluit, vastgesteld.

5.4.1 Natuurbeschermingswet 1998

In de Natuurbeschermingswet 1998 wordt de aanwijzing en bescherming van de Europese 'Natura 2000' gebieden geregeld. Op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 dienen voor alle Natura 2000 gebieden instandhoudingsdoelstellingen en een beheerplan te worden vastgesteld. De instandhoudingsdoelstellingen hebben betrekking op de kwaliteit van natuurlijke habitats en habitats van soorten in een Natura 2000 gebied en op activiteiten die significant verstorende effecten kunnen hebben op voor een Natura 2000 gebied aangewezen soorten. Bestaand gebruik mag worden voortgezet, mits niet conflicterend met de instandhoudingsdoelstellingen en als zodanig vastgelegd in het beheerplan. Voor alle andere activiteiten is een Natuurbeschermingswetvergunning van het bevoegd gezag noodzakelijk. Bij elke ruimtelijke ontwikkeling moet worden getoetst of die activiteiten mogelijk significant negatieve gevolgen kunnen hebben voor de instandhoudingsdoelstellingen van een Natura 2000 gebied. Indien dat op voorhand niet kan worden uitgesloten dient een passende beoordeling te worden uitgevoerd en een plan-milieu effect rapportage (plan-MER) te worden opgesteld. Wanneer uit de passende beoordeling blijkt dat significant negatieve effecten inderdaad niet uitgesloten kunnen worden dienen de activiteiten de zogenaamde ADC-toets te doorlopen, waarbij de A staat voor alternatievenafweging, de D staat voor dwingende redenen van groot openbaar belang de C staat voor compenserende maatregelen.

De Natuurbeschermingswet 1998 en het plangebied

Het plangebied van het bestemmingsplan is gelegen op korte afstand (< 1000 m) van het Natura 2000 gebied "Lonnekermeer" en op grotere afstand van de Natura 2000 gebieden "Landgoederen Oldenzaal" en "Dinkelland". Gelet op de te verwachten impact van de beoogde ruimtelijke ontwikkelingen in relatie tot de korte afstand tot Natura 2000 gebieden is besloten om af te zien van het eerst uitvoeren van een voortoets Natura 2000 en direct te kiezen voor het uitvoeren van een passende beoordeling. Uit de door adviesbureau Arcadis in april 2016 uitgevoerde passende beoordeling (zie bijlage 22) blijkt dat voor bijna alle mogelijke verstoringsfactoren (versnippering of verlies van leefgebied, vernatting, verdroging, verstoring door licht, geluid of menselijke aanwezigheid) significant negatieve effecten op voorhand kunnen worden uitgesloten. Alleen voor stikstofdepositie kunnen significant negatieve effecten op voorhand niet worden uitgesloten.

Stikstofdepositie dient te worden getoetst aan de door de staatssecretaris van Economische Zaken vastgestelde Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Binnen de regeling van de PAS is de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente e.o. aangewezen als prioritair project, waarvoor ontwikkelingsruimte is gereserveerd. Uit toetsing aan de PAS blijkt echter dat er door het bevoegd gezag, gedeputeerde staten van Overijssel, voor de gebiedsontwikkeling nog onvoldoende ontwikkelingsruimte is gereserveerd in de PAS. De provincie Overijssel zal deze omissie zo spoedig mogelijk repareren. In dat kader zal de provincie de gebiedsontwikkeling bij het Rijk aanmelden als ontwikkelingsgebied als bedoeld in de Crisis- en Herstelwet, als gevolg waarvan voor de gehele looptijd van het bestemmingsplan voldoende ontwikkelingsruimte beschikbaar komt voor de ruimtelijke ontwikkelingen die met het bestemmingsplan mogelijk worden gemaakt.

Conclusie Natuurbeschermingswet 1998

Op grond van het voorgaande kan op dit moment voor het aspect stikstofdepositie nog niet worden geconcludeerd dat de Natuurbeschermingswet 1998 op voorhand geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan. De conclusie kan op basis van de huidige planning wel getrokken op het moment dat de gemeenteraad een besluit neemt. Gedeputeerde staten hebben dan namelijk besloten omtrent de uitbreiding van de beschikbare ontwikkelingsruimte in het Aerius-rekenprogramma en is er concreet zicht op de beoogde aanwijzing door het Rijk van de gebiedsontwikkeling als ontwikkelingsgebied als bedoeld in de Crisis- en Herstelwet. Voor alle overige mogelijke verstoringsfactoren kan wel met aan voldoende zekerheid grenzende stelligheid worden geconcludeerd dat de Natuurbeschermingswet 1998 op voorhand geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan.

5.4.2 Flora- en faunawet

De Flora- en faunawet regelt de bescherming van de meest kwetsbare planten- en diersoorten die in Nederland voorkomen. Het gaat daarbij niet om de bescherming van individuele planten of dieren maar om waarborgen om te voorkomen dat het voortbestaan van soorten planten of dieren niet in gevaar komt. Hiertoe zijn in deze wet een aantal verbodsbepalingen opgenomen, zoals het verbod op het doden of verontrusten van dieren of het verbod op het plukken van planten. Daarbij is het "nee, tenzij" principe het uitgangspunt, er mag geen schade worden toegebracht aan beschermde dieren of planten tenzij dit uitdrukkelijk is toegestaan.

Indien een voorgenomen ruimtelijke ontwikkeling mogelijk negatieve gevolgen heeft voor in dat gebied voorkomende beschermde soorten dienen passende preventieve of mitigerende maatregelen te worden getroffen en/of dient het plan te worden aangepast om eventuele negatieve gevolgen zoveel mogelijk te voorkomen. Indien door maatregelen en eventueel planaanpassing negatieve gevolgen voor eventueel aanwezige beschermde soorten niet of niet volledig kan worden voorkomen dient ontheffing van de betreffende verbodsbepalingen te worden gevraagd bij de staatssecretaris van Economische zaken, Landbouw en Innovatie. De ontheffingsregeling is geregeld in artikel 75 van de Flora- en faunawet en nader uitgewerkt in het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten.

De Flora- en faunawet en het plangebied

In het kader van de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente e.o. is in 2010 / 2011 door ecologisch adviesbureau Eelerwoude uitvoerig ecologisch onderzoek uitgevoerd in het plangebied (zie bijlage 31). Dit onderzoek is opgeleverd op 24 juni 2011 en vervolgens verder uitgewerkt tot een soortenmanagementplan (zie bijlage 32) met bijbehorend uitvoeringsprotocol, welke op 6 december 2013 zijn opgeleverd. Op basis hiervan is door gebiedsontwikkelaar ADT een gebiedsgerichte (generieke) ontheffing Flora- en faunawet aangevraagd. Deze generieke ontheffing is op 12 november 2014 verleend door het bevoegd gezag, de staatssecretaris van Economische Zaken (zie bijlage 33).

Het soortenmanagementplan en de op basis daarvan verleende generieke ontheffing dekken echter niet meer de volledige lading aan ruimtelijke ontwikkelingen die met de bestemmingsplannen mogelijk worden gemaakt. Daarnaast zijn de afgelopen tijd in en rondom het plangebied diverse (strikt) beschermde soorten aangetroffen die niet zijn genoemd in het onderzoek uit 2010 / 2011 en het soortenmanagementplan en waarvoor dus ook geen ontheffing is verleend. Daarom wordt er in 2016 door Eelerwoude in samenwerking met Landschap Overijssel actualiserend ecologisch onderzoek uitgevoerd. Uit dit actualiserend onderzoek moet blijken of en zo ja in hoeverre de beoogde ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk negatieve effecten heeft op de functionele leefomgeving en/of de gunstige staat van instandhouding van de diverse in en rondom het plangebied aanwezige (strikt) beschermde soorten. Uit het actualiserend onderzoek moet tevens blijken of er voor bepaalde soorten aanvullend op de generieke ontheffing een ontheffing moet worden aangevraagd en zo ja, of deze ontheffing redelijkerwijs naar verwachting ook verleend zal kunnen worden. Het actualiserend onderzoek zal eind 2016 worden opgeleverd. In de huidige planning is er bij besluitvorming door de gemeenteraad voldoende zicht op (indien nodig) aanvullende ontheffingen om een zorgvuldig besluit te kunnen nemen.

Conclusie Flora- en faunawet

Op grond van het voorgaande kan op dit moment nog niet voor alle ruimtelijke ontwikkelingen die het bestemmingsplan mogelijk maakt worden geconcludeerd dat de Flora- en faunawet op voorhand geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan. Hierover kan pas eind 2016 een uitspraak worden gedaan, wanneer het actualiserend onderzoeken is afgerond. Bij vaststelling van de bestemmingsplannen zal met het geactualiseerde onderzoek rekening worden gehouden. Wel kan met zekerheid worden geconcludeerd dat de Flora- en faunawet op voorhand geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van de ruimtelijke ontwikkelingen waarvoor op basis van het soortenmanagementplan op 12 november 2014 een generieke ontheffing Flora- en faunawet is verleend.

5.4.3 Natuurnetwerk Nederland (Ecologische Hoofdstructuur)

Het Natuurnetwerk Nederland (NNN), voorheen Ecologische Hoofdstructuur) is een samenhangend netwerk van natuurgebieden en landbouwgebieden met veel natuurwaarden. De NNN heeft als doel het behouden, beschermen en versterken van de rijkdom aan plant- en diersoorten (biodiversiteit). De NNN beoogt een bijdrage te leveren aan het realiseren en in stand houden van een (inter-)nationaal vitaal stelsel van natuurgebieden. De NNN valt niet onder de werking van de gebiedsbescherming, zoals geregeld in de Natuurbeschermingswet 1998 of de soortenbescherming, zoals geregeld in de Flora- en faunawet. De NNN is een ruimtelijk rijksbelang dat door provincies en gemeenten dient te worden vertaald in ruimtelijke plannen, zoals structuurvisies en bestemmingsplannen.

De NNN en het plangebied

De nieuwe natuur ten zuiden van de start- en landingsbaan maakt onderdeel uit van het NNN. De bestemmingsplannen maken geen nieuwe ontwikkelingen mogelijk binnen het NNN die de aanwezige natuurwaarden aantasten. Het NNN kent net als de EHS geen externe werking.

Conclusie NNN

Op grond van het voorgaande kan met aan voldoende zekerheid grenzende stelligheid worden geconcludeerd dat de NNN geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan.

6.2.1 Trede 1: regionale behoefte

Luchthavengebonden markten

Door Area Development Twente (ADT) zijn diverse studies uitgevoerd naar de marktkansen voor Twente in verschillende luchthavengebonden markten. Hierbij is gekeken naar de nieuwe werkgelegenheid die deze markten Twente kan opleveren en welke vliegtuigbewegingen en ruimte de luchthaven daarvoor moet kunnen accommoderen. Het gaat om de volgende marktstudies:

• M3 Consultancy: Kansen voor luchthavengebonden activiteiten op Twente Airport (30 april 2015, zie bijlage 35)
• M3 Consultancy: Luchtverkeerscenario's voor Twente Airport (30 april 2015, zie bijlage 36)
• I&O Research: Marktverkenning Business Aviation Twente, doelgroepbepaling zakelijk vliegen in Oost-Nederland (november 2015, zie bijlage 37)
• M3 Consultancy: Duiding Business Aviation markt in Twente (15 januari 2016, zie bijlage 38)
• Buck Consultants International: 2nd opinion op kansen voor luchthaven gebonden activiteiten op Twente Airport (19 februari 2016, zie bijlage 39)
• M3 Consultancy: Marktverkenning ten behoeve van de ruimtereservering van luchtvaart gebonden activiteiten op luchthaven Twente (25 februari 2016, zie bijlage 40)

In opdracht van ADT zijn zes product-markt combinaties (PMC's) onderzocht:

• 1. Ontmanteling van end-of-life toestellen uit de grote luchtvaart
• 2. Test- en trainingcentrum voor onbemand vliegen
• 3. Business aviation, ofwel zakelijk vliegen, inclusief business aviation onderhoud
• 4. General aviation, ofwel kleine luchtvaart, inclusief general aviation onderhoud
• 5. Base maintenance (groot onderhoud) in de grote luchtvaart
• 6. Helikopters, inclusief helikopter onderhoud

Per markt is in kaart gebracht wat de kans van Twente is op vestiging van de activiteit en welke directe en indirecte werkgelegenheid de activiteit de regio kan opleveren. Vervolgens is de optimale mix van de activiteiten op Twente Airport uitgewerkt. Dit laatste in relatie tot de economische structuur van Twente als high-tech zakenregio en als regio voor toerisme en recreatie.

Vier van de zes onderzochte markten bieden kansen voor Twente. Vliegtuigontmanteling en onbemand vliegen zijn groeimarkten, met kansen voor Twente om daarop mee te liften. Voor business aviation en general aviation bestaat een regionale markt in Twente. De combinatie van deze activiteiten kan bij gunstige ontwikkeling van elk van deze activiteiten de regio 220 tot 460 arbeidsplaatsen opleveren.

Om deze activiteiten en bijbehorende werkgelegenheid mogelijk te maken is een gebruik van 3,3 hectare bruto vloeroppervlak en 33 hectare nodig. Onderdeel van de 33 hectare is een indicatief gebied van 500m x 500m (25 hectare) als test- en trainingfaciliteit voor onbemand vliegen. In de marktstudie van 25 februari 2016 is dit op basis van marktonderzoek onderbouwd. Voorzien wordt om tot 20.240 bemande vliegtuigbewegingen per jaar te accommoderen tot 2026. Dit aantal sluit conservatief aan op de marktkansen van Twente (zie ook 'luchtverkeersscenarios voor Twente Airport' van 30 april 2015)

Bevindingen markt 1. Ontmanteling van end-of-life toestellen

De wereldwijde markt voor ontmanteling van toestellen uit de grote luchtvaart gaat binnen 10 jaar verdubbelen naar meer dan 600 ontmantelingen per jaar. Intrede in deze markt is voor Twente kansrijk en betekenisvol. Europa is in deze wereldmarkt concurrerend. Een speler in Twente moet op termijn 3-4% van de markt bedienen om levensvatbaar te zijn. Wat neerkomt op 18-24 ontmantelingen per jaar. Het biedt Twente zicht op 75-110 nieuwe regionale arbeidsplaatsen. Het verhoogt voor Twente de kans op de komst van MRO en van componenten refit: het gecertificeerd klaarmaken van motoren en andere onderdelen voor hergebruik. Voor het eerste bedrijf zijn reeds een omgevingsvergunning en militaire ontheffing verleend (AXL).

Bevindingen markt 2. Onbemand vliegen

Een E-VLOS test- en trainingsfaciliteit in Twente is kansrijk, door met name de rol die de hulpdiensten op dit vlak in Twente vervullen en door de OEM ClearFlightSolutions uit Twente. Het biedt zicht op 45-70 directe en 45-80 indirecte regionale arbeidsplaatsen op termijn, en 25-50 in de aanvangsfase. Het draagt bij aan Twente's rol als safety & security expertise centrum. Er zijn vergevorderde gesprekken met de eerste bedrijven om zich op korte termijn te vestigen op het terrein.

Bevindingen markt 3. Business aviation

Regionaal (Oost-Nederland) gewortelde toestelhouders (directeur-grootaandeelhouders) zijn dé drijver die Twente in staat stelt om business aviation te ontwikkelen. Twente heeft met zeven toestelhouders in de brede regio een bovenmatig aandeel business aviation in relatie tot het inwonertal en de omvang van het verzorgingsgebied. Een initiële basis van 3-5 toestellen en 1.000 vliegtuigbewegingen in Twente is te verwachten op basis van de behoefte die deze regionale houders aangeven. Met een 'upside' naar tot 8 toestellen en tot 1.800 bewegingen. Ieder toestel genereert in de regio 4 - 14 arbeidsplaatsen, waarvan 3-10 directe banen Bij vijf toestellen betekent dat 20 tot 70 arbeidsplaatsen. De eerste drie businessjetbedrijven hebben ontheffingen gekregen van de Minister van Defensie en vanaf 15 april kunnen deze gebruik gaan maken van de luchthaven (nu al positief bestemd).

Bevindingen markt 4. General aviation (kleine bemande luchtvaart)

Bij een gelijkwaardige marktpropositie vergeleken met andere luchthavens is het natuurlijke verzorgingsgebied van Twente ca. 4% van de Nederlandse markt. Met een overloopeffect uit Lelystad op termijn en een stukje Duitse markt erbij resulteert dit in circa 10.000 jaarlijkse bewegingen initieel tot maximaal 30.000 op termijn. General aviation kan Twente 15 tot 120 arbeidsplaatsen opleveren.

Conclusies regionale behoefte luchthavengebonden markten

Op basis van de diverse onderzoeken kan onderstaande regionale behoefte worden aangetoond in vierkante meters vloeroppervlakte:

• Luchthaven: 7.000 (General Aviation) + 2.000 (Business Aviation) + 1.400 (luchthavendiensten) = 10.400 m2
• Luchthavengebonden bedrijvigheid: 9.000 (End of Life) + 1.300 (verkoop/verhuur) + 200 (applied research EoL) = 10.500 m2
• Onbemand vliegen: 1.000 (direct) + 1,000 (indirect) = 2.000 m2

Naast bovenstaande is vanwege het specifieke karakter en de luchthavenactiviteiten een marktbehoefte aangetoond voor horeca van 1.600 m2. Dit zal worden meegenomen in het bestemmingsplan.

Safety & Security

Vanaf eind 2008 maakt de Veiligheidsregio Twente gebruik van de leegstaande faciliteiten op het terrein van de voormalige vliegbasis Twenthe. Onder de naam Trainingscentrum Oost-Nederland (kortweg Troned) worden realistische oefeningen georganiseerd voor hulpverleningsdiensten, met name de brandweer. In korte tijd is Troned een begrip geworden. Met vereende krachten is door de samenwerkende Twentse korpsen in korte tijd veel bereikt. Zo beschikt Troned momenteel over locaties voor realistische trainingen op het gebied van brandbestrijding, technische hulpverlening en ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen. Naast faciliteiten voor onderwijs, vinden er trainingen voor Bedrijfshulpverlening (BHV) en (basis)schoolleerlingen plaats en voert het Team Brandonderzoek Twente proeven uit op Troned. Ook het Kenniscentrum Risicobeheersing van Brandweer Twente is op Troned gevestigd. Als snel werd duidelijk dat Troned een unieke (oefen)locatie biedt die in een behoefte voorziet en bovendien grote potentie heeft voor verdere uitbouw. Deze activiteiten zijn daarom al positief bestemd in het bestemmingsplan 'Luchthavengebied Noord' (vaststelling op 8 december 2014).

In het advies Commissie Wientjes (oktober 2014) is ingegaan op de kansen om op basis van de al aanwezige kwaliteiten van Troned en het nationale beleid ten aanzien van The Hague Security Delta door te ontwikkelen tot een Safety & Security cluster Twente. Om de haalbaarheid in beeld te brengen zijn er gesprekken geweest met vele potentiële samenwerkingspartners uit het veiligheidsdomein zoals marktpartijen, brancheverenigingen, kennisinstellingen, maatschappelijke instanties en experts. Dit heeft inmiddels geleid tot een samenwerkingsnetwerk van de veiligheidsregio met belangrijke marktpartijen (o.a. Thales en TNO) en onderzoeks- en onderwijsinstellingen (universiteit Twente en Saxion). Voor meer informatie zie de website www.twentesafetyandsecurity.com. Gekozen is voor een insteek die uitgaat van het uitbouwen van de al aanwezige voorsprong, worteling in de regio en voortbouwen op de sterke troeven en kansen die in de regio reeds voorhanden zijn. De al bestaande activiteiten zullen deels verplaatst worden binnen het noordelijk deelgebied (beoogde locatie is de oostzijde van het terrein boven de start- en landingsbaan, zodat ruimte ontstaat voor de airside van het luchthaventerrein. Op de toekomstige locatie is er vanwege de verplaatsing behoefte aan in totaal 9.600 m2 gebouwen, waaronder nieuwbouw voor een hoofdgebouw (receptie, kantine, kleedruimten, beheer ruimten, brandweerkazerne (tevens voor luchthavenbrandweer), onderwijsfaciliteiten). De verbreding van de activiteiten tot een volwaardig Safety & Security cluster is binnen deze ruimte mogelijk.

Conclusie regionale behoefte Safety & Security

Vanwege de interne verplaatsing op het terrein is op basis van de al aanwezige en positief bestemde activiteiten een uitbreiding onderbouwd van 2.040 m2. Hierbinnen is ook de beoogde doorontwikkeling tot een volwaardig cluster mogelijk.

Werkparken Middengebied

Bij het toetsen van de ontwikkelingen in Oostkamp en De Strip is bekeken welke regionale behoefte er is aan de leisure i.c.m. bedrijvigheid op het gebied van automotive en food (Bureau BUITEN, Oostkamp en De Strip - marktbehoefte leisure (juni 2014, zie bijlage 34)). Het in beeld brengen van de behoefte aan leisure is in algemene zin een lastig onderdeel. De markt bestaat uit een groot aantal deelmarkten en subsectoren, leisureondernemers creëren vaak hun eigen markt en er is een grote differentiatie in het geografisch bereik. Daardoor is behoeftebepaling van het brede begrip leisure veel complexer dan bij veel meer reguliere sectoren als kantoren, woningen of detailhandel. In het onderzoek van Bureau BUITEN is desondanks een structuur opgezet die het meest aansluit op die van de ladder voor duurzame verstedelijking. Daarbij wordt ingegaan op de invulling en beoogde sectoren, de consumentenmarkt van deze sectoren, het concurrerend aanbod en het risico op leegstand. Ingezoomd wordt op vier markten:

• 1. evenementen op Twents regionaal niveau
• 2. evenementen gericht op de nationale en internationale markt
• 3. overige leisure voor de regionale Twentse markt
• 4. overige leisure op nationaal en internationaal niveau

Conclusie regionale behoefte leisure-ontwikkeling Oostkamp/De Strip

Op basis van de vraag- en aanbodanalyse kunnen samenvattend de volgende conclusies worden getrokken:

1. Evenementen regionaal verzorgend

• Er is regionaal een serieuze markt voor grootschalige openbare evenementen, op zowel binnen- als buitenlocaties.
• Op de bestaande evenementenlocaties lijkt geen sprake van ondercapaciteit en overvolle agenda’s.
• Er is wel aanleiding voor een verbreding van het bestaande aanbod. Landelijk is er sprake van een toenemende vraag naar sfeervolle locaties met een sterke belevingswaarde en ‘plekken met een verhaal’, voor zowel congressen en vakbeurzen als publieksevenementen.
• Oostkamp/De Strip heeft daarnaast de kwaliteiten om ook het particuliere segment (van feesten en partijen, bruiloften) aan te spreken, een markt waar de grotere evenementenlocaties (Go Planet, Twentehallen, Evenementenhal Hardenberg) zich niet sterk in bewegen.
• Daarnaast kan Oostkamp/De Strip haar eigen markt creëren door een ontmoetingsplek / logische locatie voor congressen en vakbeurzen in de automotive/technische sector te worden. Voor een deel vindt dit soort evenementen al in de regio plaats (vakbeurzen automotive/infra/techniek in Evenementenhal Hardenberg), maar de combinatie met een bedrijvencluster en de enorme buitenruimte biedt nieuwe mogelijkheden.

2. Evenementen bovenregionaal verzorgend

• Hoewel er kansen op regionaal niveau zijn, ligt het bestaansrecht van Oostkamp/De Strip als evenementenlocatie vooral in de bovenregionaal verzorgende functie. Het gebied ten oosten van Zwolle, Deventer en Zutphen heeft nog geen locatie waar regelmatig evenementen met (inter)nationaal bereik plaatsvinden.
• Oostkamp/De Strip is bij uitstek geschikt voor meerdaagse, multidisciplinaire festivals die gecombineerd worden met kort verblijf. De festivalmarkt is weliswaar ‘druk bevolkt’ en niet langer groeiende, maar dankzij continue dynamiek, toenemende differentiatie en sterkere geografische spreiding zijn er zeker kansen voor een locatie als deze.
• Daarbij kan Oostkamp/De Strip, in het licht van trends en ontwikkelingen, positief worden beoordeeld, en niet alleen voor festivals, maar ook voor publieksbeurzen en zakelijke congressen. De locatie is ‘helemaal van deze tijd’ kijkend naar het vervagende onderscheid tussen zakelijke en publieke functies en plekken, en de behoefte aan multifunctionele locaties met een herkenbare kleur en beleving.
• In Oostkamp en De Strip zit een interessante stapeling van zeldzame kwaliteiten: een enorme, vrijstaande hal, grote binnen- en buitenruimtes, zeer veel parkeerruimte, onderscheidende thematiek (auto’s, techniek, playground, toys for boys).

3. Overige leisure regionaal verzorgend

De behoefte in dit segment is beperkt. Kijkend naar ‘permanente’ leisurevoorzieningen die aansluiten bij het thema en de locatie wordt geconstateerd dat er nu al relatief veel aanbod is gericht op gezinnen met kinderen, maar dat ook het sportieve en ‘stoere’ segment al behoorlijk wordt bediend. Voorzichtig worden mogelijkheden gezien voor voorzieningen die techniek, erfgoed en stoere activiteiten in een concept combineren, laagdrempelig zijn (in termen van openingstijden e.d.) en een verbinding maken tussen stedelijk en landelijk gebied.

4. Overige leisure bovenregionaal

Ook hier is sprake van een bezoekersmarkt die kan worden aangesproken, ook al is er in Nederland sprake van een verdringingsmarkt op het gebied van dagattracties. Het komt er dus op aan om met een uniek en aansprekend concept te komen dat mensen van grote afstand (ook Duitsland gezien de ligging nabij de grens) weet te trekken. Het gebied kan inspelen op een latente behoefte aan een ‘stoere’ dagattractie op het gebied van techniek en/of snelheid, zoals deze wel bestaan in Engeland en Duitsland.

Conclusie is dat de nieuwe evenementenfunctie enige impact op bestaande voorzieningen zal hebben, maar dat van structurele leegstand elders als gevolg van de invulling van Oostkamp en De Strip geen sprake zal zijn. Gezien de datum van het onderzoek is beoordeeld of het rapport nog voldoende actueel is. Sinds 2014 is de economie in een opgaande lijn, wat een gunstig effect heeft op de besteedbare financiële ruimte. Daarnaast is er in de tussenliggende periode geen grote leisure-ontwikkeling binnen het verzorgingsgebied geweest, waardoor het onderzoek naar de aanbodzijde niet meer actueel zijn. Conclusie is dat de onderzoeksresultaten nog voldoende actueel zijn om de regionale behoefte aan te tonen.
 

6.2.2 Trede 2: ruimte binnen bestaand stedelijk gebied

Uitgangspunt bij de gebiedsontwikkeling is niet om nieuwe functies een plek te geven in landelijk gebied, maar om de voormalige militaire luchthaven zorgvuldig te benutten. Doelstelling is dat de locatie een aanvulling is op de vestigingsmogelijkheden voor bedrijven, waarmee een belangrijke bijdrage aan de versterking van de economie van Twente wordt geboden. De aanwezige hangars, shelters, taxibanen en de grote ruimte in het gebied rond de 3 kilometer lange start- en landingsbaan, in de groene omgeving, maken het een locatie die zeer geschikt is om te pionieren, uit te proberen en te vernieuwen; waar bedrijven nieuwe dingen gaan ontwikkelen, testen en produceren; waar bedrijven opleiden, trainen en presentaties en evenementen organiseren.

Vergelijkbare gebieden waar al zo veel landschappelijke en gebouwde waarden aanwezig zijn, zijn niet te vinden in bestaand stedelijk gebied in de regio. De werkparken Oostkamp en De Strip zijn door de huidige eigenaar juist gekocht vanwege de unieke aanwezige waarden. De bijzondere gebouwen (bunkerstrip, Hangar 11) grote verharde oppervlakten om te parkeren en de ruime afstand tot omliggende woningen maken het zeer geschikt voor leisure (waaronder evenementen). Voor de beoogde invulling van deze werkparken is daarmee door de maat en schaal (zowel binnen als buiten) geen plek te vinden in bestaand stedelijk gebied. Daarnaast is de kracht van het concept juist om specifiek gebruik te maken van het authentieke eigen karakter en sfeer van de locatie (de specifieke eigenheid van de locatie is niet ergens anders te vinden). Losse onderdelen elders plaatsen sluit niet aan bij de beoogde ontwikkelrichting, omdat deze niet zelfstandig kunnen functioneren, maar een onderdeel zijn van een grotere functie.

De Safetycampus is al geruime tijd gevestigd op het noordelijk deel van het terrein, waar het op kleine bouwwerken na, gebruikt maakt van de bestaande voorzieningen. Door de geslotenheid van het terrein biedt het ideale mogelijkheden voor het uitvoeren van diverse veiligheidsactiviteiten (bijvoorbeeld het simuleren van gevaarlijke situaties). Daarnaast biedt de locatie mogelijk synergievoordelen rondom de luchthavenbrandweer.

De aanwezigheid van de start- en landingsbaan, die door Defensie in zeer goede staat is achtergelaten, vormt de basis voor de vestiging van een luchthaven voor diverse soorten vliegbewegingen en luchthavengebonden bedrijvigheid. Zoals onder trede 1 al is toegelicht zijn er kansen voor ontmanteling van end-of-life toestellen uit de grote luchtvaart , een test- en trainingcentrum voor onbemand vliegen, Business aviation (zakelijk vliegen) inclusief business aviation onderhoud en General aviation (kleine luchtvaart) inclusief general aviation onderhoud. Deze voorziening is niet mogelijk binnen bestaand stedelijke gebied vanwege de grootte van de verschillende beperkingenzones die er omheen liggen en de noodzaak om direct aan een start- en landingsbaan te liggen. Hetzelfde geldt voor een belangrijke groeimarkt voor Safety & Security. Airport Twente heeft uitstekende faciliteiten voor opleidingen, testen en simulatievluchten met RPAS (Remotely Piloted Aircraft Systems, waaronder drones). Het terrein van de luchthaven biedt onder meer:

• voldoende ruimte in een relatief dunbevolkt gebied;
• een bestaande infrastructuur met landingsbaan, ook voor grotere RPAS;
• integratie in de reeds bestaande Twente Safety Campus op het vliegveld;
• een permanente aanwezigheid van hulpdiensten;
• potentie tot een afgeschermde testlocatie (confidential);
• met Kennispark Twente een uniek innovatie-ecosysteem met ruime ervaring met High Tech Startups en disruptieve technologie;
• de mogelijkheid van huisvesting van high-techbedrijven;
• een uitstekende samenwerking tussen bestuur, industrie en first responders (GHOR, brandweer, politie, Defensie);
• mogelijkheden voor overheden om, met behoud van individuele verantwoordelijkheden, op een veilige manier regelgeving te kunnen ontwikkelen.

6.2.3 Trede 3: bereikbaarheid

Vliegverkeer

Ten opzichte van andere gebieden is de directe ontsluiting via het vliegverkeer een pré. Het nieuwe luchthavenbesluit voor Airport Twente voorziet in diverse vliegbewegingen van business en general aviation.

Autoverkeer

De gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente eo wordt voor het autoverkeer (via korte lokale wegen) ontsloten via de provinciale wegen N733 en N737. Aan de noordzijde takken beide provinciale wegen direct aan op de A1, de wegen leiden beiden aan de zuidzijde richting Enschede. Uit de verkeersanalyses blijkt dat het wegennet voldoet om de verkeerstoename door de gebiedsontwikkeling op te kunnen vangen. Aan de noordzijde wordt via een ongelijkvloerse kruising met de spoorlijn richting Duitsland en een aanpassing van het kruispunt bij Frans op den Bult al rekening gehouden met de toename (naast de autonome groei). Deze verkeersaanpassingen passen binnen de geldende bestemmingsplannen of er is al voorzien in besluitvorming op de korte termijn van een herziening bestemmingsplan (of omgevingsvergunning strijdig gebruik). Voor het middengebied voldoen voor de reguliere activiteiten qua verkeerstoename de aantakkingen van het lokale netwerk op de provinciale wegen. Vanuit het aspect verkeersveiligheid loopt nog een studie om de aantakking van de Oude Deventerweg op de Oldenzaalsestraat (N733) anders in te richten. Voor de Oude Deventerweg is (in overleg met omwonenden) al wel de maximum snelheid verlaagt naar 60 km/u. Voor de grote evenementen dient de eigenaar van De Strip/Oostkamp een verkeers- en vervoersplan op te stellen, waaruit moet blijken dat er geen problemen ontstaan qua verkeersveiligheid en -afwikkeling.

Openbaar vervoer

In de drie omliggende steden zijn treinstations aanwezig, die aansluiten op het regionale (richting Zutphen, Zwolle, Gronau), nationale (richting o.a. Deventer, Amersfoort, Amsterdam, Den Haag) en internationaal (Gronau, Ruhrgebied) netwerk. Vanuit alle drie stations kan via een OV-fiets of Greenwheels verder worden gereisd, naast de mogelijkheid om verder te reizen via de reguliere buslijnen. Er zijn nog geen concrete plannen om specifiek voor de gebiedsontwikkeling rondom de luchthaven het netwerk van buslijnen aan te passen. Voor de bereikbaarheid vanaf de stations wordt momenteel door Kennispark een uitvraag gedaan om tot innovatieve oplossingen te komen.

Langzaam verkeer

Langs de provinciale wegen liggen fiets- en wandelpaden. Aan de noordzijde wordt voorzien in een nieuwe aantakking op de N737, waarbij de rijbaan wordt opgesplitst zodat het langzame verkeer apart komt. Voor het middengebied loopt tussen De Strip en Oostkamp een route voor langzaam verkeer tussen Oldenzaal en Enschede. De belangrijkste ontsluiting van het middengebied naar de provinciale weg N733 (de Oude Deventerweg) wordt voorzien van fietssuggestiestroken om de veiligheid te vergroten (naast het verlagen van de maximum snelheid naar 60 km/uur). Rondom en in het deel voor de nieuwe natuur worden nieuwe fiets- en wandelroutes ontwikkeld voor recreatief gebruik. Bij de inrichting van deze routes wordt aangesloten bij de bijzondere natuurlijke en geschiedkundige waarden van het gebied.

6.2.4 Algemene conclusie ladder voor duurzame verstedelijking

Conclusie is dat de gebiedsontwikkeling niet valt onder de toets van de Ladder voor Duurzame Verstedelijking. Deze systematiek is in het kader van een goede ruimtelijke ordening wel gehanteerd voor de economische onderbouwing. De herontwikkeling van de voormalige militaire vliegbasis is dermate uniek dat er in de regio geen vergelijkbare projecten zijn. Omdat bij de planontwikkeling hergebruik van bestaande voorzieningen voorop staat en dit ook geborgd wordt in de bestemmingsplannen, vormt een beperkte uitbreiding van de bouwvolumes geen belemmering. Daarnaast passen de ontwikkelingen binnen de bouwvolumes waarover beschikt kon worden ten tijde van het militaire gebruik en het medegebruik voor burgerluchtvaart. Omdat het gebied uniek van karakter is en de beoogde ontwikkelingen daarop aansluiten, zijn er binnen bestaand stedelijk gebied geen gebieden waar dezelfde ontwikkeling gefaciliteerd kan worden. Met andere woorden: het karakter en de eigenschappen van het gebied geven de kans aan nieuwe economische ontwikkelingen en niet vice versa. Er zijn nog geen plannen om het gebied met openbaar groepsvervoer te ontsluiten, maar omdat deze markt verschuift richting persoonlijk gedeeld vervoer (deeleconomie) worden hier geen belemmeringen gezien. Conclusie is dan ook dat de toets aan de ladder voor duurzame verstedelijking geen belemmering vormt voor de uitvoerbaarheid van de bestemmingsplannen (ook niet in het kader van een goede ruimtelijke ordening).

7.3.1 Bestemmingen

Agrarisch met waarden - Agrarische functie met ecologische waarden / Agrarisch

Naast de nieuw aangelegde natuur behoren er enkele gronden tot de gebiedsontwikkeling die geen onderdeel uit gaan maken van de ecologische hoofdstructuur. Deze gronden zijn bestemd voor agrarisch gebruik, opslag van grond en de bescherming, instandhouding en verbetering van de landschappelijke, geomorfologische, natuurlijke en cultuurhistorische waarden. Binnen deze gronden zijn alleen bouwwerken, geen gebouw zijnde toegestaan. Het gaat om het resterende gebied tussen Technology Base en de gemeentegrens (plangebied Noord) en het gronddepot ten noorden van de nieuw aangelegde natuur (deelgebied Midden). Daarnaast is er een klein agrarisch perceel in het noordelijk deelgebied aanwezig dat ligt tussen het plangebied en de gemeentegrens, deze is voor de volledigheid meegenomen.

Bedrijventerrein

Deventerpoort zal worden geherstructureerd tot een reguliere kleinschalige bedrijvenlocatie met bijbehorende niet-zelfstandige kantoren, zakelijke dienstverlening en detailhandel als integraal onderdeel van de bedrijfsactiviteiten. De reeds aanwezige kantoren en horeca wordt positief bestemd. De gehanteerde milieucategoriën zijn bepaald door vanaf de meest dichtbij gelegen woonbestemmingen inwaarts te zoneren op basis van de systematiek die is toegelicht in paragraaf 7.3.5. Het her te structureren gebied wordt niet via strakke bouwvlakken gestuurd, maar door een maximale bouwhoogte op de verbeelding en een maximaal oppervlakte aan gebouwen in de regels. De grens van het bouwvlak waarbinnen de gebouwen dienen te worden gesitueerd is 5 meter naar binnen gelegd ten opzichte van de bestemmingsgrens om een geleidelijke overgang naar het landelijk gebied te waarborgen (aangevuld met een strook Groen-bestemming).

Bedrijventerrein - Leisurepark

Het kader voor de ontwikkeling van de Werkparken Oostkamp en De Strip wordt gevormd door het Ontwikkelingsplan 2012 en de Nota van Uitgangspunten Middengebied 2015. Het betreft een economische kansenzone, waarin leisure, evenementen en bedrijvigheid samengaan. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de bestaande bebouwing en infrastructuur met hier en daar ruimte voor nieuwbouw. Voor de Werkparken De Strip en Oostkamp wordt een organische ontwikkeling voorgestaan, passend in de huidige economische situatie. Een eindbeeld van de ontwikkeling is daardoor nog niet te geven. In de Nota van Uitgangspunten, in april 2015 vastgesteld door de gemeente Enschede, is wel het beleidskader voor de beoogde ontwikkeling uitgewerkt. Op basis daarvan is de bestemmingsplanregel opgesteld met daarin voornamelijk leisure (waaronder evenementen) en activiteiten rondom automotive en voedselgerichte bedrijvigheid. De ontwikkelmogelijkheden zijn, op basis van de aangetoonde economische behoefte, vastgelegd in de planregels (maximaal oppervlakte aan gebouwen) in combinatie met bouwhoogten en bouwvlakken op de verbeeldingen op basis van de verschillende ruimtelijke kaders (o.a. cultuurhistorie en de beperkingenzones vanwege de installaties van Defensie en de luchthaven). Daarbij wordt als basis de bestaande situatie (zowel gebouwd als ongebouwd) gebruikt. In Oostkamp is al circa 22.000 m2 bebouwing aanwezig, waaronder de circa 7.000 m2 Hangar 11 waarvoor via een omgevingsvergunning al evenementen in georganiseerd kunnen worden. In het Ontwikkelingsplan 2012 is aangegeven dat er stedenbouwkundig ruimte is voor circa 2,9 hectare netto bedrijvenkavels. Deze ontwikkeling wordt niet voorzien bij de cultuurhistorisch waardevolle bunkerstrip (zie voor meer informatie de toelichting bij de dubbelbestemming Waarde - cultuurhistorie). In De Strip zijn verschillende, veelal in goede staat verkerende panden beschikbaar (in totaliteit zo’n 9.000 m2 bvo). Daarnaast is in de loop der tijd zo’n 6,7 ha aan nieuw te ontwikkelen bedrijfspercelen beschikbaar volgens het Ontwikkelingsplan 2012. Om het behoud van de bestaande structuren en gebouwen te stimuleren zijn er verschillende gebieden aangewezen als cultuurhistorisch attentiegebied. Daarnaast heeft de oude brandweerkazerne een aanduiding gekregen waardoor hierin zelfstandige horeca gevestigd kan worden (mede om hergebruik van het pand te stimuleren). Grotendeels is het plangebied Oostkamp inwaarts gezoneerd qua toegestane milieucategorieën. Bij de besluitvorming rondom de Nota van Uitgangspunten is besloten dat in zowel De Strip als Oostkamp maximaal milieucategorie 4.2 wordt toegestaan.

Rondom incidentele evenementen zijn er, mede door het ontbreken van een helder wettelijk kader, veel uitspraken gedaan over de Raad van State. Rode draad is dat het borgen van evenementen valt onder een goede ruimtelijke ordening en daarom opgenomen dient te worden in bestemmingsplannen. Op basis van landelijk toegepaste richtlijnen en de effectbeoordelingen in de MER is een bepaling in de planregels opgenomen die ingaat op de verkeersaantrekkende werking (en sturing via verkeers- en vervoersplannen). Daarnaast wordt via de planregels bepaald onder welke condities evenementen incidenteel af mogen wijken van de reguliere geluidbelasting. Hierbij is naast woningen ook rekening gehouden met de bescherming van de omliggende natuur.

De ontwikkeling van de werkparken en beoogde functies binnen het bestemmingsplan is organisch van karakter. Organische stedelijke ontwikkeling is - anders dan voorheen waar de focus lag op het realiseren van een project - veel meer op te vatten als een proces. Er is geen gedetailleerd, vooraf vastgesteld eindbeeld of werkvolgorde. Het is aan de markt óf en wanneer deze initiatieven onderneemt en welke vormen die precies aannemen. Een stedenbouwkundig plan is derhalve ook niet opgesteld die de voorgenomen ontwikkelingen schetst. Als zwaar structurerend element is de fysieke strip wel buiten het bouwvlak gehouden zodat er geen gebouwen gerealiseerd kunnen worden. Om enerzijds de gewenste economische ontwikkeling maximaal te faciliteren en anderzijds de hoge landschappelijke en cultuurhistorische waarden te borgen is er een gebiedsprofiel met ruimtelijke spelregels opgesteld die vertaald zijn in de beleidsregel "Ruimtelijke Kwaliteit voormalige vliegbasis Twenthe'" die als toetsingskader voor ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied is bedoeld. De borging van deze beleidsregels vindt plaats via de planregels, waar het behoud en de bescherming van ruimtelijke kwaliteit is benoemd onder de bestemmingsomschrijving. Vervolgens is via een nadere eis bepaald dat het college van burgemeester en wethouders nadere eisen stellen ten aanzien van het behouden en beschermen van een toereikende ruimtelijke kwaliteit bij de verlening van een omgevingsvergunning, waarbij toereikend betekent dat wordt voldaan aan de normen in de beleidsregels.

Bedrijventerrein - Technology Base Twente

Plangebied Noord bestaat uit een mix van luchthavengebied, een gedeelte dat wordt ingericht voor bedrijvigheid in de AMM/HTSM-sector, gronden voor Safety & Security (voortbouwend op de reeds bestemde Twente Safety Campus) en een stuk van de ontsluiting op de N737. Ook is er ruimte voor het vliegen met drones en bijbehorende bedrijvigheid. Binnen het luchthavengebied is, naast de ruimte die nodig is voor de vliegfunctie ten behoeve van Business Aviation en General Aviation, ruimte voor luchthavengebonden bedrijvigheid en voor het testen en vliegen met drones. Voor dit gebied is dezelfde constructie van toepassing rond de beleidsregel "Ruimtelijke Kwaliteit voormalige vliegbasis Twenthe'" als bij de werkparken (zie boven). Op basis van de diverse economische en milieutechnische kaders en de beperkingenzones uit het luchthavenbesluit zijn de bouw- en gebruiksmogelijkheden bepaald. In afwijking van het middengebied is voor het noordelijk deel niet gewerkt met een inwaartse milieuzonering, maar gekeken naar een aannemelijke gebiedsindeling. Vanwege het luchthavenbesluit gaat een deel van het gebied namelijk vallen onder de airside van de luchthaven, waardoor het afgesloten is van het verdere terrein. Op basis van de verwachte indeling is gekeken naar de milieubelasting van de verschillende activiteiten. Hierdoor is een zonering ontstaan met categorie 4.2 aan de grens (met name voor AMM/HTSM) en een klein gedeelte voor categorie 5.1 naar het midden van het gebied voor onderdelen van AMM/HTSM die een zwaardere impact hebben op het milieu. Op het gedeelte dat valt onder de airside zullen zich in hoofdzaak activiteiten vestigen die afhankelijk zijn van de start- en landingsbaan. Beoordeeld is dat hiervoor geen hogere categorie dan 4.1 nodig is. Dezelfde systematiek is gehanteerd voor de activiteiten rondom Safety & Security. Omdat veel beoogde activiteiten in opkomst zijde segmenten zijn is niet met zekerheid te voorspellen welke activiteiten zich waar gaan vestigen in het noordelijk deel. In het bestemmingsplan is daarom gekozen voor één bestemming met bouwvolumes per segment. Dit heeft geen invloed op de beoordeelde effecten in de verschillende milieuonderzoeken. De locatie van het testen van de vliegtuigmotoren is vanwege de impact wel specifiek vastgelegd op de verbeelding. Op basis van de aangetoonde marktkansen wordt er ook ruimte geboden voor de ontwikkeling van een horecavoorziening. Een snel groeiende sector is het ontwikkelen en gebruiken van RPAS: Remotely Piloted Aircraft Systems bestaande uit drones, onbemande helikopters, multicopters of vliegtuigen. Om te voorkomen dat bij de fase van vergunningverlening of bij handhavingszaken discussie ontstaat over het wel of niet toegestaan zijn van het vliegen met RPAS is dit expliciet als activiteit benoemd.

Binnen deze bestemming worden zowel nieuwe functies bestemd (o.a. luchthavengebonden bedrijvigheid, AMM en RPAS-bedrijven) als reeds positief bestemde functies geactualiseerd (Safety & Security, luchthaven). In de planregels wordt daarnaast ingegaan op enkele specifieke aspecten in het gebied zoals de bouwwerken, geen gebouw zijnde, voor de vliegveiligheid, de afstand tot propaantanks voor het uitvoeren van veiligheidsactiviteiten, het bouwen van gebouwen bedoeld voor uitvoeren van veiligheidsoefeningen en het stimuleren van hergebruik van bestaande gebouwen voor de opkomende markten (AMM en RPAS).

Groen

De gronden ten westen van Deventerpoort maken geen onderdeel uit van de ecologische hoofdstructuur, waardoor een bestemming Groen beter aansluit bij het feitelijke gebruik. In de bestemming zelf is het hoofdgebruik benoemd (groen en water), in de algemene regels is opgenomen dat wandel- en fietspaden zijn toegestaan waardoor via de Groen-bestemming aansluiting van de huidige infrastructuur op de nieuwe fiets- en wandelroutes in de EHS mogelijk is. Naast het grote groenperceel wordt via een groenstrook van 5 meter tussen de plangrens en de bestemming Bedrijventerrein voor Deventerpoort een geleidelijke overgang tussen de rode functie en het groene buitengebied geborgd.

Maatschappelijk - militaire zend- en ontvangstinstallatie

De gronden die in bezit zijn gebleven van Defensie worden, conform de landelijke wet- en regelgeving bestemd voor militaire zend- en ontvangstinstallaties. De bjibehorende bouwbeperkingenzones zijn vastgelegd via gebiedsaanduidingen. Meer informatie hierover is opgenomen in paragraaf 4.1.2. Voor de gronden bij de noordelijke zend- en ontvangstinstallatie is deels medegebruik toegestaan zoals mogelijk in de bestemming "Bedrijventerrein - Technology Base Twente". Een deel van de resterende grond van Defensie wordt binnenkort verkocht aan ADT, zodat een goede exploitatie van het gebied mogelijk is. Een deel van de taxibaan en bestaande bebouwing ligt formaal namelijk nog op Defensiegrond.

Natuur

In plangebied Midden is circa 137 hectare grond van de voormalige militaire basis ingericht als natuur in aansluiting op het Natuur Netwerk Nederland (voorheen de Ecologische Hoofdstructuur). De gronden worden, conform de provinciale verordening, bestemd als natuur. Bij de ontwikkeling van de natuur wordt ingespeeld op de bestaande lijnen in het gebied. Daarnaast worden andere elementen zoals de spottershills (uitkijkposten) zorgvuldig ingepast in het landschap, passend bij de maat, schaal en vorm van het landschap (microreliëf). Verder is gezocht naar een goede locatie voor de Gradiëntlijn die loopt vanaf de Lonnekerberg (stuwwal, hoog, besloten) naar het open lager gelegen gebied. Er is voor gekozen om met delen van de inrichting van de natuur al te starten vanuit het belang om nieuwe habitats in te richten om een “warme” overgang te creëren voor flora en fauna. Om beleving van het unieke gebied mogelijk te maken is recreatief medegebruik toegestaan voor zover het de natuurlijke waarden niet aantast.

Verkeer

In deelgebied Midden zijn er enkele stroken die geen onderdeel uitmaken van de werparken maar:

a) als bestaande infrastructuur de deelgebieden aansluiten op het omliggende wegennetwerk (ten noorden van Deventerpoort en de weg richting Oldenzaal die tevens De Strip/Oostkamp ontsluit) of

b) als nieuwe ontsluitingsweg worden aangelegd (ten zuiden van Oostkamp richting de Oude Deventerweg).

Daarnaast is voor het noordelijk deelgebied de grond bij de ingang van het terrein bestemd voor Verkeer, hier komt de nieuwe ontsluitingsweg te liggen.

7.3.2 Dubbelbestemmingen

Waarde - Cultuurhistorie

In de MER is uitgebreid ingegaan op de bijzondere ontstaansgeschiedenis van het terrein. Meer informatie hierover is opgenomen in Hoofdstuk 3 Planbeschrijving. Hierin staan ook verschillende cultuurhistorische attentiegebieden beschreven waarvoor het aspect 'cultuurhistorie' meegewogen dient te worden bij de vergunningverlening. Een bijzondere lijn die meer bescherming vraagt is de oude munitiestraat die als afgesloten lijn geheel in het bosgebied is ingebed in Oostkamp. Het behoud van deze structuur gaat hier boven de andere afwegingskaders. Daarom is besloten aan dit gebied de dubbelbestemming Waarde - Cultuurhistorie toe te kennen, waardoor niet zonder een omgevingsvergunning aanpassingen plaats kunnen vinden in de gebouwde en ongebouwde.karakteristieke onderdelen.

7.3.3 Algemene regels

Gezien de opzet van het bestemmingsplan (globaal eindbestemmingsplan) is ervoor gekozen om de bouw- en gebruiksregels die in principe gelden voor alle bestemmingen op te nemen onder de algemene regels. Hierin is qua bouwen o.a. bepaald dat gebouwen binnen het bouwvlak gerealiseerd mogen worden (overige bouwwerken ook erbuiten) en dat er maximale bouwhoogten voor bouwwerken gelden. In de algemene bouwregels zijn de algemene gebruiksfuncties zoals wegen, fiets- en voetpaden, groen, water, parkeren etc. benoemd. Daarnaast is in dit deel de maximaal toegestane milieucategorie opgenomen en is benoemd welk gebruik expliciet is uitgesloten.

7.3.4 Gebiedsaanduidingen

In het deel over de gebiedsaanduidingen zijn de verschillende zones opgenomen die voortkomen uit het toegestane gebruik. Omdat zowel in het noordelijk deel (testen van vliegtuigmotoren) als in het middengebied (automotive) activiteiten worden bestemd die gezien worden als grote lawaaimakers worden beide bedrijventerreinen voorzien van een geluidzone - industrie. Voor het testen van de vliegtuigmotoren ligt deze zone gedeeltelijk in de gemeente Dinkelland (naast Enschede). Deze geluidzones worden opgenomen in een apart bestemmingsplan omdat ze als een paraplu over meerdere bestemmingsplannen heen gelegd moeten worden. Naast de zones voor geluid zijn op basis van de Barro/Rarro (zie paragraaf 4.1.2) ook de bouwbeperkingenzones die voortkomen uit de zend- en ontvangstinstallaties opgenomen in dit parapluplan. Derde onderdeel vormen de geluidszones die komen te vervallen omdat ze na de inwerkingtreding van het nieuwe luchthavenbesluit niet meer van kracht zijn (oude militaire Ke-zones en de provinciale gebiedsreservering). De zone die hoort bij de MASS-radar (naast De Strip) is niet expliciet benoemd omdat deze over het gehele plangebied reikt en er geen bestemmingsregels zijn opgenomen die het mogelijk maken om te bouwen hoger dat de gekoppelde bouwbeperkingenzones. Ten derde is in dit onderdeel van de regels uitgewerkt wat er verstaan wordt onder de cultuurhistorische attentiegebieden en karakteristieke gebouwen.

7.3.5 De Lijst van bedrijfstypen

Als bijlage bij de planregels behoort een Lijst van bedrijfstypen en/of een Staat van bedrijfsactiviteiten, gebaseerd op de gehanteerde indeling uit de herziene publicatie “Bedrijven en milieuzonering” (2009) van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De Lijst van bedrijfstypen of Staat van bedrijfsactiviteiten vormt het middel voor het uitvoeren van een eerste toets of een bedrijf van een bepaald bedrijfstype op grond van de planregels toelaatbaar is. De concrete bedrijfsvoering in een bedrijf en/of milieuvergunning(en) bieden nader inzicht in hoeverre een bedrijf tot een bepaalde milieucategorie gerekend moet worden en daarom al dan niet toelaatbaar is. Het ruimtelijk beleid van rijk en provincies biedt gemeenten beleidsvrijheid voor maatwerk op lokaal niveau. De handreiking is in de praktijk een belangrijk hulpmiddel bij het toepassen van milieuzonering, dat wil zeggen het aanbrengen van een noodzakelijke ruimtelijke scheiding tussen milieugevoelige en milieubelastende functies in de ruimtelijke planvorming ter bescherming van het woon- en leefklimaat. Gebruikelijk is om bij milieuzonering uit te gaan van alle belastende milieuaspecten, waarbij het milieuaspect met het grootste effect of de grootste afstand uiteindelijk maatgevend is. Gemotiveerd toepassen – in plaats van gemotiveerd afwijken - is het uitgangspunt.

In de VNG-publicatie zijn de bedrijfstypen ingedeeld in milieucategorieën, die samenhangen met de indicatief aan te houden afstand ten opzichte van een milieugevoelige bestemming vanwege de mogelijke hinder van de milieufactoren geur, stof, gevaar en geluid. De grootste van de vier richtafstanden is bepalend voor de indeling van een activiteit in een milieucategorie. In de lijst worden zes verschillende hoofdcategorieën onderscheiden. In de Lijst van bedrijfstypen zijn veel activiteiten gedifferentieerd naar bedrijfsgrootte, waardoor kleinschalige activiteiten in een lagere milieucategorie vallen en daardoor beter inpasbaar zijn. Vooral bij productiebedrijven zijn richtafstanden toegevoegd voor kleinschalige activiteiten. Daartoe zijn in de VNG-brochure een aantal hoofdcategorieën onderverdeeld in subcategorieën. Milieucategorie 3 is onderverdeeld in subcategorieën 3.1 en 3.2, milieucategorie 4 in subcategorieën 4.1 en 4.2 en milieucategorie 5 in de subcategorieën 5.1, 5.2. en 5.3. De milieucategorieën 1 en 2 zijn niet onderverdeeld in subcategorieën. Elke milieucategorie of subcategorie heeft een eigen bijbehorende richtafstand die dient te worden aangehouden ten opzichte van milieugevoelige functies en bestemmingen.

Tabel: overzicht milieucategorieën VNG-publicatie met bijbehorende richtafstanden

Om de bruikbaarheid van de Lijst van bedrijfstypen of Staat van bedrijfsactiviteiten te vergroten, zijn de in de VNG-uitgave genoemde bedrijfstypen van bedrijven en voorzieningen in de lijst gegroepeerd per hoofdgroep, terwijl binnen elke afzonderlijke hoofdgroep tevens een onderverdeling is gemaakt in subgroepen, waarbinnen bedrijfstypen zijn geclusterd. De hoofdgroepen binnen de lijst zijn: agrarische bedrijven, bedrijven, cultuur en ontspanning, detailhandel, dienstverlening, horeca, kantoren, maatschappelijk, recreatie, sport en verkeer.

Bij de beoordeling van de milieubelasting van een bedrijf of een voorziening (feitelijke milieuhinder) dient te worden gelet op de volgende aspecten:

• potentiële geur-, stof-, geluid- of trillingshinder;
• lucht-, water- of bodemverontreiniging;
• visuele hinder;
• verkeersaantrekkende werking;
• het al dan niet continue karakter van de activiteit;
• externe veiligheid (gevaar).